Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 20

Buitenlands aktueel

De integratie van de kunstambachten in de openbare gebouwen

Voor de overzichtelijkheid van het geheel laten wij hier een samenvatting volgen van de situatie in ons eigen land en in West-Duitsland.

België

Hoewel er over het principe zelf geen betwisting bestaat, is het aanbrengen van kunstwerken in openbare gebouwen in België aan geen enkele verplichting onderworpen. Er is geen speciaal budget voor voorzien, evenmin als door enig wettelijk voorschrift de verplichting wordt opgolegd om, zoals in andere landen, een zeker procent van de kostprijs der gebouwen voor dit doel aan te wenden. Elke beslissing ter zake berust bij de Minister van Openbare Werken en hangt in laatste instantie af van zijn budgettaire mogelijkheden. Eventueel laat hij zich met het oog op het kiezen van een kunstwerk en van een kunstenaar, alsmede bij de uitvoering van het werk, door een daartoe in zijn departement ingestelde kommissie van advies voorlichten.

Duitsland

Zowel op federaal vlak als op het vlak van de ‘Länder’, bestaat er in West-Duitsland een reglementering, uitgaande van de inwendige diensten van de bevoegde ministeries, die de verplichting oplegt om 2% van de netto-kosten van de openbare gebouwen, aan het kunstaspekt van deze gebouwen of instellingen te besteden. Dit percentage moet het geheel van de voor het artistiek aspekt van deze gebouwen gemaakte uitgaven dekken. In bepaalde gevallen nochtans wordt dit percentage niet volledig opgebruikt. Dit is het geval wanneer het om grote plannen gaat (bv. universitaire gebouwen) of om gewone funktionele gebouwen (bv. militaire gebouwen). Deze reglementering geldt niet voor de privé-sektor.

Frankrijk

De Franse wetgeving voorziet dat 1% van de staatsuitgaven voor openbare gebouwen, aan kunstwerken moet besteed worden. Dit heeft niet alleen betrekking op de openbare gebouwen, maar ook op deze welke met staatssteun worden opgericht en dit voor het bedrag van de staatstussenkomst.

Het gebruik van de aldus beschikbaar gestelde bedragen wordt toevertrouwd aan een Nationale Kommissie, bestaande uit vertegenwoordigers van de administratie, de architekten en de kunstenaars. Zij onderzoekt de ontwerpen die haar door de architekten, belast met de uitvoering van het werk werden voorgelegd; door de algemene visie, die hij zich van het werk heeft gevormd, is de architekt inderdaad het best geplaatst om het werk van de kunstenaar in het geheel te integreren.

Deze regeling schenkt evenwel geen algemene bevrediging:

-	De Nationale Kommissie is een te log instrument en zou moeten gedecentraliseerd worden naar elk van de 21 regio's toe.
-	De kunstenaar kan zelf zijn werk niet verdedigen, vermits het projekt door de architekt wordt voorgelegd. Niet dit principe wordt betwist, wel dat de kunstenaar niet in de mogelijkheid gesteld wordt om zijn ontwerp toe te lichten. Te vaak wordt een oordeel uitgebracht, dat qua sereniteit te wensen overlaat, terwijl wanneer de kunstenaar aanwezig moest zijn, er van gedachten zou kunnen gewisseld worden.
-	Vaak mangelt het de vertegenwoordigers van de administratieve diensten aan begrip voor de moderne kunstopvattingen; wat de ontwikkeling van deze laatste zeker niet in de hand werkt.
-	Het werk wordt aan één enkel kunstenaar toevertrouwd terwijl het, gezien de omvang van de opdrachten, soms de voorkeur zou verdienen meerdere kunstenaars met de uitvoering te belasten. De beschikbare fondsen zouden best niet uitsluitend worden aangewend voor de uitwendige versiering van de gebouwen; vooral in scholen zou dit toelaten bij te dragen tot de artistieke vorming van de jongeren.
-	Daar de kredieten niet rationeel gebruikt worden, wordt slechts een deel ervan aan kunstwerken besteed. Een algehele herziening van het systeem is noodzakelijk, opdat de voorschriften, die goed zijn in zichzelf, ten volle hun beoogde effekt zouden sorteren, nl. het bevorderen van de kreativiteit.

(Bron: Berichten van het Ekon. en Soc. Instit. v.d. Middenstand)

Rome pro behoud van het kunsthistorisch patrimonium

‘Door de eeuwen heen heeft de kerk steeds met biezondere zorg haar eigen kunstschatten bewaard. Met de liturgische vernieuwing heeft men vaak weinig passende wijzigingen aan de heilige plaatsen aangebracht en op deze wijze kunstwerken van een onschatbare waarde verwoest’.

Deze passus komt uit een brief, die de Kongregatie voor de Klerus heeft gericht aan de bisschoppenkonferentie. De Kongregatie heeft zelf een zeven-puntenprogramma opgesteld, met het oog op het behoud van het kunsthistorisch patrimonium van de kerk. Dit programma vermeldt onder meer:

-	In de kerk mogen slechts kunstwerken aanwezig zijn, die het geloof en de vroomheid intensifiëren. Oude kunstwerken moeten overal goed verzorgd worden, zodat zij op een waardige wijze in dienst van de kultus kunnen gesteld worden en bijdragen tot een aktieve deelname van de gelovigen aan de liturgie.
-	De pastoors worden verzocht, in samenwerking met deskundigen, een totale inventaris op te maken van het kerkgebouw en van de kunstvoorwerpen, met een precieze beschrijving en waardeaanduiding. Een eksemplaar van deze inventaris moet door de pastoor worden bewaard, een tweede wordt overgemaakt aan het bevoegd ordinariaat, een derde moet verstuuurd worden naar de Vatikaanse biblioteek.
-	De bisschoppen moeten erover waken dat de aangebrachte wijzigingen in de kerkruimte in overeenstemming zijn met de normen van de liturgiehervorming zelf en met eventuele wetten van de staat; zij moeten doorgevoerd worden onder kontrole van bevoegde mensen. Deze wijzigingen, die met het oog op de liturgiehervorming worden aangebracht, moeten met alle voorzichtigheid gebeuren.
-	De ordinarii van de plaats zullen, volgens de normen van de pastoraal voor de toeristen, ervoor zorgen dat de heilige plaatsen en voorwerpen van biezondere kunstwaarde voor allen toegankelijk zouden zijn. Wanneer eeuwenoude kunstwerken moeten worden aangepast aan de huidige schikkingen, moet dit gebeuren zonder dat de kunstwerken zelf worden beschadigd. Wanneer zij voor de

[p. 257]

	kultus niet meer bruikbaar zijn, mogen zij niet voor profaan gebruik worden bestemd, maar moeten op een geëigende plaats, in diocesane of interdiocesane musea, voor allen toegankelijk worden gemaakt.
-	Ten slotte mogen waardevolle voorwerpen, in het biezonder geloftegiften, niet zonder toelating van de H. Stoel worden verkocht.

Buitenlandse tentoonstellingen

Duitsland

Galerie G, Berlijn: Marino Marini (tot 25/7)

Eat-Art-Galerie, Düsseldorf: Morellet's ‘Mord les’ Kunsthalle, Keulen: Vasarely (tot 19/9)

Wallraf Richartz-Museum, Keulen: Dürer und sein Zeit (tot 26/9)

Museum f. Ostasiat. Kunst, Keulen: Yoshitoshi (kleurhoutsneden) (tot 7/10)

Städtl. Museum, München-Gladbach: Jasper Johns (volled. graf. werk) (tot 1/8)

Haus der Kunst, München: München 1971 (tot 12/9)

Germ. Nationalmuseum, Nürnberg: Albrecht Dürer (tot 1/8) -

Malerei und Grafik der Dürerzeit (27/8 tot 31/12)

Kunsthalle, Nürnberg: 2. Biennale ‘Was die Schönheit sei, das weiss ich nicht’ (tot 1/8)

Engeland

Royal Pavilion, Brighton: Follies and Fantasies (tot 30/8)

The Queens Gallery, Londen (Buckingham Palace): Dutch Pictures form the Royal Collection

Royal Academy, London (Piccadelly): From Ensor to Permeke (vanaf 15/9)

Italië

Museo Naz., Torino: ‘Der blaue Reiter’ (tot eind oogst)

Frankrijk

Musée du Louvre, Parijs: François Boucher (tot 27/9; dinsd. gesloten)

Musée national d'art moderne, 13 av. Pr. Wilson, Parijs: Centenaire de Rouault (tot 27/9)

Musée national d'art moderne de la Ville, 11 av. Pr. Wilson, Parijs: Monory, Ado, Segui (tot 19/9)

Grand Palais, Parijs: Art suisse comtemporain (tot 5/9)

Musée Rodin, Parijs: 4^e Exp. int. de sculpt. contempor. (tot 30/9)

Musée Nat. des Porcel, Sèvres: La céramique de Rodin à Dufy (38 keramisten) (tot 1/11)

Nederland

Rijksmuseum, A'dam: Hollandse wandtegels (tot 30/9)

Gemeentemuseum, Arnhem: Hoogtepunten uit de verz. Kröller-Müller (tot 31/12, wegens sluiting van Otterlo)

Park Sonsbeek, Arnhem: Sonsbeek buiten de perken, ruimte en ruimtelijke relaties (tot 16/8)

Raadhuis Bolsward: Frans Masereel, gravures (tot 15/8)

Krabbedans, Eindhoven: Grafiek uit van Abbemuseum (tot 22/8)

Kunstz. Markt 17, Enschede: Sonsbeek buiten de perken (tot 19/8)

Bonnefantenmuseum, Maastricht: Projekt Wechgelaar (tot 16/8)

Gemeentemuseum, Nijmegen: Bruegel gezien door fotogr. Seidel (tot 2/8)

Aan ‘Sonsbeek buiten de perken’ nemen nog deel: Groningen, Rottum, Drienerlo, Maastricht, Dordrecht, lerseke, A'dam, Haarlem, Leyden, R'dam, Santvoort. Onmogelijk hier alles over te drukken wat tot jolijt van de toeschouwers is voorbereid; Wim Beeren van het Stedelijk van Amsterdam treedt op als dirigent van het geheel. Warm aanbevolen. (Adres: Sonsbeek '71, Tellegenlaan 7, Park Sonsbeek, Arnhem; tel. [phone] / 45 42 00)

Zwitserland

Kunstmuseum, Basel: Jim Dine, grafiek (tot 25/7)

Im Erker, St. Gallen: Rob. Motherwell (tot 28/8)

Kunstgewerbemuseum, Zürich: Walter Gropius (tot 22/8)

Maeght, Zürich: Chagall

Musée fed., Genève: Huit artistes nègres des USA (tot 5/9)