Voorwoord
Anno 2004 is het precies 400 jaar geleden dat De Cijfferinghe van Willem Bartjens voor het eerst in druk verscheen. Dat is een goede reden om juist dit jaar het rekenboek van deze beroemde schoolmeester opnieuw uit te geven. Het jaar 2004 was echter om meer redenen een echt Bartjens-jaar. Niet alleen werd in de Stadsbibliotheek in Antwerpen een exemplaar van de eerste editie van de oorspronkelijke Cijfferinghe (1604) teruggevonden, terwijl dit boek al honderd jaar verloren werd gewaand, er kwamen ook nieuwe onderzoeksresultaten over Bartjens aan het licht en er werd zelfs een planetoïde naar hem vernoemd.
Nadat De Cijfferinghe verschillende malen herdrukt (en nagedrukt) was, liet Bartjens in 1633 zijn Vernieuwde cijfferinge verschijnen. Dit boek vertoont grote overeenkomsten met het rekenboek uit 1604. In 1636 verscheen het tweede deel van De Cijfferinghe als aanvulling op het eerste deel. In dit boek behandelt Bartjens een groot aantal rekenregels die in het eerste deel nog niet aan de orde waren geweest. In de loop van de zeventiende en achttiende eeuw zouden de rekenboeken van Bartjens talloze malen worden herzien en herdrukt. Alleen al het aantal edities illustreert dat deze boeken een zwaar stempel hebben gedrukt op het Nederlandse rekenonderwijs. Tot in de veertiger jaren van de negentiende eeuw zijn er boeken onder de naam van Bartjens verschenen.
De redactie van de serie Rekenmeesters beschouwt de geschiedenis van ons wiskunde-onderwijs als een belangrijk deel van ons cultureel erfgoed. Het spreekt voor zich dat het werk van Bartjens, dat twee eeuwen lang het Nederlandse rekenonderwijs heeft beïnvloed, een plaats dient te krijgen in de serie. De facsimile-uitgave wordt voorafgegaan door een inleiding die het boek en de wijze waarop het in het onderwijs werd gebruikt in een historische context plaatst.
Ook voor dit deel van de serie hebben we weer kunnen bouwen op de onmisbare steun van verschillende personen en instanties. De heer R.C. Lambour heeft ons belangeloos zijn onderzoeksgegevens betreffende de familie van Bartjens ter beschikking gesteld. Door onderzoekingen van de heer K. Hoogendoorn werd een exemplaar van de eerste editie van De Cijfferinghe in Antwerpen teruggevonden. De Stadsbibliotheek van Antwerpen heeft het boek ter beschikking gesteld voor het facsimile. De heer B. Daverveldt, werkzaam bij deze bibliotheek, is ons zeer behulpzaam geweest bij het realiseren van deze uitgave. Aanvankelijk, toen de editie uit 1604 ons nog niet bekend was, hadden we een latere editie van het werk van Bartjens op het oog voor het facsimile. Een exemplaar van de Vernieuwde cijfferinge uit 1636 werd ons belangeloos ter beschikking gesteld door het Instituut
Auteursrechtelijk beschermd