Diarium van Egbert Alting 1553-1594

Donderdach 10 Januarii 1577.

Nadat de geswoernen ende 16 geraedtslaget up der Lande andringent, van entweder den darden streng to dragen offt samptlick geldt to vindende ende vast middelen voergeslagen, doch neet gesloten, hefft men voer ersten concipieren laten, wes den Lande voer antwoert scryfflick in to brengen, woe volget: Nahdem de heren ende vrunde van dOmlanden voergestelt, dat de stadt entweder het dardendeel tegens haer twe deelen solde contribueren, offte dat men samentlick seker quantiteet van penningen bij stadt ende landen sunder praejudicie van emants quota offt andeell solden mitten aldergeringesten vinden ende upbrengen ende sich daerna om elckanders quota in den besten tho verglijckende, hebben daerup de van der stadt mede believet, de disputatie van iiders quota ditmael

[p. 363]

tot gelegener tijdt uuthgestelt ende de penningen sunder prejudicie wedertsijden bij stadt ende lande samptlyck mitten aldereersten gevonden ende upgebracht ende volgendts de soldaten daermit (soe voel moegelick) gestillet ende ondergebracht te moegen worden.

Doch derwijlen oeck van andertsijden seker concept van collectatie beraempt ende voergebracht, is tselve daerna verlesen van navolgenden inholde:

Collectatie van de gulden renten up alle immoeble ghoederen van arven, landen, huysen, kameren, kelderen etc.

Sall de gebruycker geholden wesen den penninck, geaccordeert sijnde, te betalende ende uuth te leggende, denwelcken vorsz. penninck gekortet ende affgeslagen sal worden den propietario an de rede verschenen edder eerst vervallen huyren ende pachten. Und bij also enige renten up de vorsz. ghoeder staende bevonden worden, soellen deselve den hebbere van dien gekort ende affgeslagen moegen worden, penninck penninck gelijck. Doch bij aldien up de mueble ghoederen neet gevonden wort, sal in alsulcken gevalle de gebruycker van de voersz. inmoebile ghoederen geholden wesen te betalen den dardendeel ende de proprietarys de twe deelen, alltijdt de renten affgetogen.

Dybsulve, weynich verandert, ist den van den Omblanden scryfftlick overantwordet, als hiirna volget:

Sall de gebruycker geholden wesen den penninck, geaccordeert sijnde, te betalende ende uuth te leggende, van de welcken hij dragen sall het dardendeel ende de proprietarys gecortet ende affgeslagen sullen worden an de rhede verschenen edder eerst vervallen huyre edder pachten de twe dardendeelen. Ende bij also........^a).

Alles tot breder communicatie van Stadt ende Landen ende sunder te trecken in consequentie in tokomende tijden.

Ende soe dit den Lande wal angestaen, sijn wedertsijden dre verordnet, om neffens de twe syndici daer wijder uuthlegginge up te makende ende is volgenden dage dit ondergescr. concept voergebracht, oeck daerna geexecuteert geworden ende mit mandaten uuthgescreven:

Collectatie van penningen, bij Stadt ende Omlanden van Groeningen geraempt, om Con. Ma^ts soldaten, in de voersz. Stadt ende Omlanden liggende, bij provisie daermede te moegen contenteren.

In den eersten. Dat van alle landen betaelt zal worden den vijfften penninck van de jaerlixe huyre van dien, welverstaende, dat dieghene, die hoer eygen landen gebruycken, zullen mede betalen naber gelijck.

Item dat van alle huysen, zoe binnen als buyten der stadt Groeningen staende ende onder geen landen beclemmet zijnde, zal insgelijcks betaelt worden den vijfften penninck van de huyre van dien ende die hoer eygen huysen beslaen, zullen betalen nabuyr gelijck na gelegentheyt der huysen.

Ende zal den bruycker offte huyrman geholden zijn de voersz. penningen te betalen ende uuth te leggen, van die welcke hij draegen sal het dardendeel ende den eygenaer zall corten ende affslaen an de reede verschenen huyre eder pachten offte eerst te verschijnende de twe dardendeelen.

Item dat alle dieghenen, die jaerlycke renten offte pachten van huysen offte landen staende hebben, zullen daervan betaelen na heur quote als een

a) De rest is gelijk aan het eerste concept, behalve dat de laatste zin niet is opgenomen.

[p. 364]

eygenaer, te weeten twe dardendeelen vant vyffte part der renten, up de landen offt huysingen staende.

Item dat den bruycker geholden sall wesen bij eede te verclaeren, wat hij voer jaerlixe huyre eder pachten betaelt. Ende in gevalle naemaels bevonden muchte worden deselve qualycken aengegeven te sijn, zal betalen ten behoeve van Stadt ende Landen een vul jaer huyre voer die pene van dien ende daerbeneffens gestraffet worden als meneedich.

Item zall int Ghoerecht mede gescheen als hiirvoeren is verhaelt.

Ende dit all voer dese reyse alleenlyck, omme daermede te furneren die summe van 100.000 gulden, die Stadt und Landen mit die van Drenthe ende Westerwoldingerlandt in der ijle moeten upbrengen tot vuldoeninge van die soldaten ende zunder preiudicie offte tzelve to trecken in consequentie in thokomenden tijden.

Alsus int warck gestelt den 12 Januarii 1577.

Na dan Stadt ende Lande in dese voersz. raminge voer dytmael overeengekomen, hebben se wedertsijden neffens de 2 syndici dese onderbenoembden verordnet, om voerts dexecutie daervan tdoen.

Instructie, commissie und bevel voer den heeren ende vrunden ondergenoempt, soe bij ons gemene deputeerden van Stadt ende Ommelanden van Groeningen tegenwoerdich committeert ende verordnet sijn tot executie ende warcklycke volbrenginge van den puncten ende raminge naebeschreven:

In den eersten, dat die commissaryssen, ten wedersijden verordonneert, sullen hebben volcomen macht ende aucthoriteyt, omme de middelen, bij de voersz. Stadt und Omlanden geconcipieert tot collectatie van die geraembde penningen, upt spoedelixst int warck to stellen ende daertho middelen van executie te raemen, zo zij dat oerbaerlixst bevinden zullen tho behoeren. Ende in gevalle enige obscuriteyt bevonden mochte worden in de articulen upte collectatien alreede beraempt, zall tzelve staen tot verclaringe van die commissaryssen. Ende sullen dyesnyettemin altoes die penningen bij provisie realycken werden geexecuteert.

Item dat die commissarissen sullen staen over die rekeningen van die besoldinge der soldaten, deselve hoeren verstaen, debatheren ende sluyten, ten eynde dienvolgende de betalinge in heur presentie gedaen mach werden.

Item zullen die commissarissen moegen lichten penningen up renten offte interest tsij tot 7, 8, 10 offte 12 ten hondert, soe zij dat zullen konnen overkomen ende daervan gheven hoer obligatien offte schuitbrieven met beloffte, dat zijluyden deselve penningen zullen restitueren mitten interest van dyen van die penningen, de Stadt unde Landen geraempt hebben, gecollecteert to worden tot voldoeninge van de soldaten, waervan de gedeputeerden in den naeme van Stadt ende Landen beloofft hebben und beloeven midts desen de commissarissen tho vrijen, costeloos ende schadeloos tontheffen ende voer ghuet, vast ende van weerden tho holden, alle tgunt bij de commissarissen int gunt voersz. is gedaen ende gehandelt zall wesen. Ende dit all onder verbant van Stadt ende Landen ghoederen.

Des sint als commissarissen hiirtho, woe boven verhaelt, verwillight ende geordonneert van Stadt und Lande wegen de weerdige und religiose heer Arnoldus Kenninck, abt tho Adwerth, sampt de erntfesten, erbaren ende vroom en borgermester Joachim Ubbena, Harmen Sickinghe, hoefflingk, Derck Roeberts,

[p. 365]

raedtsvorwanter, Egbert Clandt, hoevelinck, ende Joest van Cleve. Tho oerkunde..... 12 Januarii 1577.

Hiirna sint in der stadt totter collectatie verordnet:

in Ebbingeclufft Johan van Ballen, raedth., Claes Gherryts, Hoytet Aldringa ende Ghysbert Arents;

in Gaddingeclufft Roeleff Entens, raedth., Hinrick Basse, Gheerdt van Rhene ende Evert Koyter;

in der Aclufft Claes Heldt, raedth., Hermen Peters de brouwer, Garbrant Heynens, Johan Papingk;

in Botringeclufft Egbert Upkena, raedth., Johan Canter, Dominicus Tasschemaker ende Luloff Roeleffs.

Ende want Claes Gerryts uuthgereyset ende Garbrant Heynens neet willen thues wesen ende false gesacht, na Lewarden getogen tsijnde, sijn de beyde stracx bij pena hundert golden realen verscreven, weder te komen. Oeck synt voert van Stadt ende Lande wegen twe om geldt na Embden affgefeerdight up 7, 8, 10, 12 ten 100 gelijcken hiir gegeven¹⁾.

1) Naar Emden gingen blijkens de Acta syndici en het Ommelander protocol Haio Manninga namens de Ommelanden en Evert Simons voor de stad.