De Vlaamse Gids. Jaargang 52

[p. 27]

De Marsmannetjes

Twintigduizend voet onder de aarde of duizend kilometer diep in de stratosfeer zijn slechts concrete omschrijvingen van het begrip afwezig. Je wordt de ruimte ingeschoten en komt terecht of de maan of op de planeet Mars of Venus. Je bestaat nog maar je bent afwezig. Je blijft eeuwig leven in de levende gedachten van diegenen, die je hebben gekend ook al sterf je na enkele uren fysisch, omdat de tijd op Mars zoveel maal sneller gaat. Je blijft leven, omdat niemand je ogen zag breken, omdat je geen laatste woord hebt uitgesproken. Je treedt levend de legende binnen en zulke mensen sterven niet.

Je wordt elke dag terug verwacht, elk bericht over vliegende schotels en sigaren wordt uitgepluisd, misschien was HIJ aan boord ervan, zochten de piloten, zilverkleurig geklede, kleine mannetjes met grote bolvormige hoofden en radarhorentjes, een veilige landingsplaats om hun aards-menselijke bezoeker van zovele aardjaren terug, af te leveren daar waar hij hoort. Je treedt je ouderlijke woning binnen of het echtelijke dak, cfr. bed en zegt Cheerio of iets dergelijks in marstaal.

Niemand begrijpt je, omdat er niemand van vroeger meer is, die je begrijpen kan. Iedereen is dood want misschien ook gaat de tijd op Mars zoveel langzamer dan hier beneden, op je voorouderlijke planeet. Cheerio zeg je en zoekt je eigen zetel en je pantoffels maar er zijn andere bewoners en andere gewoonten, wie draagt nog pantoffels, wie zit nog in een ouderwetse, naar je eigen lichamelijke gebreken doorgezakte zetel? Je bent een vreemdeling, na jaren uit Amerika teruggekeerd, spreekt Vlaams met zeer Engelse tongval, alles is hier zo klein, zo petieterig, en je verlangt alweer naar je nu eigen geworden big-country, naar je nieuwe planeet-vaderland. So long, zeg je en loopt de straat op, kijkt naar de hemel, kijkt je heimwee weg in de blauwe hemel, die geen steunpunten biedt voor een verlangende blik.

Hoe keer je er ooit weer? De tijd verovert je, je bent zijn prooi, in enkele minuten wordt je jaren ouder, je takelt zienderogen af, een bereidwillige raapt je op van de straat maar voor je in het ziekenhuis aankomt, is je lijk reeds ontbonden. Je geraamte wordt uit de ambulance gehaald, zelfs de stank is reeds opgelost, de wormen gestorven. En nochtans raapte ik een stervende ouderling van de straat, houdt de bereidwillige vol.

En dan ontwaak je, je beseft: ik droomde maar, maar de droom is pregnanter dan de kleurloze werkelijkheid: tram, kantoor, goedkoop restaurant, kantoor, tram, televisie, vrouw die nooit in haar leven iets belangrijks beleefde, zelfs niet droomde. Jij-zelf begrijpt plots dat het leven niet een eeuwig-herhaalde navette is tussen je kleurloze huis in de voorstad en het kleurloze kantoor in de middenstad. Je kruipt in je oude fluwelen broek, tastbaar simbool van de schaarse verlofdagen, je bruingroen geruite hemd waarover je vrouw zich schaamt: wij hebben een stand hoog te houden, laat niemand zien dat je een verschoten ruitjeshemd draagt, zelfs niet in je tuin waar niets groeit omdat de zon er vanwege de hoge muren niet bij kan. Je loopt de straat op, zo, alsof het leven één verlofdag was, laat je vrouw voor wat ze is, iemand die zich aan elke beslotenheid aanpast, een mossel in haar schelp, een mossel die gelooft dat zelfs onder mosselen standenverschil bestaat. Je loopt de straat op en groet niet de melkboer, niet de bakkersjongen, niet de krantenjongen. Je kijkt naar de hemel, naar je vaderland, je droomvaderland en hoopt dat uit de nog niet van zon verzadigde grauwte een vliegende schotel naar beneden zal kantelen met blij wuivende mannetjes aan boord, zilvergrijze mannetjes met ronde hoofden, etc. Die de deuren voor je opengooien en je juichend naar binnen halen. Zie je dat het op oude moeder Mars nog altijd veel beter is. Je wilde er eens uit, je wilde terug.

En er komt geen schotel, noch sigaar noch welk vliegend tuig, daarbij niet gerekend het eenzame vliegtuig, heel hoog streepjestrekkend en zonvangend. De piloot zit rustig in de zon en ginds beneden is alles nog grauw. Ik ben een vrij en rijk man, ik heb de zon voor mij alleen. En jij kijkt en verwacht al niet meer maar voelt je nog steeds een marsbewoner op aarde. Je wordt een apostel, je voelt je vertederd wanneer je een heel klein meisje de straat ziet oversteken, boodschappentas in de rechterhand, linkerduimpje in de mond.

Niet uitgeslapen de straat in gestuurd, omdat moeder gisteren vergat brood te kopen. Omdat moeder met een vreemde man in bed kroop en vergat dat die vreemde man niet leven kon van liefde alleen, zeker niet van de liefde die een gehuwde, afgeleefde vrouw, moeder van tenminste één kind, te bieden heeft. Man op zee of gestorven of verongelukt, van een stelling gevallen, hoofd vooruit op de straatstenen. Je gaat het kind achterna, uit medelijden, uit belangstelling, je wilt weten waar dit kind heen gaat terwijl haar moeder de vreemdeling poogt wakker te krijgen, kwestie van de betaling voor een nacht liefdessurrogaat. Loop jij naar de bakker, klop hem maar wakker,

[p. 28]

of liever: bakkers zijn altijd vroeg aan 't werk, klop maar op het keldervenster. Je vader, hmm, je oom moet eten. Hij moet naar zijn werk, vanavond keert hij terug, wanneer je erg braaf bent. Ik heb liever dat... het meisje heeft vage herinneringen aan een vader die éénmaal een pop vond in de riool en zegde dat hij die meebracht uit een ver land, uit Tahiti, Rio de Janeiro, voor het kleine meisje zijn het zelfs geen woorden, klanken maar, die ruiken naar kleine groene vogeltjes, die rondhuppelen in door de lichtmuur afgesloten kooien. Loop maar brood halen, zegt de moeder, die denkt: zij zal wel wennen aan een nieuwe vader, het kind kan niet zonder vader blijven, ik kan haar niet alleen opvoeden, voor een arme weduwe is het een te zware taak. En denkt eveneens: ik hoop maar dat deze eindelijk bijt, ik ben toch nog niet zo oud, ik bedrijf de liefde nog als een jong meisje. De andere was een smeerlap, slechter kan het zeker niet worden.

En jij kijkt het meisje na, loopt haar na en vergeet te zoeken naar de uit de heel kleine wolk duikelende vliegende schotel. Of denkt: wanneer ze komen neem ik haar mee, ze zullen van haar houden, hun eigen kinderen met de bolle hoofden en radarhorentjes, zijn kleine monsters. Ze worden wetenschappelijk opgevoed, van het begin af, van bij de geboorte liggen ze in boxen met bandopnemers naast zich, elektroden op het hoofd en het hart, etc. Zo'n klein meisje kan ginder liefde brengen. Je loopt haar na en merkt de politieagent niet, die zijn eerste ronde door de lege straten maakt. Geeuwend, wakker dromend van het warme bed, van de koffie die hij miste, omdat hij te laat opstond, omdat de commissaris op stiptheid staat. Om 07 u. begint je ronde, je bent aanwezig om 06.55, tekent het register. De agent kijkt je na en geeuwt en vraagt zich af: waarom loopt die rare, dat individu in fluwelen flodderbroek en geruit hemd dat kleine kind achterna? Wat doet hij zo vroeg op straat of zo laat? En waar loopt dat meisje zo vroeg heen met haar boodschappentas? En jij, weemoedige dromer voelt niet de onderzoekende, ambtelijke blik van politieagent nr. zoveel doorheen de verschoten stof van je ruitjeshemd. Je droomt ervan liefde te brengen op Mars. Je voelt niet hoe de agent je volgt. Het meisje loopt de straat door als een eenzame pion op een schaakbord, zo eenzaam als de drijvende piloot in de helderwordende lucht, de zomerdag groeit uit zichzelf, maar nog zonder zon. Het meisje zet parmantig kleine stapjes, fier omdat zij boodschappen mag doen voor haar moeder, van wie ze spijt alles blijft houden. Het enige wezen aan wie ze haar liefde hechten kan, het wezen dat haar 's avonds onderstopt, als er geen oom op bezoek is, dat haar 's morgens wekken komt. Het meisje is fier en kijkt niet eens om naar de ongure man, die haar blijft volgen. Noch naar de engelbewaarder van onverantwoordelijk vroeg de straat opgestuurde kleine kinderen. Ze loopt maar door, loopt de bakkerij voorbij, loopt de andere bakkerij voorbij. Ze herkent de winkels alleen maar wanneer de rolgordijnen opgehaald zijn. Ze krijgt schrik en haar beentjes gaan sneller bewegen, de gevoelens in een kinderhoofdje wentelen vlug. Ze gaat aan 't hollen, jij gaat aan 't hollen, omdat je nieuwsgierig bent, omdat je door dit kleine meisje bent gefascineerd, politieagent nr. zoveel gaat aan 't hollen, op de toppen van zijn met rubberzolen belegde dienstschoenen, wij zijn geer Pruisen, geen spijkermuziek op straat, omdat hij een plichtsbewust ambtenaar is die zich niet ontziet, spijt zijn eerder zwakke hart maar daarover best gezwegen, een paar kilometer te lopen. Het meisje denkt: wanneer ik op het trottoir blijf dan vind ik de bakkerij zeker niet, en nu ben ik al vergeten of het een groot brood of een klein moest zijn. Of misschien waren het wel krentekoeken, moeder verwent graag de ooms, die op bezoek komen. Zonder oom geen krentekoeken, zij zal het wel bij de rekening schrijven. Misschien was de bakkerij wel aan de overzijde, ik weet het bijna zeker. En dan merkt zij ook de man achter haar en ze wordt bang. Meisjes zijn niet zo bang voor de duisternis, een duisternis die gevuld is met mensen. Ze wandelen graag door avondstraten, langs verlichte winkelramen. Soms stuurt moeder haar de straat op: loop maar wat wandelen. Oom geeft haar vijf frank en voor de deur dicht is zit moeder al bij oom op de canapé. Het meisje loopt door de avondstraat en kijkt naar de verlichte winkelramen en koestert het vijffrankstuk en vraagt zich af wat ze kopen zal dat haar liever is dan het koele metaal in haar handje. Meisjes zijn bang voor de eenzaamheid, ook al ligt die eenzaamheid te blaken onder de middagzon.

De man achter haar maakt de eenzaamheid dreigender. Ze loopt de straat over, haar beentjes dansen vlug, alsof ze vrolijk waren, over de straatkeien. De auto, de eerste auto die door de ochtendstad rijdt, zoeft nog net achter haar door. Het meisje kijkt zelfs niet achter zich. Jij hebt niet zoveel geluk. Je voelt een plotse schok maar dat is ook alles. De droom keert weer. De zilvergrijze mannetjes met de bolle hoofdjes waarop radarhorentjes komen op je toe. Eindelijk slagen we erin je te vinden, zeggen ze.

Roger Pieters