Yang. Jaargang 17

[p. 22]

Fragment uit een jeugdboek

...

Er zit een bleek, mager meisje achter het loket van het verhuurbureau. Ze heeft felrode lippen en grote, zwaar aangezette ogen. Groene ogen heeft ze, bijna turkoois, met donkerder groene stippen in. Ze lijkt wat op een porseleinen pop met ingekleurde ogen.

Maar ze is geen pop, ze kan glimlachen. Nu lijkt ze ineens op een goudvis die te lang in bleekwater gezwommen heeft, denkt Adam Rozereyn, en daar moet hij even om grinniken.

- U zoekt dus een huis, zegt het meisje langzaam met een stemmetje van gekreukt zilverpapier. Voor hoeveel personen?

- Eén. Kandat?

- Bij Immobyl kan alles wat mogelijk is, maar niet alles is mogelijk, zegt ze. U bedoelt waarschijnlijk: een appartement. Woonkamer, slaapkamer, kleine keuken, badkamer. Met of zonder terras?

- Mét, graag. En niet al te duur. Een zolderkamer vind ik best leuk. Een zolderkamer met een mooi uitzicht over de stad. Het uitzicht vind ik eigenlijk belangrijker dan het terras.

- Even kijken... kreukelt het meisje.

Ze bladert met potlooddunne vingers in een dik boek met adressen en foto's. Daarna telefoneert ze. Haar felrood gelakte nageltjes zijn kleine, rode bloemen op dunne, broze stengeltjes.

- Prima, praat ze tegen de hoorn. Zyrmonstraat 41. Dank u. Ze legt de hoorn in de haak en draait haar grote groene ogen weer naar Adam.

- Net wat u zoekt, zegt ze. Een kamer onder het dak met een weids uitzicht over de stad. En een lieve hospita.

- Denkt u dat ik daar het geluk kan vinden? vraagt Adam. De vraag is eruit voor hij het goed beseft. Op één of andere manier geeft het bleke meisje met de groene ogen en de goudvissenmond hem vertrouwen. Hij is blij dat ze niet om zijn vraag moet lachen. Ze rimpelt haar voorhoofd en haalt haar smalle schoudertjes op. Ze wappert afwerend met haar lange vingers, net zeewier.

- Immobyl verhuurt alleen kamers, zegt ze. Méér kunnen wij echt niet garanderen. Het geluk heeft... ik bedoel... ach nee... Ze kijkt ineens een beetje ongelukkig. Alsof ze tegen haar zin haar goudvissenmondje voorbij heeft gepraat. Ze slikt twee, drie keer kort na elkaar, Adam ziet haar keel bewegen. Ineens pakt ze haar bolpen. Ze begint iets in een register op te schrijven. Ze kijkt niet één keer op, alsof ze vergeten is dat Adam Rozereyn voor het loket staat te wachten.

Adam merkt dat de streep in haar haren niet mooi recht loopt. Misschien had ze vanmorgen geen tijd, misschien is haar wekker te laat afgelopen. Het onroert hem een beetje, die scheve streep. Ze is dus toch maar een doodgewoon meisje. Dat trekt hem aan. Hij zou uren en uren met haar willen praten. Maar hij weet niet eens hoe ze heet.

- Gaat u toch verder, zegt hij. U bent gestopt aan: het geluk heeft...

Ze kijkt niet naar hem op. Toch schrijft ze niet verder. Ze is halverwege een lang woord opgehouden met schrijven.

- Het geluk heeft met geld te maken, zegt ze. Maar nu moet u echt betalen en weggaan, meneer. Immobyl heeft het ontzettend druk.

Ze noemt een bedrag. Adam betaalt en krijgt een papiertje toegeschoven. Er wordt niet meer bij gesproken. Dat vindt hij jammer. Maar hij kan zelf niet meteen iets bedenken om een gesprek op gang te krijgen. Misschien kan hij vragen hoe ze heet, hoe oud ze is, welk parfum ze gebruikt...

Hij plooit het papiertje in vieren. Ze zit alweer diep over haar register gebogen. Hij hoopt dat ze nog één keer naar hem omhoog zal kijken, als afscheid. De haarstreep loopt ontzettend scheef. Zal hij het haar zeggen? ...

- Goeiemiddag, zegt hij. Tot kijks, juffrouw, heu?

Maar deze keer schrijft ze het woord verder, en de hele zin, en alle volgende zinnen.

Het is beginnen regenen. Zo'n miezerige tussenvorm tussen droog en nat, met druppels die zo klein zijn dat ze op mist lijken. Maar je wordt toch nat en je humeur krijgt er een ferme deuk van.

[p. 23]

Adam Rozereyn zet de kraag van zijn zwarte overjas op en trekt zijn hoed zo diep mogelijk over zijn ogen. Met een beetje gebogen rug loopt hij in de richting van de Zyrrnonstraat.

Hij kan het bleke meisje niet uit zijn gedachten zetten. Ze had een gezicht om Adelaïde te heten, of Claramonda. Haar ogen waren zeker en vast van het groenste groen dat er bestaat. Nóg groener groen is er niet, nergens. Als hij haar terugziet, zal hij haar zeker over zijn groot probleem praten: hoe en waar vind ik het geluk? Ach, hij is gek, hij ziet dat meisje nooit en nooit meer terug. Jammer, hij vond haar mooi en lief en eenzaam - en op één of andere manier wat ongelukkig. Eigenlijk zag ze eruit als een meisje dat heel dicht bij het geluk is geweest en dat er dáárom ongelukkig uitziet... Echt zo'n meisje om een gedicht over te schrijven, zo meteen.

Hij zucht en schudt even met zijn schouders alsof daar een gewicht op drukt dat hem hindert. De regendruppels zijn onmerkbaar groter geworden.

Het regent nu echt.

***

Huis 41 in de Zynnonstraat is kleurloos, smal en hoog. Het heeft een lelijke deur waar de verf af van bladdert.

Als Adam aan de bel draait, klinkt er een voorzichtig gerinkel achter de deur. Een sjirpend vogeltje in een veel te grote kerk. Een vrouw komt opendoen. Ze is struis en vormeloos. Ze kruist twee zware armen voor een goed gevulde boezem. Haar grijze ogen staan als vastgepind op het klein, zwart mannetje op de stoep.

Ze is de hospita, mevrouw Ribbedebie.

Adam neemt zijn hoed af. Hij maakt een kleine buiging.

- Adam Rozereyn, zegt hij. Ik kom van Immobyl, het verhuurkantoor. Er was daar een bleek meisje met groene ogen en ze zei,...

- Kom eerst binnen, zegt de vrouw. Je wordt helemaal nat. Waar is uw bagage?

- Heu... ik heb alleen dit koffertje.

Adam voelt zich wat schuldig omdat hij niet met zware koffers sleurt zoals de hospita verwacht. Hij haalt even zijn schouders op, een gewoontegebaar.

- Ik heb alleen een bloknoot bij, legt hij uit, en vijf bolpennen, en wat ondergoed. Ik ben eigenlijk een dichter. Ik zoek het geluk om er een gedicht over te schrijven. Dat is alles. En ik heb ook een tandenborstel bij, natuurlijk.

Mevrouw kijkt enige ogenblikken alsof ze niet goed weet of ze moet lachen of huilen. Ineens verschijnen er wel honderd kraaiepootjes rond haar ooghoeken. Ze vindt dit een ontzettend leuk mannetje. Een heuse dichter. Daar moet ze toch om lachen. Haar drie onderkinnen lachen kwabberend mee. Alsof ze van stijve pudding zijn gemaakt.

- U zoekt het geluk, o, o, o, kirt ze. Da's een goeie. Daar zoek ik al een leven lang naar. Misschien vindt u het wel onder deze dakpannen, godweet. De vorige huurder was een zanger. Boris Bariton. Hij zong in de opera. Over het geluk.

- Dat klinkt mooi, zegt Adam Rozereyn. Zingen over het geluk.

- Boris liep altijd binnensmonds te mompelen, zegt de vrouw. Ook als hij over de straat liep. Dan vergat hij naar de verkeerslichten te kijken. Drie weken geleden stak hij bij rood licht het zebrapad over. Het operakoor heeft heel mooi op zijn begrafenis gezongen. Ik heb tranen met tuiten gehuild, een zakdoek vol, zo mooi was het.

Ze snuift drie, vier keer rukkerig door haar neus, alsof ze snot op wil halen. Met een grote zakdoek boent ze ijverig haar neus. Als dat boenwerk afgelopen is, ziet haar neus veel roder. Ook haar ogen zijn nu rood, en een beetje vochtig.

- Ik heb stiekem van Boris gehouden, bekent ze stilletjes. Heel veel, het was een mooie en zuivere liefde. Ze heeft vijf jaar geduurd, tot zijn dood.

- O, dat spijt me, zegt Adam.

- Geeft niks, zegt de hospita. 't Was éénrichtingsverkeer, begrijpt u? Boris heeft nooit geweten dat ik van hem hield, vandaar. Of misschien wel. Want soms vergat hij zijn huur te beta-

[p. 24]

len, en dan vergat ik uit zuivere liefde die huur aan 'm te vragen. Waarom vertel ik u dat allemaal? Er is iets aan u dat me op één of andere manier vertrouwen inboezemt.

Hij knikt - precies dat zelfde gevoel had hij in het verhuurkantoor, bij het meisje met de heel groene ogen. Aan haar had hij alles kunnen en willen vertellen, over zijn gedichten, en vooral over dat ene gedicht dat hij wil schrijven.

- Eet u 's morgens graag gekookte eitjes?

- Graag, ja.

- Hard gekookt? Boris had ze liefst keihard. Vijf volle minuten, meneer. Je moest ze bijna met een hamer openbreken, als het ware.

- Eerder zacht, zegt Adam, Zo'n minuut of drie. En koffie met een wolkje melk, als dat kan.

- Boris dronk zijn koffie altijd zwart, meneer. Zwart als de nacht en zo sterk dat het roerlepeltje er rechtop in bleef staan. Bij wijze van spreken, dan. Kom, ik wijs u uw kamer, voor ik helemaal de sentimentele toer op ga.

Adam klimt achter de vrouw een aantal houten trappen op. Er komt zo te zien geen einde aan. Ze hijgen er beiden van. Pas na zes trappen bereiken ze de zolderverdieping. Het kamertje ziet er best gezellig uit. Hij knikt dat het hem bevalt. Mevrouw Ribbedebie kijkt met glanzende ogen van Adam naar zijn zwart koffertje.

- Mag ik uw gedichten lezen? vraagt ze ineens. Ik ben dol op poëzie. Ik heb ooit een gedicht voor Boris geschreven. Het ging over bloemen en muziek, en het rijmde hier en daar een beetje, of toch bijna.

- Ik ben geen veelschrijver, zegt Adam ontwijkend. Ik ben hier om maar één gedicht te schrijven. Een gedicht over het geluk. Een gedicht waarin het geluk in woorden gevangen zit. Begrijpt u? Als in een gouden kooitje. Als een goudvis in een bokaal.

Daar moet mevrouw Ribbedebie haar voorhoofd voor rimpelen. Haar onderkinnen hangen er slapjes bij. Ze schudt langzaam nee. Ze begrijpt het niet helemaal, van dat kooitje en die goudvis.

- Ik sluit het geluk in woorden op, zegt Adam. Mijn gedicht is de bokaal, en de goudvis, tja, dat zijn de woorden, dat is het geluk. Maar dan moet ik het geluk eerst vinden, begrijpt u? Ervaren. Aan den lijve ondervinden.

- Uiteraard, knikt mevrouw Ribbedebie. Vanzelfsprekend. Nu kwabberen de onderkinnen enthousiast mee. Ze brengt haar twee handpalmen op onderkinhoogte tegen elkaar en houdt haar hoofd wat schuin.

- U bent een vreemd man, zegt ze zachtjes en haar lip trilt er een beetje van alsof ze ontroerd is, en Adam denkt: als ze nu maar niet gaat huilen en snotteren en tegen mijn schouder aanleunen, asjeblief néé, daar kan ik niet tegen.

- Vreemd en tegelijk boeiend, zegt ze. Praat u somsbinnensmonds?

- Soms wel eens. Maar nooit lang. Ik ben gauw uitgepraat tegen mezelf, daarom.

- Dat stelt me gerust. Pas toch vooral goed op als u het zebrapad oversteekt.

Ze snuit met veel getrompetter haar neus en neemt afscheid. Adam sluit de deur van zijn kamertje. Er komt een tevreden knorretje uit zijn keel geborreld.

- Dag huis, zegt hij. Dag tafel. Dag stoel naast de tafel. Dag raam in de muur.

Hij rekt zich uit en laat zich languit op het bed vallen. Het veert zachtjes. Prima bed. Hij sluit de ogen. Is dit het geluk? Snel komt hij overeind. Uit het zwarte koffertje neemt hij een bloknoot en één van de bolpennen.

Maar het wordt niks. De eerste woorden van het gedicht willen niet te voorschijn komen.

Dit is dus het geluk niet - nog niet.

***

Adam Rozereyn heeft een mooie advertentie in ‘Vrij Zyrmon’ laten plaatsen.

Mevrouw Ribbedebie leest de tekst wel vijf keer opnieuw, daarna kan ze hem uit het hoofd opzeggen. Met de dichtge-

[p. 25]

vouwen krant onder haar mollige arm loopt ze de trappen naar het zolderkamertje van Adam op.

Ze klopt voorzichtig aan, met gebogen wijsvinger. Dichters mag je niet bruusk storen, misschien zitten ze wel halsoverkop in een nieuw gedicht, je weet toch maar nooit. Als je middenin het bakken van een taart gestoord wordt, mislukt het baksel ook altijd en een taart hoeft niet eens te rijmen en een gedicht wel, soms.

- Kom maar binnen!

Mevrouw Ribbedebie reikt hem met een triomfantelijk gebaar de krant over. Ze wijst de advertentie. Over zijn schouder leest ze mee, ofschoon ze de tekst van buiten kent.

GEZOCHT
ADAM ROZEREYN, dichter, zoekt het geluk om er een gedicht over te schrijven. Gelieve zich aan te bieden in de Zynnonstraat 41 te ZYRMON. O.i.n.e.

- Wat is Oine?

De hospita spreekt het woord uit als of haar lippen ineens van dun porselein zijn.

- Gewoon een afkorting. Volgens de meneer van het advertentiebureau betekent dat ‘onnodig indien niet ernstig’.

- O, zegt mevrouw Ribbedebie, ze is een beetje ontgoocheld.

- Als er kandidaten komen opdagen, dan stuurt u ze wel naar boven?

- Ik breng ze persoonlijk tot hier, meneer Rozereyn. Ik hoop maar dat iemand u gauw het geluk bezorgt. Ik ben ontzettend nieuwsgierig om uw gedicht te lezen. De meeste gedichten gaan over de dood en over het ongeluk. En over de liefde natuurlijk. Mijn gedicht voor Boris ging over bloemen en muziek. Maar eigenlijk ging het over de liefde. Twaalf verzen, toen kon ik niet meer verder.

Ze heeft er blosjes van gekregen. Het liefst zou ze nu hoge gilletjes slaken. Maar ze wil een goede indruk op Adam maken, daarom beperkt ze zich tot het werpen van smachtende blikken. Het is zonder meer duidelijk dat hij niet zo rijk en deftig is als Boris Bariton, maar toch... maar toch... én hij schrijft gedichten...

Kort na de middag schrikt Adam op van een korte, snelle roffel op zijn deur: tokketokke. En nog voor hij ‘binnen!’ kan roepen, zwaait de deur fors open.

De hele deuropening wordt gevuld door één man. Hij heeft bijna vierkante schouders en een hoekige kin met een gleuf in. Alles aan hem is hoekig en stoer. Zijn stem klinkt alsof ze uit een grote, lege kelder klinkt. Hij is alleen naar boven gekomen, zonder de hospita.

- Meneer Rozereyn? Gegroet. Mijn naam is Zeger Zilverling van RR.

Hij prikt een dikke wijsvinger in Adams richting. De vinger is zwart behaard en er zit een zilveren zegelring aan.

- U-is-mijn-man!! zegt hij.

- Ikke? hikt Adam.

- RR heeft een man als u nodig. En omgekeerd. Auto gratis, vergoeding per afgelegde kilometer. Hoeveel per maand? Geen gepingel, één cijfer en basta.

- Hoe... hoeveel per maand? echoot Adam, een beetje over-rompeld. Ik... uuh, wat bedoelt u met...

Hij wil vragen: wat bedoelt u met ‘hoeveel per maand’ en wat betekent RR? Maar Zeger Zilverling wappert de rest van Adams vraag weg als hinderlijke rookwalmen. Hij houdt niet van vragenstellers, hij houdt ervan zelf antwoorden te geven, zo'n man is hij.

- Laat maar aan mij over, zegt hij tevreden. Beginnen we met, es kijken, met vijfhonderd fiastro's per maand. Daar kan u voorlopig behoorlijk mee leven, geen luxe, geen annoe. Dan moet u wel tweehonderd stuks verzetten een minimum zeg nu zelf. Komt uw verkoop boven tweehonderd vijftig, dan klimt uw salaris tot zevenhonderd fiastro's. Dat haalt u makkelijk, tweehonderd vijftig per maand, op uw sloffen, meneer. U ziet eruit als een man die makkelijk de driehonderd haalt, wat zegt ik, driehonderd vijftig. En uw salaris wordt aangepast, uiteraard. Ik heb een verkoper die de vijfhonderd haalt, hij doet de kazernes.

[p. 26]

- Maar uuh... wat voor verkoop?

Nu kijkt Zeger Zilverling geheimzinnig. Er zweemt iets als een geniepig lachje over zijn gezicht. Hij likt zijn lippen alsof er honing op zit, met een langzame tong.

- Het Droompakket, mijn beste man. U kent toch ons Droompakket? Zeg nu vooral niet dat u ons Droompakket niet kent.

- Uuuh... zegt Adam, want hij hoort voor het eerst van zijn leven van dat Droompakket.

- Juist. En nu leer ik u meteen de fijne kneepjes van ons vak. Kijk, hier heeft u zo'n Droompakket, deel 1. Ziet u daar in koeien van letters de prijs op staan: 70 fiastro's? Dat is uiteraard een nepprijs. Een vondst van onze verkoopsdirekteur, vindt u niet?

- Een nepprijs? echoot Adam.

- Da's toch duidelijk, brave man. De aanmaak van zo'n pakje kost aan RR op de kop acht fiastro's, verpakking inbegrepen. Normale verkoopprijs: zo'n 25 fiastro's. Maar we drukken levensgroot op de verpakking: 70 fiastro's. En jij levert zo'n pakje aan je klanten voor het zachte prijsje van 40 fiastro's. Snappie? Ze happen erin, vent, als ware het roomboter. Ze geloven dat ze dertig fiastro's WINST maken, de sukkels. Zeventig min veertig is dertig.

Adam knikt, tegelijk een beetje overdonderd en een beetje afwezig. Zeger knipoogt samenzweerderig. Hij geeft Adam een schouderklopje, zo van: hebben we toch weer fijn gelapt, jij enik.

- Moderne verkoopstechnieken, zegt hij nonchalant. Geleerd in Amerika. Voor mijn part mag je elk pakje ook à 45 fiastro's verkopen. Die vijf fiastro's extra zijn dan mooi in 't zwart meegepakt. Als je maar uitkijkt dat de grote baas van RR er geen lucht van krijgt. Anders zwaait er wat. Die heeft hoge morele principes. Die wil dat zijn verkopers bloedeerlijk zijn.

- Maar uuh... wat moet ik verkopen? Wat zit er in die pakjes?

- Het zijn Droompakjes, kerel. Dromen. Bedrog. Want dromen zijn bedrog. De mensen willen bedrogen worden, zoals je weet. Je verkoopt hen precies waar ze om janken: dromen. Een menslievende bezigheid, de mensen geven waar ze eigenlijk zitten naar te snakken. Mooi werk, edel werk. Je verkoopt maandelijks tweehonderd, misschien wel driehonderd dromen. Prachtig is dat.

- U bedoelt dus: bedrog, zegt Adam stroef.

- Juist, kerel! Een markt die nooit opdroogt. Ik lever u morgen een voorraadje van, laat es kijken, van vierhonderd pakjes. Om mee te beginnen. Daar bent u na zowat anderhalve maand zeker doorheen. Hier is mijn kaartje met naam, adres, telefoonnummer. Bijbestellen altijd mogelijk. En nu ondertekenen, graag. Hier, en ook je naam invullen. Hoofdletters, goed lessbaar. En hiér handtekenen.

Hij duwt Adam een gouden vulpen in de vingers en wijst waar de handtekening moet komen. De vulpen krast een beetje, alsof ze zachtjes protesteert. Als Adam de o van Rozereyn schrijft, maakt hij een vlek. Net een vlinder, denkt Adam, net één helft van een vlinder, gek.

Zeger Zilverling plooit het contract dat Adam ondertekend heeft, zorgvuldig dicht nog voor de vlek opgedroogd is. Misschien is het nu een hele vlinder geworden, denkt Adam. Maar hij kan niet van het blad wegvliegen, hij zit gevangen in mijn contract.

Zeger drukt Adam de hand, loopt naar de deur. Zijn zware lichaam danst meer dan het loopt, alsof er springveren in zijn zolen zitten, of in zijn knieën.

- Succes met de verkoop, zegt hij in de deuropening over zijn schouder. Driehonderd haal je makkelijk. Niet aflaten, je vastbijten in de klant. Dahag.

- Dag, zegt Adam.

Nee, hij zegt niks - hij wil ‘dag’ zeggen maar er komt geen klank over zijn lippen. Op de tafel ligt een dubbel van het contract. Waarom in 's hemelsnaam heb ik mijn handtekening onder dat stukje papier gezet? vraagt hij zich af.

Rêverie Rose staat in sierlijke, krullende, roze letters boven op het contract. Vandaar dus RR. In veel kleiner, zwarte letters staat er het woord ‘pornografie’ onder.

[p. 27]

Porno dus.

Nu begrijpt Adam ineens waarom de pakjes ‘Droompakjes’ genoemd worden. In zijn verbeelding ziet hij zich al van huis tot huis gaan met pakjes waarin foto's van blote meisjes zitten. Ik ben er lelijk ingetuind, denkt hij. En hij slikt iets uit zijn keel weg. Nog nooit is hij zo ver van het geluk af geweest als nu. Ineens gritst hij het contract van de tafel, frommelt het woedend tot een bal papier samen. Hij gooit de prop in de verste hoek. Hij loopt naar het raam en kijkt over het schaak-bord van daken naar de verte. Maar die verte kun je niet zien door de regen die alsmaar neerdruilt.

Adam Rozereyn vormt een zwarte vlek tegen het witte licht dat zijn zolderkamertje binnenspoelt. Zijn ene schouder heeft hij een beetje hoger opgetrokken dan de andere.

Hij kan wel honderd gedichten schrijven over de regen en de bitterheid. Maar van dat ene gedicht dat hij wil schrijven, heeft hij niet eens het eerste woord.

Niet eens de eerste letter.

Gaston van Camp