|
| |
| |
| |
Pierre Joris
Vertaling Peter Cockelbergh
Gedichten
[Vertaling]
Vier Takte vor K tijd dan vooraleer
te starten een poësis die bijhoudt dat andere dat
begon in beenderarête terugkeer tot turbulentie verbreek
de glibberige lijn om thanatos tetanos te werken Verkrampfung
tweede beweging proces van individuatie sociale
aspecten in aspic verbergt een ziel gevangen al geëncysteerd
blastula oogst een ziel in titanische paralyse de
horizon ingeïnkt einde van mijn leven daar zet de vrieskou op
uitwendige genetica verwijtend de zee een boom een wolk een klompvoet
deze homunculus bevroren bronsaap beenderaap
titaan Teton gepeld van alle vlees & vlooien alle lawaai &
bloedgebrul alle Staub und Blut ein Würfel Milch
oh ontzet te tikken dit alfabet van
zelf deze oersaus reduceert naar de dood manke zon in
solar plexus bittere bijter jij stal de dags eerste
gratie & genot het hoofd van Orpheus blijft zingen een
mond vol water vol melk vol tanden hoofden
swingen op golven moederlijke golven golven een pen in vermiljoen
hemel merde het zal nooit ophouden zie daar wriemelend
achtergelaten aardworm nat achtergelaten wieg wieg wiegel
de oren een milkshake met kosmische proporties proteus
athos & porthos al de garçonnes dansen rond de mummie
Osiris hoofd eraf neen een jakhals bewaakt de deur naar
het knekelhuis genaamd Europa
| |
| |
| |
[Origineel]
A poem in noon
(a gain to open her name)
meditates on that most redolently
so difficult to pronounce
| |
| |
| |
[Vertaling]
Een gedicht in noen
omlijster van verlichting
een uiting van het Arabisch
passage van een schrijven
(een aanwinst haar naam te openen)
mediteert over dat meest welriekende
van dichterlijke objecten:
het donker in van een rond
nat op te spatten, ietwat
schaapachtig, maar niet ain
| |
| |
| |
[Origineel]
Rosée, rosée you want to go on
rosée, rosas, rosa, rosarum
that moment of separation
lip formed, throat instructed,
| |
| |
| |
[Vertaling]
voor noordelijke claritas.
Rosée, rosée jij wilt doorgaan
gekke Brei schapen brallend
rosée, rosas, rosa, rosarum
de druppel tegen de noen opgeslokt hebben
zelfs als men verdenkt een
sinds lang vermiste hamza
dat moment van uiteengaan
van druppel & ether, lucht
een condensatie (een gedicht)
we leven van zulke onechte
etymologieën, van het werkelijke
lip gevormd, keel bevolen
of er simpelweg te geraken
| |
| |
| |
[Origineel]
the letter and the letter
ride the separation between
| |
| |
| |
[Vertaling]
rijd het uiteengaan tussen
rosée, dauw - een gehouden roos
| |
| |
| |
[Origineel]
of the initial, both hands
into that most initial and red
| |
| |
| |
[Vertaling]
huppel over de gebogen rug
van de initiaal, beide handen
tot die meest initiële en rode
is misschien maar de stip
| |
| |
| |
[Origineel]
Numrod in Hell
My father was a healer & a hunter. Is it any surprise that I became a poet & a
translator? We don't escape our filiations: we only stand more revealed, as the
territories shift, as the hunt closes in. In an early work I spoke of St. Hubertus,
patron saint & protector of hunters, bishop of Liège, who is also invoked
against rabies. While hunting on Good Friday, he had been converted when
he saw a stag with a light cross between its antlers - this was supposed to have
happened in the dark woods of the Ardennes, i.e. just north of where Rimbaud
was born, & in a space Rimbaud measured out in long walks. But in Hubertus,
or behind that too easily christianized hunter, lay already an earlier hunter:
not a saint, though an even more biblical figure: Nimrod, ‘the first mighty
man on earth’ - a hunter, a mighty hunter before or against God (depending
on the translation). This giant & mighty hunter is also, immediately, in the
Bible associated with the project of Babel, i.e. with the question of language
& translation. And not surprisingly, as Giorgio Agamben reminds us, Dante
has Nimrod in his hell (Inferno XXXI, 46-81) with the loss of meaningful
language as his punishment. So that what the giant speaks in the Commedia is
neither the lingua franca of Latin nor the new Vulgar Tongue. Dante gives us
one verse of Nimrod's ranting: ‘Raphèl maì amècche zabì almï.’ Commentators
from Benvenuto to Buti, or more recently, Singleton, are certain that these
words are meaningless. A few, such as Landino, suggest that the words could be
Chaldean, others that they may be Arabic, Hebrew, Greek... But the problem
may not be there at all: The words Dante puts into Nimrod's mouth are fitting,
are accurate in their intention on language (Do I, or Benjamin, know what
we are talking about with this intention stuff?). Their meaning, in that sense, is
absolutely clear: they mean to be ununderstandable, to be the babble of Bavel,
the language that is untranslatable into any language - & that therefore, we
know must be translated. (And yet - the lingo of Babel was the single language
that all humanity understood, that a jealous commander-in-chief then got rid
of as punishment for the early humans' communality; ‘divide et regna’ already
the essence of YHWH's political science. So that Nimrod either remembers
the first, unified language of the human race which we no longer know, or he
speaks in one of the post-Babelian lingos, which are what makes translation
| |
| |
| |
[Verlating]
Nimrod in de Hel
Mijn vader was een genezer & een jager. Is het dan verwonderlijk dat ik
een dichter & een vertaler werd? We ontsnappen niet aan onze filiaties: we
staan er enkel steeds meer onthuld bij, naarmate het territorium opschuift,
naarmate de jacht naar zijn einde loopt. In een vroeg werk sprak ik over St.
Hubertus, patroonheilige & beschermheer van jagers, bisschop van Luik, die
ook aangeroepen wordt tegen hondsdolheid. Jagend op Goede Vrijdag had
hij zich bekeerd toen hij een hert met een verlicht kruis tussen het gewei zag
- dit zou naar verluid gebeurd zijn in de donkere bossen van de Ardennen,
d.i. juist ten noorden van Rimbauds geboorteplaats, & in een omgeving die
Rimbaud in lange wandelingen uitmat. Maar in Hubertus, of in die al te mak-
kelijk gekerstende jager, schuilde reeds een vroegere jager: geen heilige, maar
niettemin een erg bijbelse figuur: Nimrod, ‘de eerste machtige man op aarde’
- een jager, een machtige jager voor of tegen God (afhankelijk van de verta-
ling). Deze gigant & machtige jager wordt in de Bijbel tevens onmiddellijk
verbonden met het project van Babel, met de vraag naar taal & vertaling. Niet
verrassend dus, zoals ook Giorgio Agamben ons vertelt, dat Dante Nimrod in
zijn hel plaatst (Inferno XXXI, 46-81) met het verlies van betekenisvolle taal
als straf. Wat de gigant in de Commedia spreekt is dus niet de lingua franca van
het Latijn, noch de nieuwe Volkstaal. Dante geeft ons een vers van Nimrods
geratel: ‘Raphèl maì amècche zabì almi.’ Commentatoren van Benvenuto tot
Buti, of recenter Singleton, zijn er van overtuigd dat deze woorden niks bete-
kenen. Sommigen, zoals Landino, vermoeden dat de woorden Chaldeeuws
zouden kunnen zijn, anderen dat ze misschien Arabisch zijn, of Hebreeuws,
of Grieks.... Maar dat is wellicht helemaal niet het probleem: de woorden die
Dante Nimrod in de mond legt passen perfect en weten precies wat ze met
de taal willen aanvangen (weten ik, of Benjamin, eigenlijk wel waarover we
het hebben met dit intentiegedoe?). In dat opzicht is hun betekenis volkomen
duidelijk: ze willen onverstaanbaar zijn, het gebabbel van Bavel zijn, de taal die
in geen enkele taal kan worden vertaald - & waarvan we weten dat ze precies
daarom vertaald moet worden. (En toch - het taaltje van Babel was de enige
taal die de hele mensheid begreep, en die hen door een jaloerse opperbevel-
hebber werd afgepakt, als straf voor het gemeenschapsgevoel van de vroege
mensen; ‘divide et regna’ toen al de essentie van YHWH's politieke wetenschap.
| |
| |
| |
[Origineel]
But his words, no matter which language or non-language they are in, are fit-
ting in a further sense: they are a rant, a babble, thus a babelian bavel, & thus
connect to have, Fr. for drool, spittle. A false etymology - but are any etymolo-
gies really ‘false’? Aren't they the engine whose misfirings, rather than smooth
transparent linguistic runs, drive poetry forward? A false etymology, then, pos-
sibly, but one that brings in that much despised excretion without which we
would have no language. (And yet, looking up the etymology, Fr. ‘bave’ goes
back to pop. Latin ‘baba,’ an ‘onomatopoeia that expresses the babble [babil]
of children.’ Or of giants. Or of the single universal language all humans once
spoke in their lingo-genetic childhood.) Now this bave, this spittle, this active
saliva (doesn't the word ‘alive’ hide somewhere in ‘saliva’?), as the Encyclopedia
Acephalica teaches us, is ‘the deposit of the soul; spittle is soul in movement.’ for
spittle accompanies breath, ‘which can exit the mouth only when permeated
with it.’ Because ‘breath is soul, so much so that certain peoples have the notion
of “the soul before the face”’. Without spittle no breath, no soul, no language
- it is the lubricant that immanentizes the pneuma. But it is also that which,
the EA goes on, ‘casts the mouth in one fell swoop down to the last rung of
the organic ladder, lending it a function of ejection even more repugnant than
its role as gate through which one stuffs food.’ And its sexual connotations
& erotic manifestations allow it to befuddle any hierarchical classification of
organs. The EA again: ‘Like the sexual act carried out in broad daylight, it is
scandal itself, for it lowers the mouth - which is the visible sign of intelligence
- to the level of the most shameful organs...’ The scandal of children & giants
speaking in a language comprehensible (or incomprehensible) to all, like spit-
ting in public. Neither YHWH nor Dante can let this happen. The one shatters
the single language, the other gathers the now incomprehensible words of the
giant hunter Nimrod but makes them, has to make them fit into his language,
For Nimrod's languaged anguish cannot, and does not exceed the Dantean
world, it fits exactly into the cosmotopography of his lyric epic. It is metrically
exact & accurately rimes with palmi two lines above & salmi two lines below.
Gentle giant, speaking nonsense in comely divine words. Not surprisingly the
prissy Latin poet wants worse from Nimrod, telling him ‘Stupid soul, keep to
your horn.’ Meant is the hunter's horn, not the yet to be invented saxophone.
| |
| |
| |
[Vertaling]
Nimrod herinnert zich dus of de eerste, gezamenlijke taal van de mensheid,
die wij niet meer kennen, of hij spreekt een van de post-Babelse taaltjes, die
vertalingen mogelijk maken.)
Maar zijn woorden in welke taal of niet-taal ze ook mogen gesteld zijn, zijn
ook nog op een nog andere manier erg precies: ze zijn een geratel, een gebab-
bel, bijgevolg een Babels gebavel, & bijgevolg verbonden met bave, Fr. voor
kwijl, spuug. Een onechte etymologie - maar zijn er eigenlijk echt ‘onechte’
etymologieën? Zijn dat niet veeleer de motoren wier valse contacten, veel-
eer dan de vlotte, transparante taalkundige vaart, poëzie vooruit stuwen?
Waarschijnlijk een onechte etymologie dus, zij het eentje die de vaak verachte
excretie met zich meebrengt die de taal mogelijk maakt. (En toch, zoeken we
de etymologie op, Fr. ‘bave’ gaat terug tot pop. Latijn ‘baba’, een ‘onomatopee
die het gewauwel [babil] van kinderen uitdrukt.’ Of van giganten. Of van de
ene universele taal die alle mensen ooit spraken in hun taalgenetische kinder-
tijd.) Welnu, deze bave, dit spuug, dit actieve saliva (en schuilt het woord ‘alive’
niet ergens in ‘saliva’?) is, zoals de Encyclopedia Acephalica ons leert, ‘bezinksel
van de ziel; spuug is ziel in beweging.’ Spuug vergezelt immers de adem: ‘dat
wat de mond enkel kan verlaten wanneer het ervan doordrongen is.’ Want
‘adem is ziel, in die mate zelfs dat bepaalde volkeren de gedachte van “de ziel
vóór het gezicht” hebben.’ Zonder spuug geen adem, geen ziel, geen taal - het
is het smeermiddel dat het pneuma verinnerlijkt. Het is echter ook dat wat, zo
gaat de EA verder, ‘de mond plotsklaps tot de laatste trede van de organische
ladder vernedert, en het een functie van ejectie verleent die zelfs nog weerzin-
wekkender is dan de rol van poort voor het naar binnenwerken van voedsel.’
De seksuele connotaties & erotische manifestaties zorgen er bovendien voor
dat elke hiërarchische classificatie van organen in de war wordt gebracht. De
EA opnieuw: ‘net als een seksuele daad bij klaar daglicht gesteld, is het een
schandaal aangezien het de mond verlaagt - als zichtbaar teken van intelligen-
tie - tot het niveau van de meest beschamende organen.’ Het schandaal van
kinderen & giganten die spreken in een taal verstaanbaar (of onverstaanbaar)
voor allen, net als spugen in het openbaar. YHWH, noch Dante kan dit toela-
ten. De ene verbrijzelt de unieke taal, de andere vergaart de nu onverstaanbare
woorden van de gigantische jager Nimrod, maar past ze, moet ze doen passen
in zijn eigen taal, alle spuug er netjes van afgeveegd.
| |
| |
| |
[Origineel]
And then Virgil dismisses him: ‘Let us leave him alone and not speak in vain,
for every language is to him as his is to others, which is known to none.’ Yet
Nimrod in rage hunts still - for meaning, & he says his meaning.
Poet, translator: même combatl We keep hunting among stones, Dante hunts
down language in the De Vulgari Eloquentia where he tells us: ‘let us hunt after
a more fitting language...so that our hunt may have a practicable path, let's
first cast the tangled bushes & brambles out of the wood.’ (Ronald Duncan's
translation, modified). But the selva will always be oscura, mutters Rimbaud in
the Ardennes, stumbling through Hubert's hunting grounds, escaping mother
and her tongue (is that why he gives up writing poetry?) and he stubs a toe,
goes to Africa, travels the desert, the open space, no selva oscura, no guide
needed, he has learned the languages, this nomad poet who knew that ‘living
in the same place [he] would always find wretched,’ to go on trafficking in the
unknown, master of ‘la chasse spirituelle’, a hunt that will not let up.
Homophonically this morning I hear Dante/Nimrod's line as:
‘Rough hell may enmesh ease, a be-all me.’
| |
| |
| |
[Vertaling]
Nimrods talige leed kan de Dantesk wereld niet overstijgen, en doet dat ook
niet, het past precies in de kosmostopografie van zijn lyrische epiek. Het is
metrisch exact & rijmt nauwkeurig met palmi twee lijnen erboven & salmi
twee lijnen eronder. Zachtaardige gigant, die nonsens uitkraamt in bevallig
goddelijke woorden. Het verrast niet dat de nuffige Latijnse dichter ergere
dingen van Nimrod verwacht, hem toesprekend ‘dwaze ziel, blijf bij je hoorn.’
Hiermee wordt de hoorn van de jager bedoeld, niet de nog uit te vinden
saxofoon. En dan wimpelt Vergilius hem af: ‘zinloos te spreken, laten we hem
alleen, want voor hem is iedere taal, als de zijne voor anderen, begrepen door
geen een.’ Nimrod jaagt echter verwoed verder - hij is uit op betekenis & hij
drukt zijn betekenis uit.
Dichter, vertaler: même combat! We blijven jagen tussen de stenen, Dante jaagt
de taal na in de De Vulgari Eloquentia wanneer hij ons vertelt: ‘laat ons jagen op
een meer passende taal... opdat onze jacht een beter begaanbaar pad zou heb-
ben, laten we eerst de verwikkelde struiken en bramen het woud uit werken.’
(Ronald Duncans vertaling, aangepast.) Maar de selva zal steeds oscura zijn,
mompelt Rimbaud in de Ardennen, strompelend doorheen Huberts jachtter-
rein, ontsnappend aan moeder en moedertaal (houdt hij daarom op met poëzie
te schrijven?) en hij stoot zijn teen, gaat naar Afrika, reist doorheen de woestijn,
de open vlakte, geen selva oscura, geen gids nodig, hij heeft de talen geleerd,
deze nomadische dichter die wist dat ‘[hij] het altijd ellendig zou vinden, op
dezelfde plaats te leven,’ op naar gesjacher in het onbekende, meester van la
chasse spirituelle, een jacht die nooit ophoudt.
Homofonisch hoor ik Dante/Nimrods zin deze ochtend als:
‘Rafel mee, amechtig dat bevalt me.’
De eerste gedichten komen uit Winnetou Old (NY, Meow Press), ‘A poem in Noon’ maakt deel uit van een lopend project en ‘Nimrod in Heil’ is het openingsgedicht van de bundel Aljibar II die binnenkort verschijnt bij PHI.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd