Vooys. Jaargang 34

[p. 4]

[Nummer 4]

Redactioneel

‘Is de auteur eigenlijk een man of een vrouw?’ Deze vraag werd veelvuldig gesteld door potentiële Vooys-redacteurs tijdens de sollicitaties die in oktober plaatsvonden. De sollicitanten kregen ter voorbereiding op hun gesprek geanonimiseerde artikelen toegestuurd die zij naar eigen inzicht beoordeelden. Met name de interpretatie van een essay over ‘het einde van de man’, gepubliceerd in een eerdere editie van Vooys, bleek afhankelijk te zijn van de sekse van de auteur en dit leidde menigmaal tot bevlogen discussies over de al dan niet terechte teloorgang van het westerse patriarchaat. Maar ook in minder evidente gevallen bepaalt de auteursrol hoe we teksten lezen, interpreteren en beoordelen.

Uit verschillende bijdragen in dit Vooys-nummer blijkt hoe ‘de auteur’ nog steeds een aansprekend thema is binnen én buiten de literatuurwetenschap. Zo maakte de Lezeres des Vaderlands eerder dit jaar furore met het ‘lekker tellen’ van de boekenbijlagen van gerenommeerde kranten en tijdschriften. Zij vraagt zich af hoe de vrouw in het huidige letterenland eigenlijk wordt vertegenwoordigd. Wie de Lezeres zelf is - man, vrouw, trambestuurder, student - blijft in het ongewisse. Benieuwd wat deze onduidelijke identiteit van de auteur met uw leeservaring doet? Blader dan naar pagina 46 en lees het interview met de Lezeres des Vaderlands dat redacteur Laurie Hasselt en oud-redacteur David van Oeveren met hem, haar (of hen) per e-mail hielden.

Dat de auteurspositie mede bepaald kan worden door de komst van nieuwe technologieën, toont Hannah Ackermans in haar artikel ‘Flows Dream / Shapes Hold’: tijdgebondenheid, overwriting en remixen in generatieve dichtkunst’. Het jonge genre van de generatieve dichtkunst behelst poëzie die tot stand komt via digitale algoritmes. Zoals de dadaïsten van losse krantenknipsels een gedicht maakten, zo fabriceert honderd jaar later de computer op soortgelijke wijze e-poëzie. Ackermans duikt in dit nieuwe onderzoeksgebied en stuit onder andere op de vraag wat de betekenis van auteurschap is wanneer een algoritme poëzie genereert. Schittert de auteur in afwezigheid of is dit dan écht het begin van het auteurseinde?

Floor Buschenhenke presenteert in haar bijdrage voor dit nummer de eerste resultaten van het Huygensonderzoeksproject ‘Het Literaire Werk 2.0’. Binnen dit project onderzoekt Buschenhenke het schrijfproces van auteurs in het digitale tijdperk. Hoewel de schrijvers in haar corpus nog niet tot digitale algoritmes zijn verworden, heeft de computer als medium wel degelijk zijn invloed doen gelden in de totstandkoming van de literaire teksten die de auteurs schreven. Met behulp van de tool Inputlog volgt Buschenhenke tot in detail het schrijfgedrag van Bregje Hofstede, Alma Mathijsen,

[p. 5]

Walter van den Berg en Thomas Heerma van Voss om zo het wellicht allergrootste mysterie van het auteurschap te ontrafelen: hoe komen al die literaire verhalen toch tot stand?

Vanuit een andere invalshoek bespreekt Anne Verhoef het persoonlijke aspect van de auteur aan de hand van Doeschka Meijsings onlangs verschenen dagboekuitgave En liefde in mindere mate. Uit de dagboeken blijkt onder andere Meijsings fascinatie voor Evelyn Waughs roman Brideshead Revisited. Verhoef probeert te traceren waar Meijsings liefde voor het boek vandaan komt en focust daarbij op twee aspecten: haar seksuele geaardheid en melancholische gevoelens. Ook in dit geval is de functie van de auteur niet zo eenduidig als ze wellicht in eerste instantie lijkt. De spanning tussen de auteur als biografische persoon en als narratieve constructie karakteriseert het genre van egodocumenten, maar Verhoef toont dat dit een gedegen analyse niet in de weg staat.

Dit overzicht wekt misschien de indruk dat u een themanummer over het auteurschap in handen hebt, maar niets is minder waar: u leest hier slechts de geconstrueerde eenheid van een Vooys-nummer dat éigenlijk zeer gevarieerd is. Zo doen redacteurs Anne Sluijs en Sophie de Ruiter verslag van het gesprek dat zij hadden met critici Arjen Fortuin en Maartje Laterveer over de boekenredactie van respectievelijk NRC Handelsblad en Vogue. Jacco Doppenberg schrijft voor de rubriek In de Kast een aanstekelijk stuk over John dos Passos en diens experimentele roman Manhattan Transfer. Daniela Merolla breekt in haar bijdrage aan de columnreeks met het traditionele beeld van de Afrikaanse orale cultuur door te benadrukken dat deze sterk is verweven met geschreven literatuur. En uiteraard vindt u op de laatste bladzijden van dit nummer weer recensies van literair-wetenschappelijke publicaties, met dit keer onder meer een bespreking van Conflicting Humanities dat onlangs verscheen onder redactie van Rosi Braidotti en Paul Gilroy.

Met in het achterhoofd de mogelijke invloed van de auteurspositie op uw lees- en interpretatieproces, is het wellicht een goed moment om eens te experimenteren tijdens het lezen van deze Vooys: wat gebeurt er wanneer u doet alsof u de naam, sekse of afkomst van de auteur niet weet? Neemt u een verandering waar in uw leeservaring? Ik of wij kunnen in ieder geval alvast verklappen dat dit redactioneel is geschreven door een collectief individu dat zowel mannelijk, vrouwelijk als twintiger is. En terwijl u nietsvermoedend deze analoge bladzijde omslaat, sluimeren op de achtergrond nog wat digitale algoritmes, moe van het werk dat ook zij verrichtten voor de totstandkoming van het laatste Vooys-nummer van deze jaargang.