Sûnder garânsje

8.

‘En, wurde wy hjoed ek noch ris wekker?’ Hilda skode it gerdyn yn Selma har keamer oan 'e kant en sette it rút wat fierder iepen. Even line se op it finsterbank en snúfde, wylst se har eagen gean liet oer de romte, de frisse hjerstlucht op. De sinne sprate de lêste mylde strielen oer it lân dat lei te wachtsjen op wat de hjerst aanst bringe soe. Net te leauwen dat de egaal blauwe loft dan fol wêze soe mei wyld-jeiende grize wolken. Dat it lân dat dêr no noch sa tefreden en stil by lei, teheistere wurde soe troch rein en stoarmwyn, dy't de lêste spoaren fan 'e simmer foargoed útwiskje soene. It like no noch safier fuort. In pear stikken lân fan harren ôf rûnen de kij fan Siderius noch bûten. Ek dy profitearren fan 'e lange neisimmer. Wie der moaier byld yn Fryslân as dat fan swartbûnt fee yn griene greiden? As boeredochter die dat byld har altyd oan thús tinken, oan 'e pleats yn 'e Dongeradielen, dêr't sy grut wurden wie mids bou en greiden, fee, rêst en romte. Se koe it byld fan har heit op sokke mominten dúdlik foar har krije,

[p. 32]

sa't er troch it lân rûn op wei nei it fee. Se seach it bûthús foar har, as by 't hjerst de kij op 'e stâl kamen en sy as bern dêrby helpe moasten. Op 'e stâlen wachte it opskodde strie, bûthúsflier en groppe wiene noch sûnder smet. As dan alle kij teplak stiene, wie dêr in gefoel fan: Sa, no steane jim lekker waarm en droech en kin jim neat mear oerkomme. Se suchte. Thús, heit en mem, alles al fuort.

Dat se soks noch allegear wist, dat gefoel noch folslein oproppe koe. Hoe kaam se trouwens op sokke weemoedige gedachten? 't Soe de leeftyd wol wêze. As jo âlder waarden libben jo mear yn it ferline. Kom no, as jo âlder waarden? Hoe âld wie se? Fjouwerenfjirtich, dêr hearden sokke kluchten noch net by. Noch ienkear liet se har eagen gean oer fee en fjild. Hoe dan ek, it wie en bleau in moai gesicht.

‘Hoe let is 't?’ De stim achter har klonk sleau.

Se draaide har om en rûn op it bêd ta, dêr't Selma ûnder it dekbêd wei kipe.

‘Goed ien oere. Hast de hiele moarn sliept?’

‘Ik leau fan wol.’

‘En neat iten sjoch ik. It stiet der noch krekt sa't ik it dêr fan 'e moarn delset ha. Hoe fielst dy no?’

‘As ien dy't in pak op 'e hûd hân hat.’ Selma fage it hier wat út it gesicht en seach har mei wetterige eachjes oan.

‘Witsto dan hoe't dat fielt? Ik tocht datsto noch noait in pak op 'e hûd hân hieste. Fan ús net teminsten.’

Selma glimke. ‘Nee, jim ha ús eins noait slein. Mar ja, no wiene wy ek model-bern fansels.’

‘Lit ús it dêr ris oer ha. Wolst ek wat ite? Wêr hast sin oan?’

‘Nergens oan, allinne wat drinken.’

‘Stiet al wer in glês njonken dy. Hast it flink te pakken, fanke. Sil ik oars dochs dokter mar net even belje?’

‘Hoecht net. 't Is in gewoane gryp en dat giet fansels wolris wer oer. Mar 'k ha myn nocht hjir al hast, ik kin

[p. 33]

op it wurk ek net lang mist wurde.’

It wurk, se hie it oer 't wurk, tocht Hilda. Miskien dat se no prate woe, de sfear wie goed, as fan âlds suver. Soe se in skot weagje? ‘Hast it nei 't sin op dyn wurk, no Selma?’

‘O ja. De sfear is dêr leuk, ik kin goed mei Rineke en 't wurk is hiel ôfwikseljend.’

‘Dus, dat is it net.’

‘Wat bedoelt mem mei dat is it net?’ De toan feroare.

‘Ik ha noch altyd it gefoel dat der wat mei dy is.’

‘Der ìs neat! Hoe faak moat ik dat no noch sizze.’

Mis, de doar kaam wer ticht, se wie wer ûnberikber.

Neat skine litte, tocht Hilda, doch gewoan. Se pakte de stofdoek en rûn nei Selma's boekekast. ‘'k Hie in aardige dei hjoed, in klant spruts my oan mei: Juffer. Dat komt my net alle dagen mear oer! Ik krige in frou yn 'e saak fan ûnbestimde leeftyd, witst wol sa ergens tusken de sechstich en tachtich, yn sa'n klassyk reinjaske, de jurk der in ein ûnder wei, ien elastiken en ien gewoane hoas en skuon dy't al hiel wat ellinde meimakke hiene. Sjochst it foar dy?’ Se seach even om, Selma reagearre net.

‘In eintsje achter har oan kaam de man, dúdlik mei tsjinsin. De frou socht by de jurken yn 'e gruttere maten. Ik liet har earst mar wat sneupe. De man joech him del op de earste de bêste stoel, mei in gesicht fan: Ik gean hjir sitten en weagje it ris dêr wat fan te sizzen. Hy seach net op doe't ik nei de frou tarûn mei de fraach oft ik har helpe koe. Se moast wat ha foar in trouwerij fan in beppesizzer en hie no net daliks de ideale maten. Se hat trije kertier oan it passen west en al dy tiid siet dy man derby mei in gesicht as de boxer fan Siderius. Hy sei ek neat en de frou frege him ek net wat er derfan fûn of sa. Neat.’ Wer seach se even om. Selma stoarre nei it plafond en koe likegoed al as net nei har harkje. ‘Doe't de frou dan lang om let wat nei 't sin hie, rûn er sûnder wat te sizzen nei de doar. De frou wie der wat mei oan en sei

[p. 34]

tsjin my: Jo moatte it him mar net kwea ôf nimme juffer - jùffer sei se! - hy hat de pest yn, want no koe er net nei syn biljertklub.

't Let neat hear, sei ik. Se koe it by my net mear bedjerre.

't Slimste komt noch, sei se doe, hy moat sels ek noch wat nijs ha! En doe moast se ynienen sa laitsje. Hilda gong wat tichter nei Selma ta. Harkest eins wol?

‘Eh jawol, mar ik bin wat sleau yn 'e holle.’

Se reizge wer fierder mei de stofdoek. Wat in brol hie dat bern. No ja, brol, yn hàr eagen dan, Selma tocht dêr fansels oars oer. Snústerijen, kjessentsjes, planten, boeken, posters, oeral stie, lei en hong wat. It lytse kaptaffeltsje wie ek ôfladen. Sa foel der hiel wat ôf te stofjen. It boppeste laadsje stie in eintsje iepen. Doe't se it tichttriuwe soe foel har each op wat glinsterjends. Se hie der fansels neat mei nedich, mar yn elk minske skûlet in poarsje nijsgjirrigens, dat se seach fluch even yn 'e spegel oft Selma har op 'e kuer hie. Doe't dat net it gefal wie, luts se it laadsje hoeden wat fierder iepen: In gouden kettinkje, noch fonkeljend fan nijens. Wie dat fan Selma? Hoe kaam dy dêr oan? Of wie it gjin goud? Se seach noch ris better, it wie gjin dûblee, mar echt goud, dêr wie se wis fan. Wer seach se yn 'e spegel, Selma lei no hast hielendal ûnder it dekbêd, dat se koe ûngemurken it laadsje tichttriuwe. In gouden kettinkje! Dat kocht se net samar even. Se soe it dochs net...? Selma stelle? Och kom, dat bestie net. Soe se der nei freegje? Nee, better fan net. Soe it wat te krijen ha mei it feit dat Selma noch altyd net de âlde Selma wer wie? Ynienen skeat har wat yn 't sin: ferline wike freed, doe't se nei stêd fytste, dy grutte blauwe auto. Dat hie se Selma ommers noch freegje sillen.

Selma kaam no heal oerein en gappe. ‘Watfoar waar is 't?’

‘Moai rêstich waar, de sinne skynt. Ik ha hjoed al wer op 'e fyts nei 't wurk west. Fynst dat net flink fan jimme

[p. 35]

mem? Och, safier is it ommers net. Allinne mei in doaze boadskippen achterop en twa swiere tassen oan 't stjoer, komst der achter dat in fyts dan minder handich is as in auto. Dat ha 'k ferline freed úthelle, soks doch ik net wer.’

Se gong wat tichter nei it bêd ta, sadat se Selma's reaksje goed sjen koe. Doe sei se: ‘Sa frjemd ferline freed, ik bin tink hast oan in briltsje ta, want witste, doe't ik nei de stêd ta fytste, doe miende ik dat ik dy by immen yn 'e auto sitten seach.’

Selma waard kjel, se seach it dúdlik. Der kaam wat read op 'e bleke wangen en se draaide de holle fan Hilda ôf. It duorre ek krekt even te lang ear't de reaksje kaam: ‘Hoe soe ik no by immen yn 'e auto sitte? Ik fyts ommers.’

‘Dêrom. It koe ek net, ik moat it my ferbylde ha, mar ik seach in famke mei krekt sok hier as dy yn in grutte donkerblauwe auto.

‘In bril wie miskien dochs net sa'n gek idee.’

‘Ik tink it ek, der binne fansels mear blonde fammen.’

‘Dêrom.’

‘En dochs... Se besocht Selma oan te sjen, mar dy sloech de eagen del. Se gong op 'e râne fan it bêd sitten, lei even in hân op Selma har foarholle. ‘Hè bern, wat fielst waarm. Hast grif koarts.’

‘Kom no mar net te tichtby, aanst hat mem it ek.’

Wer dy ôfwizende toan. Hilda luts brûkel de hân werom. Lytse flarde. ‘Woest my fuort ha?’

‘Nee, hoe dat sa.’

‘Dochst wer sa ôfstanlik.’

‘Net wier. Mar, ik fiel my beroerd, ha gjin sin oan praten.’

‘Dêr kin 'k ynkomme. Ik sil dy mei rêst litte, ik bin hjir klear. Moatst oars ek noch wat ha?’

‘Nee, neat.’ It klonk hast ûnfreonlik. ‘Echt net,’ kaam der wat mylder achteroan. Hilda gong oerein. By de doar sei se noch: ‘Witst noch wat wy seine, doe't jim lyts

[p. 36]

wiene? Al is it nòch sa slim, jimme moatte it ús altyd fertelle as jim wat dien ha. Dat jildt noch Selma, kinst mei àlles by ús komme, dat moatst noait ferjitte.’ Doe luts se de doar achter har ticht. Se wie der no wis fan: Selma ferburch wat foar har. En... it hie Selma wol west yn dy auto! Se moast it jûn oan Freark fertelle, hjir doogde wat net. It kettinkje moast der ek mei te krijen ha. Selma soe dochs net...? In freon soe miskien wol sa'n kettinkje foar har keapje kinne, mar ien fan har jierren ried net yn sa'n slide. Se liet har op 'e boppeste trieme fan 'e trep sakje. Dat soarte fan auto's dêr rieden de hege hearen yn, direkteuren, showers. Se begûn te switten. Dat wie net it soarte fan folk dêr't in famke fan njoggentjin wat by te sykjen hie. Se fielde in fûle lilkens opkommen. Dy patsers, dy frouljusfersierders, se hiene fan har Selma ôf te bliuwen. Dat wie noch in bern, in suver, earlik famke, dat har net liende foar... O, se moast dit jûn daliks oan Freark fertelle. Dit wie net ynoarder, lang net!

As fan fierren krong it rinkeljen fan 'e telefoan ta har troch. Automatysk telde se: twa, trije, fjouwer. As er mei seis kear net ophold soe se opnimme. Hy hold oan, dat se roffele de trep del en hie de hoarn by de achtste kear.

‘Goedemiddag, met de administratie van het MCL-zuid. Spreek ik met mevrouw Wiersma?’

‘Daar spreekt u mee.’ It sikehûs, jawis, dat wie der ek noch.

‘Mevrouw Wiersma, u wordt voor opname verwacht op donderdag 10 oktober, 's morgens om 10 uur.’

Tsien oktober, dat wie nije wike al. Automatysk gong har hân nei it rjochterboarst.