Yang. Jaargang 37

Het historisch inzicht ontbreekt
Guido Fonteyn

Bij Filip Rogiers ontbreken de noties tijd, ruimte en chaos. Zijn tekst is op de korte termijn gericht, maar mist visie, omdat hij zich zorgvuldig binnen de Vlaamse markt blijft bewegen.

Beginnen wij bij de chaos, of bij het ontbreken van deze notie. Nadien volgen het ontbreken van de noties tijd en ruimte, en die zijn in mijn kritiek gelinkt aan Wallonië. Want dat Rogiers de mislukking van extreem-rechts in Wallonië in één, zeer schamel geschreven, paragraaf probeert onder te brengen, is al een element van informatie op zichzelf: wat in Wallonië bij de jongste gemeenteraads-verkiezingen gebeurde, in La Louvière, Bergen, Luik en Charleroi, past niet in zijn schema voor de evolutie van extreem-rechts in Vlaanderen. Rogiers ziet voor het Vlaams Blok alleen maar groeimogelijkheden en nieuwe zwarte zondagen. Wallonië heeft daar op het politieke vlak mee afgerekend. Dit geldt ook voor Brussel. En vroeg of laat zal Vlaanderen volgen. In afwachting daarvan moeten we de hoofden en de analyse koel houden.

Chaos. De Franse minister van Buitenlandse Zaken Vedrine zei net voor de zomer blijkens een Belga-bericht (een overname uit Amerikaanse bron) dat de wereld in de eerste plaats wordt geregeerd door chaos, door het onvoorziene: door het ‘accident’. Nadien volgen, in die volgorde: de president van de Verenigde Staten van Amerika, de pensioenfondsen van Amerika, Amerika zelf, de grote Europese staten. De volgorde heeft na de chaos en vermoedelijk de president van Amerika weinig belang. Vedrine bedoelde dat het onvoorziene de agenda bepaalt. Er is dan ook niet noodzakelijk een samenhang tussen de gebeurtenissen. Guy Verhofstadt heeft zijn job te danken aan zieke kippen, en om dezelfde reden zitten de Groenen in de regeringen. Pogingen tot recuperatie geschieden per definitie achteraf. Maar voor liberalen en groenen kwamen de zieke kippen als een godsgeschenk uit de hemel vallen.

Ik keer nu terug naar Rogiers, die in

[p. 15]

zijn tekst zoekt naar de gemeenschappelijke deler tussen extreem-rechts en de gruwelijke incidenten die hebben geleid tot een - kortstondige - Witte Beweging. Hij zoekt naar orde in de chaos. Tussen deze en andere evenementen en gegevens bestaat echter niet noodzakelijk een verband, en zeker geen algemeen verband. Het Grote Complot bestaat niet. Niemand beheerst de toestand. We moeten het Vlaams Blok op zichzelf beoordelen, en plaatsen in ruimte en tijd, los van algemene overwegingen. Het Blok zou er ook zonder witte beweging hebben gestaan.

Ruimte. Extreem-rechts is niet typisch Vlaams. Alle landen worstelen met nieuwkomers, of zoeken zondebokken bij minderheidsgroepen. Het Eigen Volk Eerst is zo oud als de straat. Dit lijkt mij zo evident dat verdere argumentatie overbodig is.

Rest de notie tijd. Het verschil tussen Vlaanderen en Wallonië tegenover het fenomeen extreem-rechts zit alleen in de factor tijd; Wallonië was bijna tweehonderd jaar lang een immigratieland. Hoe Vlamingen, en lang na hen Italianen, zich in deze maatschappij hebben geïntegreerd (en wat de Italianen betreft is dit proces nog aan de gang) werd weinig bestudeerd, maar uit het werk van Yves Quairiaux (UCL) weten we dat de integratie van de Vlamingen zeer moeilijk is verlopen, en gepaard ging met openlijk racisme. (In een van zijn boeken vertelt de volksschrijver René-Pierre Rasquin, de vader van de Franstalige minister-president Hervé Hasquin, hoe een Waal zich verzet tegen het huwelijk van zijn dochter met een Vlaming, met als argument: straks komt ze nog met een Italiaan af.)

Vlaanderen was nooit een immigratieland, en werd pas een generatie geleden met nieuwkomers geconfronteerd. Vlaanderen bevindt zich in de fase waarin Wallonië zich zoveel generaties geleden bevond. Het automatisme van de integratie van nieuwkomers kan worden versneld of vertraagd door de houding van politici, vakbonden, de media en de burgermaatschappij. Op dit vlak kunnen we wat leren van de Walen van vandaag. De ruimte ontbreekt om deze opties verder uit te werken. Maar enig historisch inzicht is nuttiger dan het zoeken naar orde in de chaos, zoals Filip Rogiers dat doet.