De Vlaamsche School. Jaargang 16

Kronijk.

Antwerpen. - De kunstschilder Hendrik Schaefels heeft onlangs twee tafereelen voltooid die besteld waren voor Engeland. Zij stelden voor: Elisabeth, den admiraal Drake ridder slaande in 1571 en Elisabeth die terugkeert van het schip waarop zij admiraal Drake ridder heeft geslagen. Deze twee kapitale stukken zijn met de meeste zorg behandeld; zoo los, als Schaefels vroeger soms was, door een al te groot gemak van uitvoering, zoo nauwgezet is hij thans om alles stipt en waar terug te geven. Het laatste van bovengemelde tafereelen is gedurende eenige dagen tentoongesteld geweest bij den heer Bernheim, te Brussel, en erlangde daar zooveel bijval, dat de doorgang in de straat verschillende malen onderbroken was, door de samenhooping der talrijke nieuwsgierigen. H. Schaefels arbeidt thans aan een ander tafereel, minder groot van omvang, maar schoon van opvatting en uitmuntende door de den meester eigene pracht van kleur. Het stelt voor: eene Jacht met den valk (XVII^e eeuw).

- Op 9 Januari was in de zaal van het museum der academiekers, Venustraat, tentoongesteld eene kopij naar de schilderij van Paul Veronese, uit het museum van den Louvre, voorstellende: de H. Maagd, het kindje Jezus, de HH. Catharina, Benedictus en Georgius. Deze kopij was door het staatsbestuur besteld aan Ern. van den Kerckhove, laureaat van den grooten schilderwedstrijd des jaars 1867.

- Verbond voor kunsten letteren en wetenschappen. Den 22ⁿ en 24ⁿ Feb. hield de heer H. Millet voordrachten over de aankweek van fruitboomen; den 7ⁿ Maart sprak den heer van Bauwel over den inval van Lodewijk XVI in Holland; den 16ⁿ Maart de heer E. Discailles over Albert en Isabella. Den 20ⁿ, 21ⁿ en 22ⁿ Maart waren tentoongesteld: twee kopijen naar Frans Hals, door L. Du Bois, een duingezicht te Zantvoort en een gezicht op de Ardennen.

Op 27 en 28 Maart waren de volgende tafereelen tentoongesteld: P. van der Ouderaa, de Liefdadigheid, een goed geschilderd tafereeltje dat eene plaats verdient in de eene of andere schilderijverzameling; L. van Kuyck, Vertrek naar het veld, eene met paarden bespannen kar verlaat de hoeve, onder geleide eens voermans; prachtige samenstelling, vooral uitmuntend als kleur; J. Janssens, Vee (herfst); J. Ruyten, een Marktdag op de Groote-Markt te Antwerpen, een der schoonste tafereelen die wij van dezen schilder mochten zien; van den Daele, de Juwelier; Ch. Raffel, Landschap; J. Cerfs, Avondlicht; F.-A. Fraustadt, de Spreeksters; P. van Havermaet, welgelijkend portret van J.-V.-L. Luppen; J. van Luppen, drie prachtige tafereelen: Zicht op Esneux; Avond en een Zicht op Moyland; E.-G. Boks, Tijdens de Vacantie, is allerliefst en getuigt van groote vorderingen, zoowel van opvatting als uitvoering; Ed. Quiton, een Binnenzicht; Gelukkige moeder en Bloemen; Jos. Nauwens, Portret, geteekend en in staalgravuur, van H. de Boe en twee puik geschilderde genrestukjes; Verbuecken, Vruchten en doode natuur; Delfosse een goed portret van M.-A.J.

- Het marmeren borstbeeld van wijlen L. Torfs, geschiedschrijver, besteld door het gemeentebestuur, aan den beeldhouwer Ed. Mareels, was op Zondag 27 en Maandag 28 Maart publiek tentoongesteld in de zaal der academie, Venusstraat, van 10 tot 3 ure. De goede gelijkenis en de waarlijk kundige uitvoering

[p. 38]

droegen de algemeene goedkeuring weg. Dit borstbeeld is bestemd, om op de stadsbibliotheek, nevens dat van wijlen J.-F. Mertens, Torfs' medewerker aan de geschiedenis van Antwerpen, geplaatst te worden.

- De heer Clemens Ommeganck deed in zitting van den gemeenteraad van 29 Maart jl. verslag, namens de commissie van schoone kunsten, en stelde voor aan den academieraad te herinneren, dat elke te doene herstelling aan de schilderijen van het museum eerst aan het gemeentebestuur moet onderworpen worden. Deze maatregel is niet alleen noodzakelijk, ingevolge de bestaande verordeningen, maar is voorzichtig voor de goede behandeling der tafereelen.

- Bij J.-E. Buschmann zijn verschenen de twintig eerste afleveringen van les Annales publiées par les soins de la section de littérature française du Cercle artistique, littéraire et scientifique d'Anvers, uitmakende 160 blz., groot formaat, en te Antwerpen verkrijgbaar aan 4 fr.

- Een Amerikaansch blad, de Semi weekly Boston Advertiser, spreekt met veel lof over het tafereel van den kunstschilder Jos. van Lerius, voorstellende: Esmeralda en Djali.

Mechelen. - Op 3 Juli zal de tentoonstelling van schilderijen en verdere kunststukken geopend worden.

Brussel. - Wedstrijden voor 1870, uitgeschreven door de klasse der zedelijke en staatkundige wetenschappen van de koninklijke academie van België.

Eerste vraag. - De oorzaken opzoeken, die gedurende de XII^e en XIII^e eeuw destichting der Belgische volksplantingen in Hongarië en Zevenbergen verwekten. De inrichting dier koloniën aantoonen, en den invloed dien zij uitoefenden op de staatkundige en burgerlijke instellingen, alsmede op de zeden en gewoonten der landen, waar zij gesticht werden.

Tweede vraag. - De geschiedenis van de staatkundige en bestuurlijke betrekkingen, die bestaan hebben tuschen België en Burgondië, tot aan de verovering van het graafschap door Frankrijk.

Derde vraag. - Eene schets van het leven en de regeering van Septimus Severus.

Vierde vraag. - De geschiedenis van het jachtrecht en de wetgeving op de jacht in België en het land van Luik, met eene beknopte uitweiding over Frankrijk, Engeland, Duitschland en Nederland.

Vijfde vraag. - De verschillende kiesstelsels blootleggen, die opvolgenlijk ingevoerd werden bij de oude en hedendaagsche volkeren. Tenzelfden tijde den geest doen uitschijnen, waarin deze stelsels opgevat werden, en er de uitslagen van beoordeelen voor de burgerlijke en staatkundige vrijheid, voor de orde en den vooruitgang bij die volkeren.

De prijs voor iedere vraag is een gouden eeremetaal van 600 fr.; die waarde wordt op 1000 fr. gebracht voor de vijfde en op 1,200 voor de eerste en tweede vraag.

De klasse schrijft van nu af in haar programma voor 1871 de volgende vragen:

Eerste vraag. - Eene beoordeeling van Chastelains talent, invloed, staatkundige denkbeelden en letterkundige strekkingen.

Tweede vraag. - De grenzen aantoonen der pagi en hunne onderverdeelingen, gedurende de middeleeuwen, op het tegenwoordig grondgebied van België.

Derde vraag. - De staatkundige geschiedenis van Vlaanderen behandelen, sedert 1305 tot de opkomst van het huis van Burgondië (1382), bijzonderlijk stilblijvende bij de wijzigingen, welke, te dien tijde, de algemeene instellingen van het graafschap en de bijzondere instellingen zijner groote gemeenten ondergingen.

Vijfde vraag. - Aantoonen dat de invloed van beschaving en vrijheid nadeelig is aan de uitbreiding van het grondgebied der staten. Bewijzen dat een tijdstip, waarop die driedubbele invloed overheerscht, voor bepaalde strekking heeft, de kleinere staten niet te vernietigen, maar te vermenigvuldigen.

Eindelijk opent de klasse het 2^e zesjarig tijdvak van den eeuwigdurenden prijs, ingesteld door baron de Stassart, en stelt de volgende vraag: Aantoonen welke, tijdens de Fransche overrompeling in 1794, de grondwettelijke beginselen waren, gemeen aan onze verschillende provinciën, en die waardoor zij onderling verschilden. De gewoone prijs van 3,000 fr. zal verleend worden voor de oplossing dezer vraag.

- Het staatsbestuur is voornemens al de scholen van teeken- en bouwkunst, volgens een algemeen en bepaald programma, herinterichten; enkel voor die scholen zal men nadien nog aanspraak op de hulp van den staat kunnen maken. Te dien einde worden thans al de scholen van teeken- en bouwkunst in oogenschouw genomen door twee afgevaardigden, de heeren Canneel, bestuurder der koninklijke academie van Gent, en de Taeye, bestuurder der academie van Leuven. Er bestaan 56 academiën van teeken- en bouwkunst in België; Oost-Vlaanderen alleen telt er 22 en West-Vlaanderen 10.

- Evenals de heer Gachard in de zitting van de geschiedkundige commissie der Belgische academie (zie de Vlaamsche School bladz 64, 1869) het oordeel van wijlen dr. Bergenroth ten opzichte van Joanna, de moeder van Keizer-Karel V, heeft bestreden en aangetoond, dat niet verdenking van ketterij, maar wel zinneloosheid oorzaak was van de afzondering, waarin de vorstin gedurende een groot gedeelte van haar leven is gehouden, wordt dit nu ook gedaan door den heer Rösler, in een werkje getiteld Beleuchtung der Enthullungen G.A. Bergenroth's aus dem Archiv von Simancas. Rösler meldt tevens, dat van het meerendeel dezer stukken reeds twintig jaren geleden afschriften zijn vervaardigd, welke te Weenen bewaard werden, en sedert den dood van Ferd. Wolf, in 1866 in de hofboekerij zijn nedergelegd.

- Den 5ⁿ Februari opende Em. Hiel, in de zaal van den onderrichtingsbond, zijnen cursus van Nederlansche taal, die regelmatig alle Donderdagen, ten 8 1/2 ure 's avonds, zal voortgezet worden. In de eerste voordracht handelde de uitstekende dichter over den Rijkdom der Nederlandsche taal.

- De toondichter Gustaf Huberti, gunstig gekend in Duitschland en ook hier te lande, brengt eene nieuwe kracht aan de Vlaamsche kunstbeweging bij. - Hij heeft eene gansche reeks liederen van Uhland gecomponeerd, die door den dichter Emanuel Hiel in het Nederlandsch vertaald en door de begaafde juf-

[p. 39]

vrouw Ledelier zullen gezongen worden. Huberti werkt nog op eenen oorspronkelijken liederkrans van Emanuel Hiel.

- De Jonge tooneelliefhebbers hebben van het rijk een hulpgeld van 300 fr. ontvangen.

- Sedert de instelling der tooneelpremiën (31 Maart 1860) tot 2 Dec. 1869, bekwamen 156 toonneelstukken premiën. Van Peene's Postillon van Maria-Theresia opende de rij.

- Aan het geschiedkundig drama in 3 bedrijven, Lodewijk van Nevers, is de premie toegestaan.

- De inhuldiging der twaalf schilderijen van E. Slingeneyer, in de groote zaal van het hertogelijk paleis, heeft plaats gehad op 24 Januari. De koning heeft den heer Slingeneyer tot commandeur van zijne orde benoemd.

- Bij V. Devaux en c^ie is verschenen: Geschiedenis der allerheiligste maagd en moeder Gods Maria, volgens het H. Schrift, de kerkvaders, de godsgeleerden, de gedenkteekenen der oudheid enz., door C.-H.-T. Jamar. 800 blz. met kaarten enz. Prijs: 8 frank.

- J.-M. Dautzenbergs Verspreide en nagelatene gedichten zijn verschenen bij Fr. de Cort, Keienveldstraat, te Elsene, in een schoon boekdeel van 400 blz. groot formaat. Prijs: 5 fr.

Er is eene inschrijving geopend om den betreurden dichter een denkmaal te stichten.

- In de voorzaal der academie is onlangs bijgezet het borstbeeld van wijlen mgr. de Ram, vervaardigd door Leclercq.

Hal. - Het schijnt dat de commissie, gelast met het op te richten gedenkteeken van Servais, zich in een moeielijken toestand bevindt. De heer Godebski, schoonzoon van wijlen den beroemden Servais, die met de uitvoering gelast is en van wien wij het genoegen hadden de lichtteekening van het ontwerp des standbeelds te zien, was naar Carrare vertrokken, waar hij het marmer koos en het beeld voltooide. Alles was tot hiertoe goed en wel, en dezer dagen is het beeld te Hal aangevoerd, maar de commissie weet niet waar er mede te blijven, om de goede reden dat er in die kleine stad geene geschikte plaats bestaat, waar het beeld zou kunnen gezet worden. Men heeft het voorloopig in een lokaal van de stad gezet.

Leuven. - De 34^e jaargang van het jaarboek der katholieke hoogeschool zag onlangs het licht bij van Linthout.

Gent. - Voor het houden van volksvoordrachten (ingericht door het Willemsfonds) hebben zich laten inschrijven de heeren Em. van Driessche, Sleeckx, van Hauwaert, Wiemer en Wagener, schepen voor het onderwijs.

- Op 20 Maart hield de heer Wagener, in het Lakenmetershuis, eene Vlaamsche voordracht die de geschiedenis van het stadhuis van Gent tot onderwerp had. De geleerde spreker verhaalde de geschiedenis van het stadhuis met dezes ligging enz. in acht tijdperken: 1^o het oude schepenhuis der 13^de eeuw; - 2^o het nieuwe schepenhuis van 1321; - 3^o de nieuwe schepenkamer van 1441; - 4^o de nieuwe schepenkamer van 1481; - 5^o het nieuwe schepenhuis van 1517; - 6^o het Grieksch-Romeinsch gedeelte op de Hoogpoort, van 1581; - 7^o het groot Grieksch-Romeinsch gebouw op de Botermarkt van 1594; - 8^o latere veranderingen. Onnoodig te zeggen dat deze voordracht door de zeer talrijke hoorders met de meeste belangstelling aanhoord werd; ook voegen wij onze stem bij die der plaatselijke bladen om den wensch uit te drukken, dat de belangrijke voordracht des heeren Wagener in druk moge verschijnen met de platen der behandelde gebouwen enz.

- Op 3 Maart hield Benoit eene voordracht over de oudste Vlaamsche liederen. De spreker verwierf den ruimsten bijval.

- Het algemeen bestuur van het Willems-Fonds, te Gent, heeft besloten de volgende prijskampen uit te schrijven:

1. - Prijskamp voor Nederlandsche dichtstukken, geschikt om, als koren, melodiën of volksliederen, in muziek gebracht te worden. Ieder schrijver mag zooveel stukken inzenden als hem goeddunkt; doch elk stuk behoort op een afzonderlijk blad geschreven te zijn. Elk stuk moet eene kenspreuk dragen en vergezeld zijn van een gesloten briefje, dezelfde kenspreuk ten opschrift voerende, en van binnen den naam en de woonplaats van den schrijver behelzende. De stukken moeten vrachtvrij gezonden worden voor 1 Mei 1870 aan den secretaris-schatmeester. Zes premiën, waarvan drie van 40 en drie van 20 fr., zullen aan de best geoordeelde gewrochten toegekend worden. Aan andere verdienstelijke stukken zal de jurij eervolle vermeldingen en belooningen in boeken kunnen verleenen. De inschrijvers op het Willems-Fonds mogen alléén aan dezen prijskamp deel nemen. De bekroonde en vermelde werken zullen in het Jaarboek van het Willems-Fonds voor 1871 opgenomen worden. De ingezonden handschriften zijn de eigendom der vereeniging.

II. - Prijskamp voor eene Verhandeling over J.-F. Willems, zijn leven en zijne werken. De antwoorden moeten in het Nederlandsch geschreven zijn, door eene andere hand dan die van den opsteller. Zij moeten, voorzien van kenspreuken en vergezeld van geslotene briefjes als boven, vrachtvrij aan het voormeld adres voor 1 Januari 1871 ingezonden worden. Voor het best en voldoende gekeurd werk wordt eene som van 500 fr. als prijs uitgeloofd. De bekroonde schrijver zal daarenboven 50 ex. van zijne verhandeling ontvangen, welke door het Willems-Fonds zal worden uitgegeven. De ingezondene handschriften zijn de eigendom der vereeniging. Alle Nederlandsche geleerden worden tot dezen prijskamp uitgenoodigd.

Deerlijk. - Blz. 92 1869 hebben wij de beschrijving van het gedenkteeken ter eere van den dichter P.-J. Renier, vervaardigd door den beeldhouwer Pickery, medegedeeld. De plechtige inhuldiging geschiedde op 27 September 1869. De ontvangst der vreemde letterkundigen en vrienden had plaats op het buitengoed van Renier, thans het eigendom zijns zoons, die de vereerders zijns vaders aldaar den eerewijn aanbood. Van daar trok de stoet, voorafgegaan door Deerlijks fanfarencorps, tot aan het denkmaal, alwaar de heer David-van Peene, secretaris der inrichtende commissie, eene beknopte aanspraak hield. Vervolgens las de heer de Vreeze, van Kortrijk, een gedicht voor van mev. van Ackere-Doolaeghe, waarna de heer Hendrik Conscience den voetzuil des monuments betrad, en tot de talrijke toehoorders eene even krachtige als gemoedelijke aanspraak hield, die alle harten in geestdrift bracht, zoodanig, dat de

[p. 40]

spreker schier bij elke zinsnede door de toejuiching der menigte werd onderbroken. Welhaast stelde de stoet zich in optocht naar de banketzaal, alwaar zich een vijftigtal vrienden van den dichter Renier vereenigden. Bij het nagerecht las mevrouw David-van Peene, een gevoelvol gedicht voor, over Reniers verdiensten, dat aller goedkeuring verwierf. Ook aan heildronken ontbrak het niet.

Dixmude. - Van mev. van Ackere geb. Maria Doolaeghe, is verschenen een bundel gedichten, onder den titel: Najaarsvruchten, dat wij onze lezers warm aanbevelen.

Hasselt. - De tooneelmaatschappij de Ware Vrienden heeft van het staatsbestuur eene hulpsom van 300 fr. bekomen.

Luik. - De Union des artistes opent in de maand Mei eene tentoonstelling van voorwerpen van kunstnijverheid.

- Den 11^en Feb. (verjaardag van Gretry's geboorte 1741) werd hier met veel luister 's mans tooverspel in 4 bedrijven, Zemire et Azor opgevoerd.

- Met groot genoegen hebben wij vernomen, dat een talrijk publiek onlangs de opening, in de hoogeschool van Luik, bijwoonde van den leergang van Vlaamsche letterkunde, aan den leeraar Stecher toevertrouwd. Er waren zooveel Walen als Vlamingen tegenwoordig.

- De heer P. Fredericq, student, behandelde onlangs in eene belangrijke voordracht, in de maatschappij ‘de Vlaamsche Eendracht,’ de geschiedenis onzer vroegere volksliederen. Hij overliep de verschillende reeksen dezer liederen, waarvan hij er verschillende geheel of gedeeltelijk voorlas. De heer van Calster had zich gelast met het muzikaal gedeelte.

Buitenland.

's-Gravenhage. - Een kunstliefhebber van den echten stempel, de heer L. Dupper, van Dordrecht, heeft bij uiterste wilsbepaling de volgende schatten aan het Nederlandsch rijksmuseum vermaakt: 1 schilderij van Hobbema, 3 van Jan Steen, 2 van I. van Ostade, 1 van A. Kuyp, 3 van Jacob Ruisdaal, 1 van zijn broeder Salomon, 1 van Dow, 2 van Backhuizen, 1 van Both, 1 van W. van de Velde, 1 van N. Maas, 1 van Ad. van de Velde, 1 van Sorg, 1 van van der Does, 1 van Karel Du Jardin 1 van David van Berge, 1 van van der Werff, 1 van W. van Mieris, 1 van Dusart, 2 van Pijnacker, 2 van van Goyen, 2 van Lingelbach, 1 van Asselijn, 1 van Hackert, 1 van Frans Hals, 1 van A. de Vois, 1 van Moucheron, 1 van Ph. Wouwermans, 1 van Wijnands, 2 van de Heus, 1 van Brekelenkamp, 1 van Verboom, gestoffeerd door van Berghem, 1 van Brakenburg, 2 van Nignon en 1 van Samuël van Hoogstraten.

Amsterdam. - Verschenen: Frits Millioen en zijne vrienden, eene vertelling door mev. Bosboom-Toussaint. 2 deelen. Prijs: gl. 4 1/2. Men verzekert dat de begaafde schrijfster de laatste hand legt aan een nieuw verhaal uit een der belangrijkste tijdperken der Nederlandsche geschiedenis, uit de dagen van prins Maurits en Johan van Oldenbarneveld.

- In de nieuwe kerk is onlangs de zerk vernieuwd, die het graf van Neerlands hoofddichter, Joost van Vondel dekt. De schedel en de voornaamste beenderen des dichters zijn verzameld in eene looden kist geplaatst, welke in eene eikenhouten kist is besloten met een proces-verbaal op perkament van de plaats gehad hebbende verrichting. Op den marmeren zerk is het volgende opschrift gebeiteld: Justus Fide Vivit. Ter dezer plaatse werd den VIII van sprokkelmaand 1679 ter ruste gelegd het gebeente van Joost van den Vondel, Neêrlands hoofddichter en is op den XVII van wijnmaand 1867 zijne gedachtenis op bijzondere wijze gehuldigd door een dankbaar nageslacht.

Schiedam. - In de Sint-Janskerk is een nieuw altaar geplaatst, waaraan de namen van drie Antwerpsche kunstbeoefenaren gehecht zijn, te weten: wijlen de bouwmeester Frans Durlet; Jos. Ducaju en de kunstschilder Antoon van Ysendyck, welke laatste thans te Brussel woont. Het altaar is in den stijl der kunstherbloeiing bewerkt; in het middengedeelte prijkt een schoon tafereel van van Ysendyck, voorstellende: Christus aan het kruis tusschen de moordenaren; langs weerskanten van het altaar verrijzen kolommen, waartusschen beeldsteden, bekroond door engeltjes met de kenteekens der martelaren die er onder geplaatst zijn, namenlijk: Vincentius en Thomas van Aquinen, van de Dominicanerorde; boven het tafereel een half verheven beeldwerk, voorstellende de krooning van Maria. Eindelijk boven het geheel, eene kroon van loof en bloemen; onder de altaartafel staan vier wit marmeren engelen. Het beeldhouwwerk is van Ducaju.

Nijmegen. - Verschenen: Photogrammen, schetsen en verhalen door B. ter Haar.

Keulen. - Aan de voltrekking der beroemde hoofdkerk wordt ieverig voortgewerkt. De noordertoren heeft thans eene hoogte van 180 voet bereikt. Elk jaar moeten de torens 30 voet verhoogd worden; men rekent dat het schoone werk in 1875 zal voltooid zijn.

Munchen. - Er is spraak van het oprichten eens gedenkteekens aan den toonzetter Glück.

Leipzig. - Alhier is tentoongesteld eene spreekmachine. De organen tot het spreken benoodigd, van hout of caouthouc vervaardigd, werken hierbij geheel als bij den mensch. Door eene soort van klavier worden de verschillende deelen in beweging gebracht, terwijl een pedaal en een blaasbalg werken om de noodige lucht in de luchtpijp te brengen; 14 verschillende letters a, e, i, o, u, b, d, f, g, l, r, s, w, en sch worden door het klavier voortgebracht. De andere ontstaan door dezelfde beweging; alleen moet de stemspleet hierbij uitgezet of ingekrompen worden. De machine kan buitendien lachen en kraaien als een haan.