De Vlaamse School. Nieuwe reeks. Jaargang 13

[p. 342]

Sterfgevallen in de Kunstwereld

I. In de onze. Clays. Col. Binjé. Nijs. Albrecht de Vriendt

De dood maait, met onverschillig-ruwe zwaai, evengoed de hard werkende jongere, die er nu pas ging komen en de krachtig ontwikkelde meester, die er nu volop al was, als de met de dag verzwakkende oude, die met de middaghoogte van zijn leven ook de middaghoogte van zijn gaven al lang achter de rug had.

In Februarie 1900 gingen David Col en P.J. Clays.

De eerste, de noch steeds populeere ouderdomsdeken van het Antwerpse schildersgild, een van de allerlaatste vertegenwoordigers van de romantieke tijd, - de tijd van Wappers, Conscience, Vertommen, de Keyser, de jonge Leys, Venneman, Ruyten en zo velen!

De tweede, een van de eerbiedwaardigste fieguren in de kunstwereld van de hoofdstad, een van de baanbrekers van de zee- en stroomschildering in onze Vlaamse gewesten na 1830.

Tot de grootheden van de latere Vlaamse school hoorde noch de een, noch de andere.

Col wel het allerminst! Schilder van luimige anekdoten, met een noch al sterke neiging tot de kariekatuur, bracht hij geen enkel werk voort, dat de gulden middelmaat te boven gaat.

Clays was veel, veel verdiensteliker. Ofschoon noch tamelik konvensjoneel, vooral in zijn verlichting, voltooide hij toch menig stroom- en zeegezicht, dat, in het opzicht van het koloriet, op biezondere verdiensten mag aanspraak maken. Zijn grootste ongeluk is geweest, dat er een Artan is gekomen, om te tonen, dat men niet alleen de algemene kleur, maar ook de fijnste nuanseringen en zelfs de bewegingen van de Πολνφλοσβοῑω Θαλασση kan weergeven, als men 't maar... kan. Artan nu kon het. Clays niet.

Verdienstelik werk van Clays vindt men in de voornaamste muzea van België.

Binjé ontviel ons in Mei. Hij, de verheerliker van de zomer en de zomerweelde in zo menig vettig-gedaan stuk uit de laatste jaren, werd wechgerukt noch eer hij - eens te meer - zijn schilderezel had kunnen opstellen te midden van de in nieuwe kleurenrijkdom herbloeide natuur.

Na zich - een twintigtal jaren - bijna uitsluitend op de beoefening van de waterverfschildering te hebben toegelegd, - hij was, met Uytterschaut en een paar anderen een van de uitnemendsten in dit vak geworden - was hij de voorkeur gaan geven aan de olieverf, en had hij, slag op slag, werken geleverd, die - in hun wat oppervlakkige gedaanheid, wonderdiep en ongemeen krachtig van koloriet - tot het beste mogen worden meegerekend wat de impressioniesten voortbrachten.

En dan Nijs, - de lieve, hartelike Francis Nijs, ‘Nijsken’, zoals men hem gaarne noemde, een van de trouwe vrienden van De Vlaamse School, sedert zij in ónze handen overging.

Nauweliks 36 jaren oud, - geboren de 24. April 1863 - overfeed hij de 7. Junie 1900 te Ukkel.... Selfmade man in de volle zin van het woord, beloofde hij een van onze goede impressioniesten te worden. Zijn onvoltooide sieklus: Allerlei Tuinen, omvatte reeds meer dan één werk van waarde.

Doch, het grootste verlies, dat onze nasjonale kunst in de loop van 1900 heeft getroffen, was wel degelik het overlijden van Albrecht de Vriendt. Geboren te Gent, de 8. December 1843, genoot hij zijn eerste kunstopleiding in het werkhuis van zijn vader, Jan, en zette zijn studiën voort in de Akademie van zijn geboorteslad. In 1865 kwam hij naar Antwerpen, om op de Koninklike Akademie en vooral onder de leiding van Victor Lagije, zijn vriend en stadgenoot, te studeren. Drie jaar later vestigde hij zich te Brussel, terwijl hij in de jaren 1869 en 1870 kunstreizen

[p. 343]

JULIAAN EN ALBRECHT DE VRIENDT rond 1870

ondernam in Duitsland, Italië, Egiepte en het H. Land.

Hij werd in 1891 tot Bestuurder der Koninklike Akademie van Antwerpen benoemd, waar hij tevens sedert 1894 in het hoger Instietuut professor van een schilderklas was.

Tal van zijn werken zijn voorhanden in het Muzeum van Antwerpen, in dat van Brussel en van Luik, in de Pinakotheek te München, enz. Het belangrijkste werk, dat hij ondernam, is de versiering van de grote zaal van het stadhuis, te Brugge, een reeks hoogst merkwaardige muurschilderingen, eilaas! niet volkomen voltooid op het ogenblik van zijn afsterven, de 14. Octoker 1900.

Het eerste aanzienlike schilderij, dat Albrecht de Vriendt tentoonstelde, had voor onderwerp: St. Elisabeth van Hongarije in Gebed; zij prijkte in de Tentoonstelling van Antwerpen in 1864, toen de schilder pas 21 jaar oud was. Het jaar nadien zag men in de tentoonstelling van Gent St. Elisabeth nederdalende van den Berg, in 1866 te Brussel St. Lucas het Portret van Maria schilderend. Dit schilderij werd ook te Parijs en te New-York tentoongesteld. Van 1871 dagtekent het schilderij uit het Muzeum van Luik: Jakoba van Beieren de genade van Filips de Goede voor haar echtgenoot afsmekende. - 1873, tentoonstelling van Brussel: van Eyck het portret schilderende van Isabella van Portugal. 1874, tentoonstelling van Gent: Keizer Karel in het Klooster van St. Just. 1875, tentoonstelling van Brussel: De Verjaardag van mijn moeder. - Het muzeum van Brussel bezit De Banvloek over Bouchard van Avesnes, geschilderd in 1877. - Z.M. Leopold II is eigenaar van Het Angelus uit het zelfde jaar. - In 1880 werd te Parijs tentoongesteld: Filips-de-Schone slaat zijn zoon Karel van Luxemburg tot ridder van het Gulden Vlies.

Paus Paulus III voor het portret van Luther, uit het Antwerpsch muzeum, dagtekent van 1883. Karel VI werd aangetroffen in de tentoonstelling van Brussel in 1884. Het tweede schilderij door het muzeum van Brussel aangekocht en voorstellende: Hoe die van Gent hulde brachten aan de pas geboren Karel V, draagt het jaartal 1885. In de tentoonstelling van Antwerpen van 1888 verscheen De Oude Vondel. Het drieluik uit O.-L.-V.-Kerk van Antwerpen, voorstellende De H. Maagd en de vier Evangelisten is van 1894. - De Brugse jonge meisjes, uit de Pinakotheek van München, is gedagtekend van 1895. - Van 1896 eindelik is, het schilderij, dat zich bevindt in de evangeliese kerk van Antwerpen en De vier Evangelisten voorstelt.

II. In het buitenland. Karel Becker. Leibl

Feestklok, doodsklok! Pas vóor enkele dagen, de 18. December, vierden de vrienden en bewonderaars van Karl Becker zijn 80^e verjaardag, en reeds de 22. bereikte ons de tijding van zijn overlijden.

Becker was een Berlijner van geboorte en sleet het grootste deel van zijn leven in zijn vaderstad.

Leerling van Peter von Cornelius, voltooide hij, heel in de aanvang van zijn kunstenaarsloopbaan, onder de leiding van zijn meester, een gedeelte van de muurschilderingen in het oudmuzeum van Pruisens en in de Basilieken van Beierens hoofdstad. Later werden hem ook fresko's besteld voor het nieuw Muzeum te Berlijn.

In 1853 verbleef hij een tijd te Venetië en onderging er de invloed van Veronese. Ongelukkiglik schijnt zijn wijze van voorstellen sindsdien aan kracht van tekening en aan karakter te hebben verloren, wat zij aan rijkdom van koloriet werkelik gewonnen had. Zijn voornaamste schilderijen; Zitting van

[p. 344]

de Geheime Raad, Keizel Karel, Tiziano, Keizer Karel bij de rijke Fugger, Othello en Desdemona, zijn door de gravuur populeer geworden.

Ook schilderde hij verscheidene portretten, o.a. dat van zijn vrouwen van hem zelf (± 1870-1871), en de krietiek is het eens, om deze een hoger waarde toe te kennen dan zijn genre- en historiestukken.

Becker, die vrij grote invloed op de Berlijner school heeft geoefend, was eerelid en vroeger voorzitter van de Kunst-Akademie aldaar.

In de eerste dagen van Desember overleed, op zijn buitenverblijf in zijn geliefde bergstreek, Beieren, te midden van de schilderachtige bevolking, waarvan hij lief en leed, dat hij zo hartelik meevoelde, in zo vele verdienstelike schilderijen heeft weergegeven, de in 1846 te Keulen geboren, noch in de volle kracht van zijn leven staande Wilhelm Leibl. Met Liebermann, von Uhde, Kalkreuth was hij een van de baanbrekers van de nieuwere naturalistiese richting in de kunst van het Duitse keizerrijk, en droeg hij niet weinig bij, om de genadeslag toe te brengen zowel aan de laffe anekdotenschildering van de oude Dusseldorpse als aan de would be-epiese, maar hoogstens deklamatoriese van de Berlijnse offiesjele hofschilders.

Is het getal meesterstukken, door hem ondertekend, noch zo bijster gering, talrijk toch zijn de werken, die van zijn gezond, eerlik en vooral oprecht streven het gunstigste getuigenis afleggen.

Zoals Ver sacrum van hem verklaarde:

‘Die Heimat war seine Welt. Schlicht und ehrlich schilderte sie uns ein grosser Maler. Unbeirrt von alt und neu kennt sein Wirken nur Kunst.’

Algemene nekrologie

Dr. J.W. Gunning, hoogleraar aan de Amsterdamse Unieversieteit;

Prof. Dr. L.A.J. Burgersdijk, de gekende vertaler van Shakespeare's werken;

Mr. Franquinet, oud-archievaris van Limburg, dialekt-dichter;

Mej. J.C. de Vos, schrijfster voor de jeugd, onder het pseudoniem Cella;

Mr. A.G. baron Sloet tot Oldhuis, inspekteur van het lager onderwijs in Nederland, schijver van gewaardeerde folkloristiese werken;

Christian Aug. Arentsen, Deens dichter en schrijver van lietereer-historiese werken;

John Ruskin, de beroemde Engelse esteet;

Richard Dodridge Blackmore, Engels romanschrijver;

Alphonse Rebière, Frans schrijver over wetenschappelike personen;

Elof Kristofer Tegnér, Zweeds geschiedschrijver;

Ernst Christoffel Dowson, Engels dichter;

Dr. August Silberstein, dichter en schrijver van kleurrijke dorpsnovellen;

Dr. Julius Löbe, Duits letterkundige; L. Majkof, Russies letterkundige;

Karl Brosböll (pseudoniem Carit Etlar), Deens romanschrijver;

Paul Joseph Henri Laserre, Frans schrijver op katoliek gebied;

Friedrich Wilhelm Nietzsche, de grote wijsgeer en dichter;

Albert Samain, Frans dichter;

Charles Prosper de l'Egréville, Frans schrijver op dramaties gebied;

Louis Ratisbonne, Frans kinder dichter; bezong vooral zijn geboortestreek, la Bresse, en schreefheel lieve legenden;

Gabriel Vicaire, uitnemend Frans dichter; bezong vooral zijn geboortestreek, la Bresse, en schreef heel lieve legenden;

Leo Petrowitsj Wojkof, Russies dichter;

Friedrich Max Müller, Duits taalgeleerde, prof. aan de Hogeschool te Oxford;

Ernst Eckstein, Duits humoriest en auteur van geschiedkundige romans;

Dmitry Grigorowitsch, Russies romanschrijver;

Prof. Dr. Albert Moser, Duits dichter, geestverwant van Rob. Hamerling, vertaler van Pol de Mont's gedichten;

E.K. Tegnér, geschiedschrijver en biebliothekaris te Lund (Zweden);

Prof. Robert König, te Potsdam, auteur van een veelverspreide geschiedenis van de Duitse letterkunde;

Robert Stevenson, Engels kunstbeoordelaar;

Oscar Wilde, Engels dichter, novelliest en dramaturg;

[p. 345]

Ludwig Heldt, journaliest en librettischrijver;

Crisafalli, toneel- en romanschrijver;

Pierre Téron, bestuurder van het humoriesties weekblad ‘le Charivari;’

Laufs, toneelschrijver;

Mevr. Bilders van Bosse, landschapschilderes;

Elchanon Verveer, genreschilder;

F. van Seggeren, landschapschilder;

Jean Baptiste Meunier, Belgies graveur;

Julius Schader, Duits historieschilder;

William Stott of Oldham, rijkbegaafd Engels schilder;

Frederick W. Burton, Engels séhilder, bestuurder van de National Gallery te Londen;

Jean Alexandre Joseph Falguière, Frans beeldhouwer;

Auguste Léveillé, Frans graveur;

Michaël Munkacksy, Hongaars schilder;

Eugène Lambert, Frans dierenschilder;

Max Koner, Duits portretschilder;

William Turner Davy, Engels graveur;

Antoine Vollon, Frans schilder;

Julius Allgeijer, Duits kopergraveur;

Charles Monginot, Frans schilder;

Rion, Frans tekenaar;

Vittorio Bersezio, Ietaljaans toneelschrijver;

Charles Felu, kunstschilder;

William Lockhart, Schots schilder;

Christian Rueprecht, Duits houtsnijder;

Fernand Delgouffre, kunstschilder, te Brussel;

Karel Ooms, historieschilder, te Antwerpen;

I wan Aiwasowsky, Russies kunstschilder;

Eugêne Lambert, Frans kunstschilder;

D.V. van Ollefen, oud-schouwburgbestuurder en acteur;

Ed. Bamberg, toneelspeler;

W.F. Thooft, komponiest;

Heinrich Ehrlich, Duits schrijver over muziek;

Prof. Ludwig Bussler, Duits muziekdirekteur en muziekwetenschappelik schrijver;

Otto Gumprecht, Duits schrijver over muziek:

Johan Peter Emil Hartmann, Deens komponiest;

Sir George Grove, Engels schrijver over muziek;

Pierre Louis Deffès, Frans komponist;

Heirich von Herzogenberg, Duits komponiest;

Zdenko Fibich, Boheems komponist, auteur van de trilogie ‘Hippodamia;’

Arthur Sullivan, Engels komponiest;

C. de Sivry, Frans komponiest;

Carlo Ducci, klavier virtuoos;

C. Millöcker, komponiest te Wenen;

Fritz Plank, Duits Wagner-zanger;

Novacek, Boheems komponiest;

Oscar Stoumon, gewezen bestuurder van de koninklike Muntschouwburg;

Henriot, toneelspelster aan het Théatre Français, te Parijs;

Heinrich Vogl, zanger te Munchen;

Carl Sontag, toneelspeler te Wenen.