... en een tijdcapsule
Het is intussen een beproefd fenomeen: prominente tekens van deze of gene samenleving worden in kleinere of grotere kring uitverkoren, vervolgens beschreven, verzameld en verzegeld in een duurzaam omhulsel en ten slotte aan aarde, luchtruim of afgesloten ruimte toevertrouwd. Het concept van de tijdcapsule spreekt zowel tot de verbeelding als tot het verantwoordelijkheidsgevoel van mensen: want wat is er voldoende belangrijk om een ‘goede’ indruk te maken op het nageslacht of wie weet, buitenaardse beschavingen. Bovendien is de ruimte in zo'n capsule doorgaans beperkt en niet bepaald geschikt om voorwerpen van grotere omvang te huisvesten, de reden dat er vaak gekozen wordt voor een symbolische representatie van het object an sich, foto's of bewegend beeldmateriaal. Er moet dus met zorg uitgemaakt worden welke verhalen of voorwerpen onder welke vorm, en gesteund door een breed draagvlak van betrokkenen, in aanmerking komen om ‘tijdelijk’ in quarantaine geplaatst te worden. Vaak gaan dergelijke initiatieven gepaard met de nodige persbelangstelling en de commentaren over de bijbehorende commotie die met ‘incapsulering’ gepaard gaat, zijn wellicht even verhelderend voor toekomstige generaties als de inhoud van de capsule zelf.
De term ‘tijdcapsule’ zou voor het eerst geformuleerd zijn door de Amerikaanse onderzoeker-auteur G. Edward Pendray. Hij lanceerde het begrip ‘
time capsule’ naar aanleiding van de ‘Cupaloy’ ceremonie op Flushing Meadows te New York in 1938, tijdens de
World Fair, waarbij een ijzeren capsule aan de grond
De Westinghouse tijdscapsule uit 1964 was bedoeld als een aanvulling op de capsule uit 1934 (http:davidszondy.com/future/timecapsule.htm).
werd toevertrouwd voor de komende 5.000 jaar (!) (William E. Jarvis,
Time Capsules: A Cultural History. Jefferson, McFarland, 2003). Deze eerste ‘officiële’ ingebruikname van een tijdcapsule illustreert meteen ook het ambigue karakter van dit soort rituele deposities. Zal de capsule de tand des tijds weten te doorstaan en zullen de opgeslagen goederen de toekomst ongeschonden weten te bereiken? Is er een handleiding of bijschrift voorzien en zal dat nog leesbaar, dan wel interpreteerbaar zijn voor de New Yorkers uit het jaar 6939? Zullen ze überhaupt weten dat er een ‘
message in a bottle’ op hun ligt te wachten in de ondergrond? Gerard Rooijakkers noemt dergelijke containers rituele depots, samen met musea, archieven en kernenergiedepots, en kent hen zowel de functie toe van identiteitsfabrieken, culturele bakens als afvaldepots. Veel van wat we willen bewaren, stoppen we weg en dat wat we als afval beschouwen, maakt kans om binnen ettelijke generaties als de vingerafdruk van onze samenleving geïnterpreteerd en geanalyseerd te worden (Gerard Rooijakkers,
Rituele depots. De droesem van het leven. Den Haag, Nationaal Archief, 2003).
Of zoals mooi geïllustreerd wordt in de film Le fabuleux destin d'Amélie Poulain, waar het hoofdpersonage Amélie een kistje van een van de vroegere bewoners van haar appartement terugvindt. Deze tijdcapsule tegen wil en dank herbergt tal van jeugdige attributen uit een vervlogen tijd en biedt zoveel jaar na datum een interessant venster op een andere tijd en plaats, een ander leven. Het is die aha-erlebnis die een tijdcapsule kan teweegbrengen, die kinderen, maar ook volwassenen, anno 2005 nog steeds weet te boeien. De Villa Futura-tijdcapsule bevindt zich momenteel in Huis De Witte Engel in het Openluchtmuseum van Bokrijk, niet begraven onder de grond dus, maar als ritueel depot in een depot. Gevuld met ‘erfgoed-to-be’ van de winnares van de wedstrijd, de minister van Cultuur Bert Anciaux, jeugdauteur Marc De Bel en de voorzitter van het Domein Bokrijk, Sylvain Sleypen, en haar makers, de 7e-jaars Lassen van TIO Tongeren, zal ze mee het uitgangspunt vormen van een reflectie rond hedendaags verzamel- en bewaarbeleid.
Auteursrechtelijk beschermd
