De roekkat

19.

It lêste jier op skoalle liet er it folslein slûpe. De twa foarôf-geande jierren hie er it minimum fan wat nedich wie noch krekt opbringe kind, mar krekt no't de kniper op 'e skine kaam en der noch mar in lyts eintsje te besilen wie, woe it net mear en rekke er stadichoan mear yn himsels fertize. Hy makke himsels wiis dat fan alles him sûnder dat er der wat oan dwaan koe, fan it learen ôfhold, dat it soms wol like dat it him ferbean waard, mar yn wurklikheid griep er elke mooglikheid oan om der foarwei te kommen. Alles wie ynienen like sinleas en dêrom libbe er by it momint. Dat koele berekkenjen dat him eartiids meast eigen wie, raande stadichoan fuort ûnder de broeiskens fan in see fan ûnoplosbere fragen. Hoe wie de wurklikheid as sa'n protte minsken - dêr rekke er mear en mear fan oertsjûge - in skyn opholden dêr't de freeslikste dingen efter beskûl giene? Hy koe gjin wiis mear wurde út wat der om him hinne barde en aloan mear sleat er him ôf fan alles en elkenien. Sa joech er bygelyks net ta oan de oanstriid om nochris nei Mintsje ta te gean. Sels nei Nanna gie er sa faak net mear. Syn deiritme bestie út skoalgean, op

[p. 178]

bêd lizzen en fiskjen dêr't er winliken it mier oan hie, mar dat him teminsten eefkes fan it minskdom ferloste.

Sels miende er dat er it eksamen ridlik ôflein hie, sels doe't er út it lytse groepke helle waard dat yn lokaal 24 op 'e útslach stie te wachtsjen, krong der noch neat ta him troch. It tafal woe dat er as Hissema it lêste jier boppe-oan stie yn de leararenaginda's. Ien foar ien soene se op 'e keamer fan de rektor tasprutsen wurde, miende er.

De rektor wie freonlik, spriek him sêft moed yn foar it oare jier, sei dat er it ek net begriep en dat Heerd, soks hie de ôfrûne seis jier wol bliken dien, it maklik oankoe. Hy pakte in list en lies de sifers foar. De iene fjouwer nei de oare, in pear fiven en ynienen dy wûnderlike tsien foar ‘differinsjaal en yntegraal’.

Heerd hearde it amper, uterlik wie neat oan him te merken, mar de útslach kaam as in mokerslach oan. Eefkes stie er yn bestân om foar dea del te fallen en mei him dwaan te litten wat in oar goed tocht.

De rektor seach him hifkjend oan, ferwachte blykber in reaksje, mar Heerd swijde foar de safolste kear en rûn meganysk werom nei lokaal 24 om de oaren te lokwinskjen. Hy miende der neat fan, woe ynwindich al dy hannen dy't ûnder blide gesichten wei nei him útstutsen waarden wol stikken knipe. Fan somliken begûnen de fuotten op en del te gean, se makken frjemde sprongen fan klearebare oerdwealskens. Hy glimke, mar ferflokte alles om him hinne wylst de iene lokwinsk nei de oare him oer de lippen rûgele. Der wie gjinien dy't murk dat er poerrazend wie.

Underweis nei Nanna wreide it sûzerige gefoel dat er yn de holle hie him nei it lânskip út. Alles like mei watten opfolle en ferdôve, der wie gjin helderheid mear. Noch in jier op dy skoalle, it griisde him oan. Hy tocht oan ien fan de lêste lessen Gryks dy't alhiel oer it orakel fan Delphi gie. Hie er mar yn dy tiid libbe en dêr wenne. Mei kaam it plan dat in amerij ferromming joech by him op: wat lette him en gean nei Delphi. Wa koe him tsjinhâlde, by need rûn er der hinne.

Tsjin Nanna prate er nearne oer. Hy sloech har foar om by har te bliuwen, mar dat woe se net. Se krige jûn besite, sei se. Foar de twadde kear dy deis waard er kûgelsk. Hy besleat der

[p. 179]

alles oan te dwaan om tenei de sneontejûnen by har te wêzen.

‘Doe triek David dêrwei en hy bleau yn 'e berchhoalen fan Engedy. Sadree't Saul weromkommen wie fan it ferjeien fan 'e Filistinen fertelden se him: David is yn 'e woestyn fan Engedy. Doe naam Saul trijetûzen man mei, útsocht út hiele Israël, en hy gong op 'en paad om David en syn mannen te sykjen op 'e Stienbokrotsen. Hy kaam by de skieppehokken en dêr wie in grot. Saul gong deryn om syn behoefte te dwaan, mar David en syn mannen sieten achter yn de grot. Doe seinen Davids mannen tsjin him: Dit is fêst de dei, dat de Heare tsjin jo seit: Sjoch, Ik leverje dyn fijân oan dy út. Doch mar mei him sa't it dy goed tinkt. Dêrop gong David oerein en snie stikem in slippe fan Saul syn mantel ôf. Mar dêrnei, doe't David it hert bûnze, omdat er in slippe...’

De heit lies fierder, mar it krong net mear ta Heerd troch. Syn hân gie justjes omheech, it hert sloech him ynienen fûlder.

Der loek in frijwol ûnsichtber glimke oer syn gesicht: Dat de oplossing no dochs wer út ‘Mozes-en-de-profeten’ komme moast. De oranje sjerp dy't de heit noch ris fan beppe krige hie en dy't no al jierren sinleas oer in koperen heak oan de wand hong, soe er der moai foar brûke kinne. Dat soe de earste deaskrik wêze, de twadde dat er prate. It lêste skoftke dat er noch thús wie, soe er him hearre litte.

‘Ik haw jo lykwols sparre, want ik sei: Ik sil gjin hân útstekke tsjin myn hear. Hy is ommers de salvling fan de Heare. Sjoch, heit, ja sjoch mar ris nei de slippe fan jo mantel yn myn hân.’ Tapasliker koe it net, David spriek Saul mei ‘heit’ oan, dizze passaazje wie der op makke.

‘Doe't David oan 'e ein kommen wie fan dy taspraak tsjin Saul, sei Saul: Is dat dyn stim, myn soan David? En Saul begûn lûdop te gûlen. Hy sei tsjin David: Do biste helte better as ik, want do hast my goed behannele, wylst ik dy ferkeard behannele haw. Hjoed hast my toand, datst goed oan my dien hast, want do hast my net iens deade, doe't de Heare my oan dy oerlevere hie. As ien syn fijân fûn hat, dan lit er him dochs net frij rinne? Mei de Heare dy beleanje foar watst hjoed oan my dien hast. En no, sjoch, ik wit datst foarfêst kening wurde silst en datst de keninklike macht fêst yn hannen krije silst. Swar my no...’

[p. 180]

Sa soe de heit him fêst net tasprekke, in beleanning of in keningskip soe er him net foarsizze, mar wat die er al? ‘Doe gong Saul wer nei hûs, mar David en syn mannen gongen omheech nei de berchhoale.’

Ek dat kloppet, tocht Heerd, ik gean ek omheech, mar dan nei de rots fan Delphi.

Dy jûns besocht er syn earste gedicht te skriuwen:

‘Delphi

heech leit Delphi, rotsdoarp
keal en steil oprizend
út djipgriene delling

spleten size spreuken
noch foar brein en rêchsek
leadgriis tsjin blau asoer’

Hy knope de sjerp fêst oan 'e speaken fan it foartsjil en seach op it horloazje. It wie by trijen, noch in oerke miskien en dan stiene se each yn each mei elkoar.

Hy rûn werom nei de bocht dêr't de angel lei en gie sitten, uterlik kalm, mar mei de rêch nei de arke ta sitte, doarst er net mear oan. Wat letter gie er op it liif yn de wâl lizzen en makke mei de teannen kûltsjes yn de grûn, as startblokken dêr't er him as it nedich wie út teskoar sette koe. It duorre langer as er tocht hie; soms lei er eefkes de holle op de earmtakken en konsintrearre him op de lege romte om him hinne om noch better elk ûnferwachte lûd opfange te kinnen.

Syn skerp gehoar briek de fuotstappen út it lemierjende twiljocht wei, as in kat krûme er de rêch, kniep de hannen ta fûsten. Stadich ferbûn him mei it driigjende lûd fan fuotstappen in skym, aloan klearder oant it stâl fan de heit op sa'n tsien meter fan him ôf stean bleau. In stik fan de sjerp hong him ta de bûse út, stadich lei er de fyts op de grûn en rûn noch in pear stappen op him ta. Wat seach er wyt, of wie it it moarnsljocht dat him tekene? Noch nea hie er him sa belutsen sjoen, stiene syn eagen sa frjemd.

Heerd stie krekt as de heit in bytsje wiidskonkich, de earms by de lea del. Op beide gesichten mong him ûnwissens mei

[p. 181]

lulkens oant it fuortglied en de iene de oare swijsum hifke. ‘Hy wie it dus,’ size de heit foar him út, nei't se minuten lang foar elkoar oer stien hiene. Dat er ynstee fan do, hy sei, joech Heerd op slach de superieure kalmte dêr't er ien en oar mei tarist hie, werom.

‘Hy wie it en hy hat jo sa't David by Saul die in teken jûn, net in slippe snijde er fan jo mantel, mar in sjerp bûn er oan jo fytstsjil.’ Hiel eefkes skuorde in gefoel fan spyt dat er de ban fan in jierrenlang swijen ferbrutsen hie troch him hinne. Fan no ôf soe er him net mear stilhâlde kinne, mar doe't er murk hoe bot syn wurden de heit ferstuiveren, fielde er allinne noch de spanning fan it momint.

‘Kapot, kapot,’ skokten syn lea út. Hy raasde net, like net grimmitich, seach net fûl, mar sakke ynienen op 'e grûn. Eefkes tocht Heerd dat er bidde, mar doe't de heit de pet dy't him fan de holle fallen wie wer opsette, wist er better. Hy lei op 'e knibbels wylst der in ûnfersteanber gemurmel út syn mûle kaam en triennen syn oars sa dûnkere eagen in wetterige fealens joegen.

Wat ferwachte er no? Wêrom die er it sa mâl en gie er net gewoan oerein? Ynienen kroep er op hannen en fuotten nei de sleatskant.

Heerd fielde feilleas oan wat de bedoeling wie. Yn in pear stappen wie er by him en pakte de heit stevich by it skouder. ‘Heit,’ sei er allinne en skuorde him by de feart wei oerein.

Wat Heerd ek tsjin him sei, hy knikte allinne mar, folslein telider slein. Heerd koe gjin meilijen.

‘Ik wist it al lang dat jo by har wiene, der sil gjinien wêze dy't it fan my te witten komt, mar wol op ien betingst: net jo, mar ik gean tenei de sneontejûnen nei Nanna.’

Sa wyt as kryt stie er it oan te hearren. Doe't Heerd de namme fan it marwiif neamde, woe er reagearje, mar wat er sizze woe bestjurre yn de flibe dy't him by slierten ta de mûle út rûn. Doe stiek er ynienen de hân út. Foar 't earst yn harren libben fûstken se mei elkoar.

‘Ofpraat dus,’ frege Heerd.

De heit knikte.

Mei de Heare my beleanje foar wat ik hjoed oan him dien haw, tocht Heerd doe't er de heit fierstente let foar melken

[p. 182]

oer de barte strampeljen seach.

It biet min dy moarns. Hy koe Nanna no min wekker meitsje en gie op hûs oan.

‘En no, sjoch, ik wist datst foarfêst... Swar my no...’ Hy hold him de bek wol oer Nanna.