bestuursleden, onderzoekers (historici, archeologen, volkskundigen, heemkundigen, genealogen,...), erfgoedverzorgers, cursusgevers,...; kortom, een deskundige en gemotiveerde groep van vrijwilligers. Zij zorgen voor dynamiek in het erfgoedveld, onder andere door hun deelname aan de Erfgoeddag (www.erfgoeddag.be) en/of aan de Open Monumentendag.
Globaal blijkt uit het onderzoek Erfgoedverenigingen en volkscultuur ontcijferd dat de erfgoedverenigingen het, ondanks tal van problemen, niet zo slecht doen: hun ledenaantal (in het totaal naar schatting 200.000 leden) is in de voorbije 10 jaar eerder vooruitgegaan dan teruggelopen. Het lijkt dus een groeisector, wat wellicht te danken is aan de instroom van vooral ‘jongsenioren’, die een groot deel uitmaken van de actieve leden in deze verenigingen. Deze vergrijzing van het ledenbestand is wel degelijk ook te verzoenen met inhoudelijke ‘actualisering’ of ‘herbronning’. Desondanks worden er veel inspanningen gedaan om via educatie jongeren te bereiken (zie ondere andere het Villa Futura-project, elders in dit nummer.)
Uit het onderzoek blijkt dat de lokale verenigingen niet geïsoleerd staan: ze werken samen met andere verenigingen en instellingen binnen (en buiten) hun gemeente en participeren in het ‘lokaal cultuurbeleid’ (cultuurraden, enz.). Dit is een kans om aandacht te vragen voor de noden van de lokale erfgoedverenigingen en een stem te hebben in lokale ‘erfgoedplatforms’ (bv. via de werking van de erfgoedcellen). Het is van essentieel belang dat vrijwilligers en professionals elkaar kunnen ontmoeten en gezamenlijke initiatieven kunnen nemen, bv. via projectwerkingen die een voorbeeldfunctie kunnen vervullen en die een professionaliserende impact hebben. In 2001 voerde het VCV in samenwerking met de VUB een onderzoek uit:
Een toekomst maken voor volkscultuur (te downloaden op www.vcv.be > bronnen en referentie > downloads). Hieruit blijkt dat professionalisering van de omkadering van de vrijwilligerswerking niet per se haaks staat op de eigenheid van de werking, die de vrijwilligers wensen te behouden. Hier ligt een uitdaging voor de ondersteunende
De Erfgoedverenigingen Wijzer, zie www.erfgoedverenigingen.be
organisaties in het middenveld, in goed partnerschap met de betrokken overheden (gemeenten, provincies,...). Het rapport geeft ook aan op welke domeinen aan inhoudelijke vernieuwing kan worden gewerkt. Een latere neerslag van dit onderzoekswerk is ook terug te vinden in de publicatie:
Alledaags is niet gewoon (Brussel, Koning Boudewijn Stichting, 2002. De voorraad is uitgeput, maar de publicatie is nog te downloaden via de website www.kbs-frb.be). Dit onderzoeksrapport omvat een reeks inspirerende essays over een eigentijdse omgang met volkscultuur als ‘cultuur van alledag’, en talrijke impressies van vernieuwend veldwerk van praktijkmensen, die de nieuwe dynamiek in en om de sector volkscultuur mee willen versterken.
Auteursrechtelijk beschermd