De cijfferinghe (1604)

Het rekenboek van de beroemde schoolmeester

[p. 224]

Cassiers rekeninghen.

1	Als een Daalder doet 30 stu. en̄ eē Conings daal der geld 36 stu. hoe veel. Co. daalders zalmen dan tellen voor 538 daalders? facit 448 ⅓ dal.
2	Eē daalder geldt 30 stu. eē Conings daalder doet 36 stu. vrage hoe veel daalderen zalmē tellen voor 448 Conings daalders ende 12 stu?
3	Als een statē Croon doet 48 stuy. en een ggul. geld 54 stu. hoe veel staten Croonen zalm en tellen voo 763 ggul. facit 858 3/$ Croon.

[p. 225]

4	Een statē Croon geldt 48 stu. en̄ een ggul. doet 54 stu vraghe hoe veel ggul. zalmen tellen voor 858 $ Croonen. facit 763 gul.
5	Eē schuldenaar moet betalē/ 766 gu. op 3 termynen (ofte tyden) gevende ¼ in een maand/ ⅕ in twee maanden/ende de reste in 3 maanden. Vrage/ hoe veel hy t'elken maal ofte tyd/betalen zal? facit als volght.
6	Eenen is schuldigh te betalen 634 gu. in 4 deelen/ te wetē: 1/7 in 2 maandē. 2/9 in 3 maandē. 3/1$ in 4 maan den. de reste in 5 maanden/vraghe/ hoe veel hy t'elken maal tellen zal? facit 90 gul. 11 3/7 stu. in 2 maanden/ 140 gul. 17 7/9 stu. in 3 maanden/ 172 gul 18 2/11 $ in 4 maanden/ 229 gul 12 424/693 stu. in 5 maanden.
7	Eender moet betalen 1000 guldens te weten: 250 gul in 2 maanden/noch 200 guld/ in 3 maanden/ noch 550 gul. in 4 maanden / doch hy biedt die op eenen tyd te betalen / vrage hoe veel tyd men hem gevē zal/om die t'seffens te betalē? facit 3 3/10 maand

[p. 226]

8	Zomen schuldigh ware te betalen 634 gu/te weten: in 2 maanden 90 gul. 11 3/7 stuy / in 3 maanden 140 gul. 17 7/9 stu. in 4 maanden 172 gul 18 2/11 stu. in 5 maanden/ 229 gul 12 424/693 stu/hoe veel tyds zoudemen hebben om die op eenen tyd seffens te betaalen. facit 3 187664/219681 maanden.
9	Men moet betalen 630 gul/in 4 ½ maand / ten en̄ van 3 maanden betaaltmen / door ernstigh verzoeck 330 gul. mits toelatinge datmen de reste lāger (na behooren) gebruyckē zal Vrage hoe langē tyd 'tzijn zal? Facit 113/26 maand.
10	Een Coopman is schuldigh te betalen op den 28 october 420 gul/daar af betaalt hy den 27 september 150 gul. en̄ den 11 October daar aan volghende 69 gul. vraghe nu hy twee partijen gelds voor den tyd betaalt heeft/ hoe langhe hy de reste na gebruyken mach/zonder iemands schade? facit 28 295/$ daghe.

[p. 227]

11	Reyer Jansz. betaalt aen Johannes Joost en op zekere schuld het 1/12 deel der somme/noch op een ander tyd het 5/$ part van de gehele somme/ bevint noch schuldigh te wesen 100 gul. vraghe hoe veel de gehele schuld'geweest is? facit 342 gu. 17 1/7 st.
12	Item een Coopman is schuldich te betalen in in 4 maanden 800 gul. begeert die terstont te betalen mits aftreckende 3 van honderd dat is te staan: dat hy 97 gul. tellen zal voor elken honderd. vrage hoe veel hy in alles tellen zal? facit 776 gul.
13	Item een moet betalen 1360 gul. in 8 maandē/ biedt terstond te betalen affslaende 6 ten honderd vrage. hoe veel ist gereed? facit 1278 gul 8 stu.

Merckt.

Zoomen dese 1278 ⅖ guld. datelijck wederom wilde uytstellen? voor 8 maanden tegens 9 ten honderd sjaars/om alzo te bekomen 'tvolle hoofdgeld / te weten: 1360 gul/zo mostmen andere wyse van rekenen gebruycken/ voor naamentlijck dese naevolgende.

[p. 228]

14	Een Coopman moet betalen in 7 maanden 900 gulden / die hy terstond biedt te tellen/mits afslaande 9 ten hondert 'siaars / soo veel als t'ghereed geld ter beurse doet: Vrage hoe veel t'gereed zijn zal? Facit 855 45/421 gul.
15	Een Coopman is schuldigh 3603 gul. waar op hy geeft 360 goude ryderen/tot 59 stuyv. stuck/ noch 706 goude guld. tot 48 stuyv. 'tstuck/ vraghe hoe veel hy noch betalen zal. fac. 846 gul. 12 stuy.
16	Wanneermen 760 rijckrdaalders betaalt / op 1762 gul. schulds/en̄ rest noch te betalen 6 rijckxdaalders 4 stuy. vrage tot hoe veel stuy. den rijcxdaalder gerekent is fa 46. stuyv.

[p. 229]

17	Item men betaelt 200 staten ▽ op 341 daalders en 5 stuy. rest 13 △ 11 stuy. vrage tot hoe veel de △ gerekent is? Facit 48 stuyv.
18	Zomen yemand biedt te betalen met Ducaten tot 46 stuy/ hollands en niet meer en doen dan 45. stu/ofte met nieuwe philps gul. tot 35 stu. die niet meer en zijn dan 34 stuy / vraghe wat spetie van gelde hy tot zijnen voordeele nemen zal. facit Ducaten die maar 35/46 stuy. en verlie sen.
19	Men wil een schuld-heer betalen met philps daalders tot 54½ stuyv. doch maer voor 53 stuyv. gangbaar/ofte met zonne ▾ tot 3 guld 3½ stuyv. die niet meer en doen als 3 gul. 1 ½ stuy. vrage wat geld hy ten besten profijte nemen zal. Facit philps daalders.

Van VVorpen.

20	Item 4 blancken doen een worp / hoe veel doen 360 worpen.

[p. 230]

21	4 Blancken doen een worp / hoe veel worpen teltmen voor 54 guld? facit 360 worpen. Merckt: Reduceert 54 gulden in stuy. divideert 'tfacit door 3 stu. die 4 blanken doen/komt als voren.
22	4 stuyvers doen een worp/hoe veel 763? worpen Facit 152 gul. 12 stuyvers.
23	4 stuyvers doen een worp/hoe veel worpen telt men voor 152 gul. 12 stuy? facit 763 worpen.
24	4 twee-blanx penningē telt-men voor eē worp/ hoe veel worpen telt-men voor 362 gulden/ 10 stu? facit 1208 worpen en 2 stuy.
25	4 drie-groots penninghen doen een worp / hoe veel doen 1208 worpen/2 stu? facit 362 gul. 10 stu.
26	4 dubbele stuyvers penningen doen eē worp/hoe veel de 1763 worpen? facit 705 gul. 4 stuy.
27	4 twee stuyvers penningen doen een worp/hoe veel worpen schiet-men voor 705 gul. 4 stuy? facit 1763 worpen.
28	4 Stoters zijn een worp / hoe veel doen de 399 worpen? facit 199 gul. 10 stuy.
29	4 Stoters doen een worp / hoe veel zalmer tellen voor de zomma van 199 guld. 10 st? Facit 399 worpen.
30	4 Schel. doen een worp/hoe veel doē 760 worpen? facit 912 gulden.
31	912 Gulden doen 760 worpen / hoe veel is den worp? facit 24 stuy.
32	4 Stucken van 11 ¼ stu. doen en worp/hoe veel doē 389 worpen? facit 875 gul. 5 stuy.

[p. 231]

33	4 Stuckeu van 1 1 ¼ stu. doen eē worp / hoe veel worpen heeft-men in 875 gu. 5 stuy? facit 389 worpen.
34	Item een daalder ghelt 30 stuy. de 10 doen een hoop/hoe veel hoopen zet-men voor 3196 gu? facit 213 1/15 hoopen.
35	10 Daalders van 30 stuy 'tstuck/telt-men voor een hoop/hoe veel doen 213 1/15 hoopen? facit 3196 gulden.
36	10 Stuckē telt-men voor een hoop/ en 213 hoopen en 20 stuy. aan papement: doen 1396 gu. Vraghe hoe veel een stuck weerd is? facit 30 stu.
37	Item/men wil betalen 3196 guld. corent/met daalders van 30 stuy. 'tstuck / ende men stelt 213 hoopen en 20 stuy. aan geld. Vraghe/hoe veel stucken teltmen in elken hoop? facit 10 stucken. Dewyle ick den leerling nu hebbe leeren besluyten veele vragen/de Cassiers zeer nodigh om weten: zo heeft my goed ghedacht/hem hier naa te gheven zommige gemeyne vraghen/die nu ter tyd/onder de kooplieden zeer gemeyn zijn/ende veel gebruyct worden/ende is

Interest by Maanden.

1	Als 100. ℒ winnen 10½. ℒ. hoe veel dan 366 ℒ. 12 ß. 8 .

[p. 232]

Multipliceert 366 ℒ. door 10 / komt 3660. en̄ 10 maal 12 ß. doē 6 ℒ desgelijer 10 maal 8. . doen 6 ß. 8 . Voor het ½ ℒ. neemt de helft van 366 . 12 ß. 8. . komt 183 ℒ. 6 ß. 4 . die stelt onder d'ander producten/als hier gedaan is. etc.

[p. 233]

2	Item/ 100 gul. winnen 9 ¾. hoe veel winnen dan 1566 gu. 13 stu. 12 pen? facit 152. gu 15 stu. 0 65/100 pē.
3	Item als 100 ℒ. winnen 10 ½ ℒ. int Jaar/hoe veel dan 133 ℒ. 15 ß. 8 in 6 maanden? facit 7 ℒ. 0 ß. 5 65/100 .
4	100 . winnen int Jaar 9¾ . hoe veel winnen naar advenant 360 16 ß. 8 . in 9 maanden? facit 26 . 7 ß. 8 125/200 .
5	5 100 . winnen int Jaar 8 ⅔ . hoe veel 333 11 ß 6 . in 4 maanden? facit 9 . 12 ß. 8 236/300 .
6	100 . winnen int Jaar 10 ⅞ . hoe veel 395 13 ß. 4 in 10 maanden? facit 35 . 17 ß. 1¾ .

[p. 234]

7	100 . doen 10¾ int Jaar. hoe veel 130 . 13 ß 4 . in 7 ⅓ maanden? facit 8 . 15 ß. 7 .
8	100 . winnen 10 11/12 . hoe veel 333 . 13. ß. 4 . in 5 maanden? facit 15 . 3 ß. 6 475/$00 .
9	100. gul. winnen 7 guld 5 st. 8 pen. hoe veel 1001 gul. 17 stu. 8 pen. in 2 maanden? facit 12 gul. 2 stu. 15 1$/46 pen.
10	100 gul. winnen 8 gu. 11 stu. 4 pen. int Jaar. hoe veel 306 gul. 9 stu. 14 pen. in 3 maanden? facit 6 gu 11 stu. 3 1543/3260 pen.
11	100 gul. winnen 11 gu. 7 stu. 8 pen. int Jaar. hoe veel 1306 gul. 19 stu. 4 pen. in ½ maand ofte 15 dagen? facit 6 gul. 3 stu. 14 1087/4800 pen.
12	100 gul. winnen int Jaar 12 guld. 16 stu. 8 pen. hoe veel winnen 6360 gu. 18 stu. 12 pē. in 11 maan den? facit 747 gul 16 stu. 2 375/800 pen.