Gedichten. Deel 3b. Apparaat

[979] Beau lieu

Overlevering

M^1	Eerste manuscript D^1, H-95.
M^2	Tweede manuscript D^1, H-96.
M^3	Tweede typoscript, kopij D^1, H-97.
M^4	Doorslag van M^3, kopij T, H-99.

[p. 1134]

[979] ‘Beau lieu’, M¹ (collectie nlmd)

[p. 1135]

M^5	Derde typoscript D^1, collectie Ministerie van ok&w, H-102.
P^1	Proef T, H-101.
T	Maatstaf 4 (januari 1957), p. 657.
P^2	Eerste proef D^1, H-107.
P^3	Tweede proef D^1, H-108.
D^1	Spel van de wilde jacht, p. 7.
M^6	Kopij D^2, H-112.
D^2	Cryptogamen 4, p. 169.
M^7	Kopij D^3, H-122.
D^3	Verzamelde gedichten, p. 866.

Datering

Vóór 30 november 1956

Leestekst

M² b

Ontwikkelingsgang

In de hierna volgende synopsis wordt eerst de genese van M¹-D³ r. 1-10 gepresenteerd, daarna volgt, in enkele parallelle gedeelten, de presentatie van r. 11-17.

In de grondlaag van M¹ (zie afbeelding) schreef Achterberg r. 1-6 en vervolgens (fasen b-d) het vervolg tot en met r. (15). Daarna hernam hij het gedeelte vanaf r. (11) een aantal keren, gepresenteerd als M¹ II, III/IV en V. Eerst noteerde hij onder M¹ I twee regels, die als vervanging dienden voor de doorgehaalde r. (13)-(14) (M¹ II). Eronder begon hij opnieuw met een losse notitie - die aangeeft dat het hernomen fragment moet aansluiten bij M¹ I, r. (11) - en schreef in twee gedeelten de nieuwe regels (12)-(14) (M¹ III/IV). De aansluiting van de verschillende tekstgedeelten met M¹ I bracht Achterberg tot stand door in scherp potlood (fase i) in het gehele gedicht interpunctie aan te brengen, het merendeel van de vraagtekens te schrappen, en een nog onvolledige regel (r. 15) aan te vullen. Deze definitieve versie, M¹ V r. 11-17, wordt tenslotte tezamen met M²-D³ gepresenteerd.

Varianten en correcties

M¹ a-i potlood

M² a-b potlood, c bl ballpoint (aangebracht ná M⁴)

Titel	M^1	a	[ontbreekt]
		c	Beau lieu
	M^2-D^3		|	|

1	M^1	a	Op	een zondagnamiddagwandeling
		b	Bij	[	]
	M^2-D^3		|		|

2	M^1	a	liep ik de		herenhuizen	in te kijken
		b	[	]	buitenplaatsen	[	]
		i	[				].
	M^2-D^3		|				|

[p. 1136]

3	M^1	a	Achter		droomramen	leefden daar de rijken
		b	[	]	boog[ramen]	[	]
		b	[	]	[droomramen]	[	]
		i	[				],
	M^2-D^3		|				|

4	M^1	a	verdronken	met hun meubels en gezin.^+
		b	{ver]z[onken]}	[	]^+
		b	[verdronken]	[	]
		i	[		]^+
	M^2-D^3		|		|

4/5

M^1-D^3

[strofewit]

5	M^1	a	Het was de weeldemeisjes nog te min^+
		b	De weeldemeisjes		vonden het te min
	M^2	a	|			|
		b	[	]	misten het orgaan,
	M^3-D^3		|			|

6	M^1	a	mij op te merken over de						grasperken.
		b	[					]	bloem[perken.]
		i	[					]	{[grasperken.]}^+
		i	[					]	[bloemperken.]
	M^2	a	|							|
		b	om iets	[te]		ontdekken	[over de bloemperken.]
		b	onraad	[	]	speuren	[				]
	M^3-4		|								|
	M^2	c	[		]	[merken]	[				]
	M^5-D^3		|								|
			[? na M^1 a, r. 5-6;? vervolgens (fase b) geschrapt]

7	M^1	b	Ik stond een		tijd	voor prachtige hekwerken
		i	[				].
	M^2	a	|				|
		b	[	]	poos	[	]
		b	[	]	[tijd]	[	]
	M^3-D^3		|				|

8	M^1	b	E
		b	en verder viel
		b	Er viel		mij	verder niets bijzonders in
		i	[				].
	M^2	a	|				|
		b	[	]	[m]e	[	]
	M^3-D^3		|				|

+ [? door meubels]

+ [? door z en dr]

+ [? door meubels geschrapt]

+ [? door weeldemeisjes]

+ [? na gras en bloem]

[p. 1137]

8/9	M^1	b	[strofewit]
	M^2-D^3		|	|

9	M^1	b	Een merel nam een loopje op 't gazon
		i	[	].
	M^2-D^3		|	|

10	M^1	b	De lijsterbessen hingen		zwaar	en rood
	M^2-4		|				|
	M^2	c	[	]	goud	[	]
	M^5-D^3		|				|
			M^1 I, r. (11)-(15):

(11)	M^1 I	b	[	◦			]	vergroot^+
		b	Waarom, dacht ik, ben ik niet			net zo dood
		d	[		]	ook schijn[dood]

(12)	M^1 I	b	en zo tevreden vol		,	maar	de illusie
		b	[		].	M[aar]	[	]
		d	met[?]
		d	en glanst het	om mij heen[.] [Maar de illusie]
		d	met glanzen	[					]^+

(13)	M^1 I	b	kwam		[	◦	]	tot de slotconclusie
		d	[	]	tot de onverwachte eind[conclusie]^+

(14)	M^1 I	b	dat men hier makkelijk		inbreken kon
		b	hoe makkelijk men hier		[	]
		d	[	]	brandschatten		[kon]^+
		d	[	]	[brands]tich[ten]		[	]

(15)	M^1 I	d	inbreken langs de pijpen naar 't balcon.^+
			M^1 II, r. (11)-(14):

(11)

M^1 II

e

[Waarom, dacht ik, ben ik niet ook schijndood]

(12)

M^1 II

e

[met glanzen om mij heen. Maar de illusie]

(13)

M^1 II

e

vervloog in rook

[

◦

]^+

(14)	M^1 II	e	en blind naar buiten toe [breekt af]
			M^1 III/IV, r. (11)-(14):

(11)

M^1 II

f

[Waarom, dacht ik, ben ik niet ook] vergroot

+ [? na vergroot]

+ [? door met]

+ [? door onverwachte]

+ [? door brandschatten]

+ [? na de regel]

+ [? voor de regel]

[p. 1138]

(12)	M^1 III	f	als deze glansfoto
		f	in deze	fotoglans^+
		g	{onder die}	[	]
		h	[in deze]	[	],	diepe		schijndood
		h	[				]	{on-dood[?]}^+
		h	[				]	o[n]d[ood]
			[Achter het? na on-dood[?] plaatste Achterberg ook nog een lijntje (pijl?) naar boven (naderhand geschrapt); de betekenis hiervan is onduidelijk]

(13)	M^1 III	αf	met		geld genoeg en dans,^+
		βf	{[	]	volop geld onder dezelfde zon}
	IV	g	tegen			glooiende		plans^+
		h	[	]		verscheiden		[	]
		h	temidden			[			]^+
		h	en	afgewogen plans
		h	met	[			];	open en bloot
		h	vol	[			],	[		]

(14)	M^1 III	αf	[				◦			]
		βf	als		die van Salomo				[breekt af]
	IV	g	en		[	◦		]	nochtans^+
		h	[	]	ongemoeid				[	]
		h	[	]	ongerept				[	]
		h	[	]	ongestoord				[	]
		h	[	]	storeloos				[	]
		h	[	]	{schaamteloos}				[	]
		h	{een strakke droom}						[	]
		h	{^en bij}^+
		h	een toverspreuk						[	]^+
			M^1 V-D^3, r. 11-17:

11	M^1 V	i	[Waarom, dacht ik, ben ik niet ook [vergroot]]^+
	M^2-D^3		|	| vergroot

12	M^1 V	i	[in	deze fotoglans, diepe ondood]^+
	M^2-4		|		|
	M^2	c	bij	[	]
	M^5-D^3		|		|

13	M^1 V	i	[vol afgewogen plans, open	en bloot],^+
	M^2-4		|		|;
	M^2	c	in technicolor[,] openlijk	[	]
	M^5-D^3		|		|

+ [? voor de regel]

+ [? na on-dood[?]]

+ [? voor de regel]

+ [? door glooiende]

+ [? voor temidden]

+ [? voor de regel]

+ [? voor de open varianten]

+ [? geschrapt]

+ [= M¹ I, (11)] [? geschrapt]

+ [= M¹ III, (12)]

+ [= M¹ IV, 13)][? geschrapt]

[p. 1139]

14	M^1 V	i	[een	toverspreuk nochtans];^+
		i	[				]?	[Maar de illusie]^+
	M^2	a	|							|
		b	[	]	{[tover]beeld}	[nochtans?]			[Maar de illusie
		b	[	]	[toverspreuk]	[		].	[		]
	M^3-D^3		|								|

15	M^1 V	i	[vervloog in rook]. Ik kwam tot de conclusie^+
	M^2-D^3		|	|

16	M^1 V	i	[hoe makkelijk men hier brandstichten kon];^+
	M^2-D^3		|	|

17	M^1 V	i	[inbreken langs de pijpen naar 't		balcon.]^+
	M^2	a	|			|
		b	[	]	[bal]k[on.]
	M^3-D^3		|			|

+ [= M¹ IV, (14)]

+ [= M¹ I, (12)]

+ [= M¹ II, (13)]

+ [= M¹ I, (14)]

+ [= M¹ I, (15)] [? geschrapt]

Commentaar

^1	Zie [971] ‘Dryade’, noot 1.
^2	Op M^4, de kopij voor Maatstaf, noteerde Achterberg in anilinepotlood boven de titel van het gedicht: ‘proloog’ (zie ook § 47.6.2).
^3	Typefout in M^3-4 en zetfout in P^1-2, r. 13: open bloot; i.p.v. open en bloot; (in P^1-2 door Achterberg gecorrigeerd door het aanbrengen van de nieuwe lezing openlijk en bloot;).
^4	Literatuur over het gedicht: Ruitenberg-de Wit, A.F., ‘“Mon trésor”.’ Stolk, F.R.W., ‘Ad fontes.’ Stolk, F.R.W, ‘“Beau lieu” van Gerrit Achterberg.’