Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 15
(1966)– [tijdschrift] Vlaanderen. Kunsttijdschrift–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 101]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[nummer 86]Het is een verheugend feit te kunnen vaststellen dat de kunst en het kunstleven bij een steeds breder wordende bevolkingsgroep doordringen en geïntegreerd worden in de talrijke plooien van het gewone dagelijkse leven. Doch anderzijds kan ook geconstateerd worden, dat het bij velen nog mangelt aan een duidelijk inzicht: men kent wel enkele facetten, maar ziet niet het boeiende, logische geheel. Ook voor de plastische kunst geldt dit. Men wordt geconfronteerd met b.v. het verschijnsel ‘Westeuropese schilderkunst’, men kent een reeks namen, men is in staat een serie merkwaardige schilderijen voor de geest te halen - doch welke weg, door de eeuwen heen, door deze schilderkunst werd gebaand en welke mijlpalen er langs deze weg werden geheid en door wie, blijft voor velen, zelfs mensen met een gezonde intellectuele bagage, verborgen als in een nevel. Hieraan wil deze aflevering verhelpen. De samensteller koos dertig namen van schilders - gaande van Cimabue tot Mondriaan - en de medewerkers duidden aan waaróm precies deze dertig kunstenaars mogen beschouwd worden als mijlpalen in de evolutie van de Westeuropese schilderkunst. Wij aanvaarden grif, dat een keuze steeds een subjectief element inhoudt - maar zijn er anderzijds stellig van overtuigd, dat in dit nummer de weg duidelijk werd uitgestippeld en dat men, wie ook de keuze maakt, onmogelijk aan de dertig behandelde schilders kan voorbijgaan. Het verschijnen van deze aflevering is tevens een gelegenheid om de aandacht te vestigen op verdienstelijke initiatieven, uitgaande van sommige commerciële inrichtingen, die geen inspanning te zwaar achten om het artistieke hand in hand te doen gaan met hun commerciële strevingen. De Etablissementen Joseph Soubry, n.v., uit Roeselare is er een van en, o.i. een van de voornaamste. In de loop der jaren slaagde deze firma er inderdaad in om, als geschenk voor haar kliëntele, een verzameling kleurreprodukties uit te geven, die kan wedijveren met de mooiste edities, die op dit gebied bestaan. Oorspronkelijk opgevat als een ‘kuiertje’ doorheen de schilderkunst, is de collectie momenteel uitgegroeid tot een georganiseerde wandeling, die, niettegenstaande de aanvankelijk louter commerciële bedoeling, achteraf volkomen pedagogisch verantwoord blijkt. Wij achten ons dan ook gelukkig in dit nummer een keuze te kunnen brengen uit de zeer mooie Soubry-verzameling. Alle reprodukties, voorkomende in dit schilderkunst-panorama - op één na - werden aan uitzonderlijke voorwaarden ter beschikking gesteld door de Firma Soubry. Wij zijn er haar dankbaar om en weten ons de tolk van al onze lezers.
De Redactie | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 102]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Eerste ‘menselijke’ elementen. God door de mens heen.
Fysische en spirituele realiteit. Autonomie van de schilderkunst.
De nieuwe techniek. Het totale universum in het precieuze schrijn van het detail. Elke thema-herneming vereist een volkomen nieuwe herdenking.
De herhaling der constanten van zijn ideeën mondde uit in het scheppen van alsmaar diepzinniger wordende formules, die een gedepersonaliseerde waarde aannemen en die andere schilders kunnen dienen.
De baanbreker van het Cinquecento, die de natuur en het Grieks-Romeinse schoonheidsideaal poogt te overtreffen.
Het ideaal van de schoonheid. Evenwicht naar geest en vorm.
De overbrenging van de poëtische zielstoestand in het beeld. De zinnelijke realiteit.
De vorm (de lijn is monument en beweging!) wordt hoogste doel. De titanische strijd met de vorm kan vergeleken worden met de strijd van de mens tegen de wereld.
Het mirakel van de kleur, schilderkunstige grondstof bij uitstek.
De twee-eenheid ‘kleur-licht’, die aan de vorm gestalte geeft.
De schepping van het humanistisch portret.
Het landschap wordt primordiaal. De natuurvoorstelling geeft affirmatiekracht aan de dramatische en apologetische bedoelingen van de schilder.
Zijn buitengewoon abstractievermogen herleidt zijn personages tot die enkele geometrische figuren waarvan Cézanne bezeten was. Zijn picturale vrijheid, steeds draagster van de metafoor, bezit een plastische spanning die ook de expressionisten heeft bezield.
Geen enkele kunst bood een zo grote expressie van beweging, van het leven der vormen en van de scheppende vreugde.
Verbazingwekkende genieën, die op hetzelfde tijdstip grondleggers zijn van de moderne schilderkunst en die slechts volledige erkenning zullen verwerven van Manet af.
Hij is de eerste waarachtig moderne kunstenaar, in déze zin dan, dat hij steeds zijn persoonlijke impulsiviteit gehoorzaamde en dat hij, van alle universele kunstenaars, degene is wiens werk de ruimste en warmste menselijkheid uitstraalt.
Vermeer wil zeggen dat er, voor een schilder, geen andere werkelijkheid en tevens geen méér betoverend raadsel bestaat dan het licht, dat het kristal van de geometrie vereist opdat de ruimte in muziek zou overgaan.
Uit zijn werk straalt een zo hevige waarachtigheid dat de oude conventies er onhoudbaar bij worden. Daardoor vinden we Goya steeds terug aan de bron van alle grote stromingen die de schilderkunst hebben bevrijd.
Met Daumier beginnen de grenzen tussen schets en schilderij te vervagen. Het ritme van penseel of stift wordt autonoom geschrift.
Hij incarneert de dominerende strekking van zijn tijd: concentratie op de zichtbare wereld en haar technische verschijnselen, de materiële luister van het beroep. Hij verandert de schilderkunst in een esthetisch en sociaal slagveld.
Matisse getuigde van hem, dat hij de eerste was, die handelde op reflexen en dat hij op die wijze het schilderen vereenvoudigde, daar hij, al schilderend, enkel datgene uitdrukte, dat zijn zintuigen onmiddellijk trof.
De twee-dimensionele ruimte, die Cézanne bespeurd had, werd door de cubisten, geleid door de ontdekkingen van Seurat, gerealiseerd.
De kleur op zichzelf drukt iets uit.
Matisse streefde een progressieve schematizering van het onderwerp na, dat hij herleidde tot zeer eenvoudige elementen.
Hij bekijkt de natuur niet: hij denkt haar. Het voorwerp krijgt eerst vorm in zijn geest.
Hij vertrekt niet van de meetkunde, hij onderwerpt enkel zijn inspiratie aan de vastheid van de geometrische regels.
Elk werk bezit zijn eigen vorm en beantwoordt slechts aan een innerlijke noodzaak.
Mondriaan wou een kunst scheppen, bevrijd van elk individueel karakter, een logische kunst, aangepast aan het wezen en het ritme van ons modern leven. |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||