Dichten en spelen van Jan van den Berghe

[p. 65]

Item Hier volcht het Esbatement van Hanneken Leckertant

De personages sijn dese: ⁺

Goey Vrou Veughe, een vrou.

Hanneken Leckertant, duijpenachtig. ^+

Vrecke Webbe.

Lippen Loer, Vrecke Webbens soon, spinnende.

Meester Jan Leurequack.

Goey Vrou Veuge

 

Alle goeden dach! ick ben ommers op graeckt; ¹

 

Hadde ick nu wadt goets, dat leckerlijck smaeckt,

 

Dat Hanneken mijns soons mage mocht verteren!

 

Leet hij oock gebreck, och! tsou mijn deren,

5

Want noijt man en sach kint so subtijl van liste.

 

Waert dat de Prince van Oraingien wiste ⁶

 

Hoe edel dat hij is in al sijn voorstel, ⁷

 

Hij sout mij affnemen / ja hij, dat weet ick wel.

 

Geen fraijheijt en is aan hem vergeten;

10

En al wadt lecker is / can hij wel eeten,

 

So natuerlijck groeijt hem d'edelheijt int lijff.

 

Grove spijse, seit hij / die maeckt de leden stijff,

 

Dies moet ick hem alle lieffelijckheijt bien. ¹³

 

Van hem sal mij noch deucht en eere geschien,

15

So eens tot mij een wijse vrouwe sprack. ¹⁵

 

Oock heeft mij geseijt Meester Jan Leurquack,

 

Dat hij is geboren, so hij in boecken las,

 

Inde beste planeet die in den hemel was. ¹⁸

 

Dus twaer tegens natuere, dede ick hem leet.

+ Personages Vrou Veughe, misschien met gedachte aan voegen, zich schikken, dus: die de zin doet (van haar kinderen).

+ duijpenachtig, sukkelachtig (vgl. Well. M. vs. 705); hier misschien meer kinderachtig, Hanneken is immers een verwend kind, maar loos genoeg. - Vrecke Webbe, ook Webbe komt voor als benaming voor een sukkel; vgl.‘Hoe baerje dus? jou Bloed! Jou sot! jou twede webben!’ Tengnagel, Afgeslagen Bloemsel 29 [1614], en van dezelfde, Frick in't Veurhuis: ‘Zietse daer nou iens heen druypen, die rechte malle Webbe’.

1 Het is zeer gewoon in het oude drama dat de spelers bij het opkomen ‘het geselschap’ groeten en ook onder het spel toespreken: vgl. b.v. vs. 163; - ick ben ommers op graeckt, daar ben ik nu opgestaan.

6 dat, dat het; - de Prince van Oraingien, klaarblijkelijk een atere interpolatie.

7 voorstel, handelingen.

13 lieffelijckheijt, wat aangenaam is.

15 So, zoals.

18 Inde beste planeet, onder het gelukkigste gesternte.

[p. 66]

Hanneken

20

⁺Moeijer! Ou! ²⁰

Goey vrou V.

 

Wadt ist?

Hanneken

 

Is dwidtmoes noch niet gereet

Goey vrou V.

 

Neent sone.

Hanneken

 

Dats mij een alte grooten verdriet. ²¹

 

Trouwens, ghij seijt mij gisteren, en dedij niet? ²²

 

Dat ghij mij nu sout wadt lecker coocken.

Goey vrou V.

 

Ick salt doen, kint, ick moet tvier eerst stoocken,

25

Maar 't is uuijte, mij dunckt ick geen en hebbe.

 

Slaept noch / ick gaen om vier tot die Vrecke Webbe,

 

Suldij Hanneken? en sijt wadt gerust.

Hanneken

 

Ja ick, moeijer, maer ghij en hebt mij niet gecust,

 

Dat sal ick clagen tot Lijse mijn nichtgen. ²⁹

Goey vrou V.

30

Nu cust mij / En ist niet een vrindelijck wichtgen?

 

Wie en sou hem sijn willeken niet gehingen? ³¹

Vrecke Webbe spreeckt tot haar soon Lippen

 

Spint! wildij.

Lippen Loer (spinnende)

 

Suldij mij dan t' eeten bringen?

Webbe

 

Peijnsdij alre om eeten, seght, onaerdich gast? ³³

Lippen

 

En soudick niet? ick hebbe doch alden nacht gevast;

35

Ten is geen wonder al quelt mij de honger straff. ³⁵

Webbe

 

Spint mij alder eerst dien rocking aff, ³⁶

 

Eer ghij van eeten spreect, vuijl slappe leure! ³⁷

Goey vrou V.

 

Mij dunckt, vrecke Webbe sidt voor haer deure;

 

Noijt en sach ick wijf int werck so vierich!

+ [116r^o]

20 Ou, zeg; - widtmoes, pap of brij van zoetemelk met bloem of brood (en eieren).

21 alte, erg.

22 Trouwens, immers.

29 tot, bij.

31 gehingen, toestaan.

33 alre, nu al.

35 al, indien.

36 rocking, wat op het rokken gewonden is.

37 leure, eig. vod.

[p. 67]

40

Goeden dach, Webbe, sijdij al eeven gierich? ⁴⁰

 

Sal u herte nimmermeer sijn vervult?

 

Wie sal tgoet verteeren dat ghij winnen sult?

 

Ghy slaeft als eene die in dachuere spidt.? ⁴³

Webbe

 

Wiet verteeren sal?

Goey vrou V.

 

Ja.

Webbe

 

Dien loeris, die daer sidt, ⁴⁴

45

Daer sorghe noch eere in en schuijlt. ⁴⁵

 

Hij sidt daar alre om eeten en muijlt; ⁴⁶

 

Nochtans en heeft hij nau drie draijen gesponnen.

Goey vrou V.

 

Webbe, al en is den cost noch niet gewonnen,

 

Kinderen moeten eeten, wadt baetet geseijt? ⁴⁹

50

Hanneken mijn soone heeft wel een uere geschreijt

 

En geroepen om die witmoes pappe.

⁺

Lippen

 

Sweepen, mijn herte quackelt vandien clappe! ⁵²

 

Mocht ick daer aff eens vol steecken mijnen crop

 

Daer gaff ick omme mijnen besten top; ⁵⁴

55

Van sulcken cost sou mijn herte verblijen.

Webbe

 

Ghij sult u wel met een schootel bonen lijen! ⁵⁶

 

Hebdij honger, verslaet daer mede uwen lost. ⁵⁷

Lippen

 

Ja, dats oock dagelijckx mijnen besten cost;

 

Maer quam u vrijer, die sou wadt leckers crijgen.

Webbe

60

Wadt segdij daer?

Lippen

 

Niet moeijer, ick ga swijgen.

 

Daer wasse bijcans geterden op haeren teen! ⁶¹

 

Maer om die witmoes pappe peijnsick alleneen, ⁶²

 

Mocht ick daer op mijn tanden eens wetten, ⁶³

40 al, (nog) steeds.

43 in dachuere, als dagloner.

44 loeris, kwajongen.

45 sorghe noch eere, plichts-noch eergevoel.

46 sidt ... en muijlt, zit te ‘ muilen’, de mond te vertrekken, te verlangen.

49 wadt baetet geseijt, dat hoeft toch niet gezegd te worden, spreekt van zelf.

+ [116v^o]

52 Sweepen, bastaardvloek, tot nog toe opgevat als verkorting van bij gans sweepen (zie Stoetts uitgave, blz. 126), wat echter niet geheel bevredigend is; de s is die van gods, dat tweede lid is dus weepen (vgl. seldrement, selleweken), misschien te verbinden met het door Verdam bij gewepen genoemde wepen? dan dus: bij Gods bescherming; - quackelt, trilt, popelt.

54 top, tol.

56 lijen, vergenoegen, het stellen met.

57 lost, lust.

61 geterden, getreden, getrapt.

62 alleneen, al aaneen, steeds.

63 daer op mijn tanden wetten, daarop naar hartelust te gast gaan.

[p. 68]

 

Ick sou mijnen buijck so viercant setten ⁶⁴

65

Als een biertonneken, vrij sonder sparen.

Goey vrou V.

 

Webbe, wij souden van ons voorleden jaren

 

Wat couten, gaefft pas en sweech Lippen stille. ^66-67

Lippen

 

Teerlinck! daer ontvalt mijn mijnne spille! ⁶⁸

 

Eeten! / eeten! / off dwerck en sal niet willen sijn.

Webbe

70

Wadt doedij mij al verdriets, ghij vuijle cockijn! ⁷⁰

 

Ghij waert weert dat ick tot uwen hooffde ginck. ⁷¹

Goey vrou V.

 

Sijt te vreden, Webbe, 't is al kinder dinck! ⁷²

 

Gheefft hem teetene / en daer mee gedaen.

 

Och heere! ick blijve hier oock te lange gestaen;

75

Hanneken sal hem hebben / al waer hij sodt. ⁷⁵

 

Hebdij geen vier?

Webbe

 

Ja ick, in mijnen lolle podt. ⁷⁶

 

Een coolken oft twee; suldijt wel ontsteecken? ⁷⁷

Goey vrou V.

 

Ja ick / daer toe weet ick al aerdighe treecken, ⁷⁸

 

Ick en machs niet hebben na mijnen geneuchge. ⁷⁹

80

Adieu, vrecke Webbe!

Webbe

 

Adieu, goeij vrou Veughe,

 

Compt hier bij ons spinnen, indient u belieft.

Goey vrou V.

 

Ick sal comen, had ick mijn Hanneken gerieft;

 

Ick weet wel, hij schreijt van grooten hongere.

Lippen

 

Ick sou wel eeten, bij gans longere! ⁸⁴

85

Mijnen buijck valt in tot aan mijn rebben.

64 viercant setten, uitzetten, spannen.

66-67 Wat de vrouwen over haar vroeger leven zouden kunnen vertellen zou blijkbaar niet van een zeer solide levenswijze getuigen! Vgl. vs. 59; - gaefft pas, was er gelegenheid.

68 Teerlinck, krachtwoord, wellicht als zodanig gebruikt door associatie met de krachttermen die het dobbelspel plegen te vergezellen.

70 cockijn, schelm.

71 dat ick tot uwen hooffde ginck, dat ik je een bolwassing, een draai om je oren gaf.

72 Sijt te vreden, kalmeer je.

75 hem hebben, zich gedragen, doen alsof.

76 lolle podt, vuurtest.

77 suldijt, kun je het ..., nl. het vuur met wat ik je hier geef.

78 daer toe, etc., dat kunstje versta ik wel.

79 na mijnen geneucghe, zoals ik wilde. Vermoedelijk doelt vrouw V. hier op het buurpraatje dat zij graag gehouden zou hebben (vgl. vs. 66-67), maar waarvan Vrecke W. blijkbaar niet gediend is.

84 gans longere, Gods longen.

[p. 69]

Webbe

 

En ick sal heden geen vree mogen hebben!

 

Van eeten en rust niet uwen clepele; ⁸⁷

 

Nu hout die schotele en dien lepele, ⁸⁸

 

⁺Daer is oock broot / wilt nu wel brocken! ⁸⁹

90

Ick sal u gaen ander vlas op rocken;

 

Die wil eeten, die moet oock werkens beginnen.

 

Ick mach u bonen gaen halen hier binnen,

 

Mij dunckt, ghij hebt veel te lange geseten.

Lippen

 

Ramp hebbe dleet! moet ick al weer boonen eten? ⁹⁴

95

Sal ick mijn leven met sulcken cost verslijten?

 

Och waerse doot / quets alle die ses mijten ⁹⁶

 

Die sij gepodt heeft, een groote somme,

 

Daer soudick dan al waeffelen coopen omme,

 

Soetemelckxken / coecken / appelen / en peeren.

100

Ick sal vrij dat goeijken wel anders verteeren,

 

Dwelck sij mij nu dus vroeijlijck verspaert. ¹⁰¹

Webbe

 

Hebdij schier gebrockt, seght, luijen draijlaert? ¹⁰²

Lippen

 

Ja ick, moeijer.

Webbe

 

Hout! steeckt dat onder u snuijte ¹⁰³

 

En eet mij geringe die schotel uuijte, ¹⁰⁴

105

So dat ghij u dan weder aent spinnen rast. ¹⁰⁵

Lippen

 

Aijmij, ick was schier van honger geheel verlast! ¹⁰⁶

 

Mijn herte dat clopt, hoort, al waert een steen.

Hanneken

 

Wel become mij datte / ende dan noch een;

 

Hier op en sal ick immers geen tanden breecken.

Lippen

110

Nu wel, ick gae Hanneken Leckertant spreecken;

 

Hij heeft, weet ick wel, die witmoes pappe gereet.

87 clepele, tong.

88 hout, pak aan; - lepele, hs. clepele.

+ [117r^o]

89 brocken, het brood in stukken breken (in de schotel); misschien ironisch omdat zij een lege schotel geeft?

94 ramp hebbe dleet! vervloekte misère!

96 quets, ik wed des; - ses mijten, zes Brabantse mijten was anderhalve penning, een penning één twaalfde stuiver.

101 vroeijlijck, met overleg; - mij ... verspaert, mij door sparen onthoudt.

102 draijlaert, talmer.

103 Hout! pak an!

104 geringe, haastig.

105 u ... rast, u spoedt.

106 verlast, overstelpt; in het hs. staat na ick was nog heb en.

[p. 70]

 

Hij compt hier gaende / siet, bij gans sweet, ¹¹²

 

Met een groote teijl pappen inde hant! ¹¹³

Hanneken

 

Dach Lippen Loer!

Lippen

 

Dach Hanneken Leckertant!

115

Wadt eet ghij daer?

Hanneken

 

Ick eete al watte.

Lippen

 

Aij, 't is witmoes pappe, wat goeijer cost is datte! ¹¹⁶

 

Laet mij toch mee eten / uijt uwer teijlen,

 

Ick sal u van mijn goeij bonen deijlen, ¹¹⁸

 

Ghij en aet u dagen noijt beteren cost.

120

Wildij, goey Hanneken?

Hanneken

 

Ick en hebs geen lost,

 

Lippen, u bonen sijn mijn veel te hert.

 

Siet, sij hebben vellen so dicke als een bert! ¹²²

 

Dunckt u dat goeijen cost? hoort toch desen goeijen bloet!

Lippen

 

Jaet / want moeijer seijt / sij sijn voort stoppen goet.

125

⁺En aet ick geen boonen met groten hoopen,

 

Mijn dermen, seijt sij, souden wech loopen;

 

En dan most [ick] sterven / met een groote pijne. ¹²⁷

Hanneken

 

Mij en lust nochtans niet gestopt te sijne;

 

Ik hou mij al open / so ick best can.

Lippen

130

Hanneken, laat ons mangelen, sijdij een man; ¹³⁰

 

Ick sal u dat versch steertgen toe geven, siet!

Hanneken

 

Neen manneken, ghij en hebt mij noch daer niet!

 

Meijndij mij te verdullen? ick en ben geen boer! ¹³³

 

Hoe gaerne waerdij aan mijn pappen, Lippen Loer!

135

Ghij en haelter niet, ghij hebt te cort geschooten. ¹³⁵

Lippen

 

Deijlt mij nu, ick sal u geven al mijn kooten ¹³⁶

 

Die ick thuijs hebbe en hier in mijnen sack,

 

En dien top oock, daer eens een pinne in stack;

 

Ick salt u al geven / noot mij te gaste!

112 compt hier gaende, komt juist hierheen.

113 teijl, schotel.

116 wat goeijer, wat een goeie.

118 deijlen, mede geven.

122 bert, bord, plank.

+ [117v^o]

127 ick ontbreekt in het hs.

130 mangelen, ruilen.

133 verdullen, foppen.

135 haelter niet, komt er niet aan.

136 u, hs. mij.

[p. 71]

Hanneken

140

Lippen, eet bonen, so blijven u darmen vaste!

 

Dees pappe sou u veel te qualijck smaecken.

Lippen

 

Ick hou, cost icker nochtans an geraecken, ¹⁴²

 

Ick sou met haer spelen alte schoonen spel. ¹⁴³

Hanneken

 

Lippen Loer, dat gelooff ick herde wel, ¹⁴⁴

145

Niet veel en sout ghij met haer slapen! ¹⁴⁵

 

Maer offt ick u deijlden, soudij wel gapen

 

Wijt genoech / om in te steecken nae mijn gevoech? ¹⁴⁷

Lippen

 

Ghapen, segdij? ja ick, siet is dat wijdt genoech?

 

Suldijt wel in steecken / sonder genaecken? ¹⁴⁹

Hanneken

150

Ick staeck wel die heel teijle in u caecken!

 

Tjan, Lippen / u aensicht is wel gecloven, ¹⁵¹

 

Ghij sout wel gaepen / tegen eenen hoven; ¹⁵²

 

Daer sou wel een catte metter jongen in woonen.

Lippen

 

Nu deijlt mij pappe!

Hanneken

 

Neen Lippen, eet boonen!

155

Dees pappe en waer u niet gesont.

Lippen

 

En ghij soutse mij steecken inden mont?

 

Ick en seyts niet, als ick niet doen en woude. ¹⁵⁷

Hanneken

 

Nu gaept dan / en doet beij u oogen touwe. ¹⁵⁸

 

Ick salse u in steecken sonder respijt.

Lippen

160

⁺Willick dan gaepen?

Hanneken

 

Jae ghij, Lippen, gaept wijt!

Lippen

 

Noch wijder gapen? dat sal ick doen.

142 hou, meen.

143 een mooi spelletje.

144 herde, zeer.

145 je zoud ze niet lang bewaren.

147 nae mijn gevoech, gemakkelijk.

149 sonder genaecken, zonder aanraken.

151 gecloven, gespleten.

152 gaepen tegen, zo wijd gapen als; - hoven, oven.

157 ick en seyts niet, ik zou het (als ik jou was) niet zeggen. Of wordt deze regel reeds door Hanneken gesproken? - als ick, 1. als ickt.

158 touwe, toe.

+ [118r^o]

[p. 72]

Hanneken

 

Wadt dunckter u off, is dit niet een goet fatsoen? ¹⁶²

 

Alle de ghene die hier nu sijn vergaert,

 

Die noijt en sagen eenen grooten gapaert,

165

Die mach hier comen / en sien hem nu.

Lippen

 

Waer blijft ghij Hanneken? steeck in, haest u!

 

Ick wachter, siet, naer, en doet mij geen loos. ¹⁶⁷

Hanneken

 

Neen ick, trouwens, Lippen / maer gaept ghij altoos?

 

Doet u oogen vast toe / en dat ghij niet en kickt! ¹⁶⁹

170

Hout / ghij hadt mijn hant bijcans oock opgeslickt ¹⁷⁰

 

Metten lepele / ick spranck uijtten weghe. ¹⁷¹

Lippen

 

Ja, ja, ghij en doeget niet te degen. ¹⁷²

 

Was dat pap?

Hanneken

 

En ist niet?

Lippen

 

Tsijn boonen, ick houwe. ¹⁷³

Hanneken

 

Hoe meijndij, dat ick u bedriegen souwe?

Lippen

175

Ja ghij, twaeren bonen / ghij hebt mij verdult.

Hanneken

 

Nu, ick sal insteecken, dat ghijt sien sult.

 

Gaept wijt, ick en sal niet meer met u gecken.

Lippen

 

Ja, dats beter.

Hanneken

 

Siet Lippen eens lecken!

 

Wat segdij daer aff, quant / smaeckt u dat niet badt?

Lippen

180

Ghij hadt mij vlus bedrogen / ick seijde wel dat, ¹⁸⁰

 

Quansuijs offt ick niet beters en wiste. ¹⁸¹

Hanneken

 

Ghij sijt een geselleken van schalcken liste, ¹⁸²

 

Dat ghij wel bonen kent voor witmoes pappe. ¹⁸³

162 een goet fatsoen, een flink model (van mond).

167 doet mij geen loos, neem mij niet beet.

169 dat, pas op dat.

170 Hout, hola!

171 ik kon nog net wegspringen.

172 doeget, doet het; - te degen, goed.

173 ick houwe, geloof ik.

180 vlus, zo even.

181 Quansuijs, alsof.

182 Schalck, loos.

183 kent voor, kunt onderscheiden van.

[p. 73]

Lippen

 

Ick heb verstant, al en draech ik geen cappe! ¹⁸⁴

185

Och, hoe wel smaeckt datte / Noch eens, och! och!

Hanneken

 

Nu, gaept dan!

Lippen

 

Hanneken Leckertant / noch! noch!

Hanneken

 

Hoe gaet dat keelgat open, al waert een sluijsse. ¹⁸⁷

Lippen

 

Noch! noch!

⁺

Hanneken

 

So seijt de soch oock vanden gasthuijse. ¹⁸⁸

 

‘Noch! noch!’ ja, ghij singt al eenen sanck.

190

Neen, Lippen, uwen derm is mij veel te lanck.

 

Ick hebbe u gegeven / dat ick u jonne;

 

Ghij ater wel vol een haering tonne

 

Eer dat uwen buyck sou sijn versaeijt. ¹⁹³

Lippen

 

Ke, noch een lepeltgen! ¹⁹⁴

Hanneken

 

Lippen, hout u gepayt!

195

Ick wil dit selve steecken in mijnen mage.

Lippen

 

Dat ick sulcken cost moch eeten alle dagen,

 

Ick sou oock worden een aerdich pronckere. ¹⁹⁷

Hanneken

 

Men sou u eer lang noch heeten mijn jonckere,

 

Gelijckemen mij doet / ick sal vlus ridder zijn. ¹⁹⁹

200

Om dat ick leckerlijck eete ben ick dus fijn;

 

Dan en sidt ick oock nemmermeer inden roock,

 

Dies ben ick so schone.

Lippen

 

Besiet mij eens oock!

 

Ben ick niet goetaerdich en jent van leden? ²⁰³

Hanneken

 

Ja ghij, al waerdij uuijt eenen stronckeijck gesneden, ²⁰⁴

205

Viercant gedraijt / als een mulders stock.

184 al en draech ik geen cappe, zoals nl. de doctoren droegen.

187 al waert, als ware het.

+ [118v^o]

188 de soch vanden gasthuijse, varken dat ten behoeve van een gasthuis (inz. St-Anthoniegasthuis) door de burgers van een stad werd onderhouden en, met een bel, vrij rondliep.

193 sou, hs. so.

194 ke, hè!; - hout u gepayt, wees tevreden.

197 aerdich pronckere, net, modieus heertje.

199 vlus, weldra; - zijn, misschien voor: genoemd worden?

203 goetaerdich, welgeschapen; - jent, bevallig.

204 stronckeijck, eikestronk.

[p. 74]

Lippen

 

Ick, heb ick niet goet fatsoen in desen rock?

Hanneken

 

Ja ghij / ghinck deur de mouwe een strepe. ²⁰⁷

Lippen

 

En heb ick oock niet een aerdige nepe? ²⁰⁸

 

Die mij wel besiet / ick ben een fraij geselleken.

Hanneken

210

Ghij hebt een nepe als een akerwelleken, ²¹⁰

 

Daermen de cluijten opt lant me breeckt ontwee. ²¹¹

Lippen

 

Aij, van dees bonen doet mijnen buijck so wee!

 

Tis jammer, ick ben anders net en propere.

Hanneken

 

Uwen cost is te groff / en ghij sijt sopere; ²¹⁴

215

Ghij most al leijen een ander leven.

Lippen

 

Ghij segt wel, Hanneken / maer wie sout mij geven?

 

Mijn moeijer is veel te vreck en quaet.

Hanneken

 

Tjans hoij, Lippen / ick weet u goeijen raet, ²¹⁸

 

Dat ghij u moeijer wel sult verschalcken. ²¹⁹

Lippen

220

Ick spronge van blijsscap op tot aen de balcken,

 

Cost ghij dat gedoen en mijnen commer stelpen.

Hanneken

 

Sijt te vreden, ick sal u wel helpen,

 

Dat ghij wel sult verlacken den blieck. ²²³

⁺

Lippen

 

Maer hoe soo?

207 Waarsch. wordt hier gezinspeeld op een narrendracht; strepe is misschien op te vatten als afscheiding tussen twee verschillend gekleurde gedeelten, wat een der kenmerken van het narrenkostuum was; zie voor een andere opvatting Stoetts uitgave.

208 nepe, taille.

210 akerwelleken, blijkbaar verkleinvorm van akkerwelle, akkerwals.

211 ontwee, in tweeën, stuk.

214 sopere, indien sober bedoeld is (een vorm soper komt sporadisch voor, zie Mnl. W.), op te vatten als: er niet best aan toe.

218 Tjans hoij, (bij) St. Jans hoofd.

219 verschalcken, bedotten.

223 verlacken den blieck, de boel bedotten; hoe echter blieck hierin moet worden opgevat, is duister.

+ [119r^o]

[p. 75]

Hanneken

 

Ghij sult u gaen maecken zeer sieck, ²²⁵

225

Crochen, steenen / en clagen van veel gebreecken

 

En seggen uwen buijck is al vol steecken,

 

En dat ghij moet eeten, om u verfraijen, ²²⁷

 

Pasteijkens / taerkens, / roffioelen en vlaijen. ²²⁸

 

Ghij sullet so crijgen / ick derffis mij beroemen. ²²⁹

Lippen

230

Alsulcken cost en hoordick noijt noemen:

 

Platteijrkens / quaertgens / en pompornoelen, quant?

Hanneken

 

Hoe segdij dat? dats immers quaet verstant! ²³²

 

Tsijn pasteijkens, taerkens en roffioelen.

Lippen

 

So sou ick alleenskens tverstant gevoelen. ²³⁴

235

Maer off ick so dede / sout hem wel schicken? ²³⁵

Hanneken

 

Jaet / want u moeijer salder haer aff verschricken,

 

Om dat sij uwer sieckten is ongewone;

 

En want ghij dan sijt een eenich sone, ²³⁸

 

Sij soude u herde noij laten sterven. ²³⁹

Lippen

240

Ick salt doen / al soud ick de peeper bederven.

Hanneken

 

Maer wadt ghij doet, maeckt altijt een wemoedig getier. ²⁴¹

Goeij vrou V.

 

Waer sijdij Hanneken?

Hanneken

 

Moeijer, ick ben hier

 

Bij Lippen Loer; dus moeijer en sijt niet gram.

Goeij vrou V.

 

Neen ick, kint.

Hanneken

 

Moeijer, eenen witten bootterham

245

Haddick seer geerne. ²⁴⁵

Lippen

 

Longeren en rebben!

225 Crochen, kreunen.

227 om u verfraijen, om op te knappen.

228 roffioelen, pasteitjes, croquetjes; zie versch. recepten Boecxken v. cokerijen (± 1510) E vij v^o volg.

229 crijgen, hs. schrijgen; - ick ... beroemen, dat verzeker ik je.

232 dats ... quaet verstant, dat heb je verkeerd begrepen.

234 zo (t.w. als ik ze kreeg?) zou ik langzamerhand gaan begrijpen wat het is.

235 sout hem wel schicken, zou de zaak zo in orde komen.

238 want ghij dan, daar je immers.

239 noij, node.

241 ga steeds erbarmelijk tekeer.

245 longeren (longen) en ribben, t.w. Gods -, eert. gebruikelijke krachttermen.

[p. 76]

Goeij vrou V.

 

Compt in huijs, mijn kint, ghij sullet hebben;

 

Twaer schae, leet gebreck sulcke schoone spruijte. ²⁴⁷

Webbe

 

Waer blijffdij Lippen, en hebdij noch niet uijte? ²⁴⁸

 

Mij dunckt, van uwen wercke crijch ick cleijn gebruijck. ²⁴⁹

Lippen

250

Och neen ic, moeijer, mijnen buijck! mijnen buijck!

 

Ach mijnen buijck die doet mij al te zeere.

Webbe

 

Sijdij dan sieckt soone?

Lippen

 

Dat weet godt den heere!

 

Och noijt en was ick so vol sieckten gelaijen!

 

Moeijer, siedij niet mijn hoot staen draijen?

255

Mij duckt daer in wonen pijpers en bommers. ²⁵⁵

Webbe

 

Kint, u hooft staet stille. ²⁵⁶

Lippen

 

Moeijer, het draijt jommers?

 

⁺Och noijt so en leet ick meerder smerte.

 

Aij mij, die milte smijt daer op mijn herte! ²⁵⁸

Webbe

 

Smijt u de milte?

Lippen

 

Och ja, sij niet doet dan smijten.

260

Aij noijt so seere / als mij die mieren bijten. ²⁶⁰

 

Mijn dermen tegen een vechten en sammelen. ²⁶¹

Webbe

 

Vechten u dermen?

Lippen

 

Hoordijse niet rammelen?

 

Ick sorge, die doot sal mij genaecken. ²⁶³

 

Moeijer, hoordij daer niet mijn lever craecken?

265

Och noijt en leet ick meerder pijn!

 

Ick sal sterven.

247 Twaer schae, het zou jammer zijn.

248 hebdij noch niet uijte, heb je je bord nog niet leeg.

249 cleijn gebruijck, weinig voordeel.

255 het is mij alsof er pijpers en trommelaars in zitten.

256 jommers, uit ja (jô) immers, toch.

+ [119v^o]

258 smijt, stoot (drukt?).

260 het is nog erger dan wanneer ik door mieren gebeten werd.

261 tegen een, tegen elkaar; - sammelen, botsen, rammelen; vgl. Veeld. Gen. Dicht. 202.

263 sorge, vrees.

[p. 77]

Webbe

 

Lieff kint, wadt mach u sijn?

 

Meuchdij ijet quaets hebben ingenomen?

Lippen

 

Neen ick, moeijer, 't is mijn vande bonen gecomen.

Webbe

 

Van de bonen segdij?

Lippen

 

Ja, die niet en deugen.

Webbe

270

En sout ghij gheenen goeijen brij meugen?

 

Ick souts u coocken eenen vollen ketele.

Lippen

 

Neen ick, moeijer, set mij in vaeijerkens setele, ²⁷²

 

Mij wort so cranckelijck, ick moet wat rusten.

Webbe

 

Lieff kint en sou u nergens naer lusten?

275

Segt u gebreck en laetet mij weten. ²⁷⁵

Lippen

 

Moeijer, ick sou gaerne vlaykens eeten

 

En plateijerkens, wilt mij die copen, siet.

Webbe

 

Plateijerkens, kint? die en ken ick niet;

 

De eyeren sijn rondt die de hennen leggen.

Lippen

280

Goey Vrou Veuge die salt u wel seggen;

 

Gaet, haeltse nu rasschelijck sonder draelen.

Webbe

 

Suldij wel sitten? ²⁸²

Lippen

 

Ja ick.

Webbe

 

Ick gaese haelen.

 

Och, noijt en was mijn herte so swaer!

 

Hou seck, hou! isser niemant thuijs? ²⁸⁴

Goeij vrou V.

 

Jaet, wie is daer

Webbe

285

Ick bent, goey vrou Veuge, comt tonsent geringe! ²⁸⁵

272 vaeijerkens setele, vaders makkelijke stoel.

275 u gebreck, wat je begeert.

282 sitten blijven zitten.

284 seck, zeg ik.

285 geringe, haastig.

[p. 78]

Goeij vrou V.

 

Wadt isser te doene?

Webbe

 

⁺Mijn handen ick wringe,

 

Lippen Loer wilt sterven, noijt meerder noot! ²⁸⁷

Goeij vrou V.

 

Waer houwet hem? ²⁸⁸

Webbe

 

Sijnen buijck is bijcans doot!

 

Noijt kint ter werrelt en leet meer ongemack.

Goeij vrou V.

290

Twaer best dat ghij ginck tot meester Jan Leurequack;

 

Dat is een meester die veel consten thoont.

Webbe

 

Ick en weet niet waer die groote meester woont;

 

Want hulpe soeck ick vroech en laete.

Goeij vrou V.

 

Hij woont hier, siet, inde rechte strate;

295

Daer en is nijemant die hem helpen mach badt.

Hanneken

 

Wil ick hem halen?

Webbe

 

Hanneken doet doch dat.

 

Gaen wij, ick salt u lonen, lieve gebueren.

Lippen

 

Ick hope nu oock mijn querne te rueren; ²⁹⁸

 

Hanneken geraijde dat wel beschelijck. ²⁹⁹

Goeij vrou V.

300

Hoe vaerdij, Lippen?

Lippen

 

Och, noyt so weelijck!

 

Mij overquam vlus een alte quaijen vlage. ³⁰¹

Goeij vrou V.

 

Waer lettet u, Lippen? ³⁰²

Lippen

 

Al in mijn mage

 

Ende in mijnen buijck princepalijck;

 

En hout mijn hoot / mij wort so qualijck. ³⁰⁴

305

Ick gevoele daer wadt na mijn blase cruijpen.

+ [120r^o]

287 wilt, gaat.

288 houwet, zit het, scheelt het.

298 mijn querne te rueren, eens wat tussen mijn kiezen te krijgen; querne, oorspr. handmolen, vervolgens gebit.

299 geraijde, ried; - beschelijck, verstandig, met goed overleg.

301 ik kreeg daar net een erge aanval.

302 lettet, scheelt het.

304 hout, hou vast.

[p. 79]

Goeij vrou V.

 

Webbe, oft ghij hem maeckte een goet suijpen ³⁰⁶

 

Oft een papken, ten waer hem niet ongesont.

Lippen

 

Och, dat sou mij wel helpen inden mont.

Webbe

 

Goey Vrou Veuge / ick en cans niet, comt, wijset mij!

Meester Jan Luerequack

310

Waer ist Hanneken? ³¹⁰

Hanneken

 

Meester, 't is hier bij;

 

Maer eerst voor al so moet ick u ontsluijten: ³¹¹

 

Al gelaet hem Lippen Loer seer cranck van buijten, ³¹²

 

Hij en is vrij niet sieck, al spreeckt hij flouwe.

Meester

 

Wadt ledt hem dan?

Hanneken

 

Tjan, dat hij geernne souwe

315

Eens leckerlijck eeten / dwelck ik hem riedt,

 

Dat hij hem sou sieck maecken, verstadij tbediet? ³¹⁶

 

So heeft hijt gedaen, daer na moettijt passen. ³¹⁷

⁺

Meester

 

Eest soo? ³¹⁸

Hanneken

 

Jaet, meester.

Meester

 

So sal ick mee brassen.

 

Nu genoch van dien, ik hebbe tverstant. ³¹⁹

320

Sijn wij schier bijt huijs, Hanneken Leckertant?

Hanneken

 

Siet, hier ist, gaen wij naerder ons tweester. ³²¹

Meester

 

Goeden dach, ghij vrouwens!

306 suijpen, voedende drank, vloeibare spijs, inz. van eieren geklutst in wijn of bier; vgl. Boecxken v. cokerijen D ij r^o ‘Om te maken een suypen voor eenen crancken oft siecken mensche. Neempt twee doren van eyeren oft drie ende lutterken bloemen. Dan temperet beyde te samen seer wel onder een. Dan ghiet daer wijn ofte bier inne’ etc.

310 bij, dicht bij.

311 ontsluijten, openbaren.

312 gelaet hem, gedraagt zich, doet.

316 verstadij tbediet, begrijp je wat ik meen.

317 daer na moettijt passen, daarop moet gij uw optreden afstemmen.

+ [120r^o]

318 Eest, is het.

319 ik hebbe tverstant, ik heb de zaak begrepen.

321 ons tweester, met ons tweeën.

[p. 80]

Webbe

 

Wellecomme meester.

 

Mijn kint wilt sterven / het wert u geclaecht. ³²³

Goeij vrou V.

 

Meester Jan, oft ghij sijn water besaecht? ³²⁴

325

Sout ghij u dies wel dorren onderwinden? ³²⁵

Meester

 

Wat segdij? waer sout ghij mijns gelijcke vinden?

 

Sulcken meester als ick ben / en was noch noijt gebooren.

 

Ick besie dwater wel in eenen koehooren, ³²⁸

 

Mij en roeckx, crijg ick tgelt rechs in mijn tessche; ³²⁹

330

Oock besie ickt wel in een leeren flessche.

 

Meendij dat ick geen water besien en can?

Goeij vrou V.

 

Ja ghij, en belght u doch niet, goeij meester Jan!

 

Wij bidden / cost ghij hem gehelpen lichte. ³³³

Meester

 

Ick sal tgebreck wel sien uuijt sijnen gesichte,

335

Ghij en dorft mij daerom geen water togen. ³³⁵

 

Heij, laet ons sien dlock in sijn oogen: ³³⁶

 

Dees knecht en mach niet eeten erten / bonen / noch loock

 

Het hout hem al inde mage. ³³⁸

Webbe

 

Meester, dat seijt hij oock.

Leurequack

 

Dees knecht is zeere inden buijck gequelt;

340

Sijn dermen sijn binnen al vrempt gestelt,

 

Sij leggen gewrongen gelijck eenen palinck leijt.

Webbe

 

Meester Jan / 'tis oock seecker also hij seijt.

Meester

 

Rassch! haelt hem soetemelckxken / en werm rijsken,

 

Een gebraijen hoenken oft een patrijssken,

345

Haelt hem taertgens / vlaijkens en pasteijkens,

 

Haelt hem wittebroot / en gedoopte eijkens, ³⁴⁶

 

Haelt hem gebotert bierken voor een medecijnken,

 

Braet hem kiecxkens / laet hem rijnswijnken

 

Drincken / so mach sijn pijne wadt worden gestilt.

323 wilt, gaet.

324 oft ghij ... besaecht, zoudt gij niet eens bekijken.

325 zoudt gij dat wel aandurven?

328 eenen koehooren, die nb. geheel ondoorzichtig is.

329 Mij en roeckx, het kan mij niet schelen; - crijg, hs. crij; - rechs, maar behoorlijk; - tessche, tas.

333 wij vragen maar of u hem misschien zoudt kunnen helpen.

335 dorft, hoeft.

336 dlock, het gat, de pupil (ik twijfel evenwel enigszins aan de lezing, deze plaats staat geheel op zichzelf).

338 hount, mankeert.

346 gedoopte eijkens, gepocheerde eieren; zie het recept Boecxken v. cokerijen F iii v^o.

[p. 81]

Hanneken

350

Ja, ja / daer stoot ghij hem rechs daer hij vallen wilt. ³⁵⁰

 

Lippen Loer sal nu eens vaeren inde feeste. ³⁵¹

Webbe

 

Siet, hier ist meester.

Meester

 

Nu, met lichten geeste! ³⁵²

 

⁺Set hier van als, wilt u selven toeven! ³⁵³

Lippen

 

Dees witmoes pappe wil ick eerst gaan proeven,

355

Op dat ick daarmede mijnen noot ontlaste.

Goeij vrou V.

 

Webbe, segt den meester dat hij oock toetaste,

 

Oft hij spraeckx u schant inde tavernne. ³⁵⁷

Webbe

 

Meester, eedt oock!

Meester

 

Wel vrouwe, herde gernne!

 

Dat kiecxken tast ick ane / dat leijt mij naest. ³⁵⁹

Lippen

360

Meester, dat ghij u niet te seere en haest,

 

Ick moet van dien oock een beetgen behouwen.

Hanneken

 

Dats goet ondersproocken. ³⁶²

Meester

 

Wel zoone, in trouwen,

 

Ick en sal u den cost niet al ontvremen.

 

Wadt ou / desen siecken sal wel wadt innemen; ³⁶⁴

365

Hij werckt op sijn stucken, hij haest hem te degen. ³⁶⁵

Lippen

 

Die schootel is uuijte; setse uuijtte wegen!

Hanneken

 

En can Lippen niet schoon schuetten schieten? ³⁶⁷

Lippen

 

Dit gebotert bierken wil ick binnen gieten.

 

Aij mij / dat doet mijn mage verwarmen;

370

En met dat soetemelckxken spoel ick mijn dermen.

350 Eert. bekende zegsw. om aan te duiden dat iemand het genoemde gaarne wil, maar er niet rond voor uit wil komen.

351 vaeren inde feeste, ter feest, te kermis gaan.

352 met lichten geeste, welgemoed.

+ [121r^o]

353 van als, (van) alles; - toeven, gerieven; vgl. wachten in den zin van bescheid doen.

357 hij spraeckx u schant, hij zou u daarover schande spreken.

359 mij naest, het dichtst bij mij.

362 goet ondersproocken, een goed beding gemaakt.

364 Wadt ou, wel wel.

365 werckt op sijn stucken, werkt ‘op stukloon’.

367 schuetten schieten, zegsw, ontleend aan het schieten van de spoel door de schering bij het weven.

[p. 82]

Meester

 

En ick aen dit pasteijken / so ick schatte.

Lippen

 

Eet properlijck, meester, ontbeijt watte! ³⁷²

 

Ick moet van die spijse oock eeten mede.

Meester

 

Ick sal beijen also ons koeijen dede. ³⁷⁴

Hanneken

375

Lippen vreest te verliesen sijn paertgen. ³⁷⁵

Lippen

 

Nu aen dees vlaijen en aen dit taertgen!

 

Mijn bloet verblijt hem / tot in mijn teenkens.

Meester

 

Hout daer, Lippen! cnaecht aan die beenkens!

Lippen

 

Neen meester, tvleijssken sal mij ock wel smaecken.

Hanneken

380

Siet, hoe vol steeckt Lippen beij sijn caecken! ³⁸⁰

 

Vrij, knecht, crijget oppe / waerom soudijt sparen? ³⁸¹

Webbe

 

Och! nu sal alle mijn potgelt qualijk varen, ³⁸²

 

Dat ick lange so wijsselijck so gespaert hebbe.

Goeij vrou V.

 

Ick hebt u wel lange geseijt, Vrecke Webbe,

385

Dat ghij daer mede so sout varen in inde. ³⁸⁵

 

Ghij gaeft veel te groven cost uwen kinde;

 

Nu en valt u int leste niet dan tegenspoet.

⁺

Lippen

 

Aij mij! dees pasteijbrocxkens sijn oock seer goet

 

Ende dit rijnswijnken mijn herte verblijt.

Webbe

390

Betert het niet, mijn soone?

Lippen

 

Jaet, moeijer, metter tijt. ³⁹¹

Hanneken

 

Hij swemt in vreuchden als een endde kuijckentgen. ³⁹¹

Lippen

 

Moeijer, hou!

372 properlijck, kalm aan; - ontbeijt, wacht.

374 ik zal net zo wachten als de koe doet (scil. wanneer je tegen haar zegt ‘wacht wat’).

375 paertgen, deeltje, part.

380 caecken, wangen.

381 crijget oppe, zorg dat het op komt.

382 potgelt, gespaarde duitjes.

385 dat het u ten slotte zo zou vergaan.

+ [121v^o]

391 metter tijt, langzamerhand, dat komt wel.

391 endde kuijckentgen, eendekuiken (in het water).

[p. 83]

Webbe

 

Wadt ist kint? ³⁹²

Lippen

 

O suijckertgen, suijkertgen

 

Geeff mij voor die bitterheijt in mijn kele!

Webbe

 

Lieff Lippen, zone, ghij eet so vele,

395

Ick en siet niet / waer ickt al halen sal.

Lippen

 

Lieff moeijer, die sieckte verteret al.

Meester

 

Ja, so doende soudij noch veel behoeven!

 

Wadt segdij doch van dese jonge boeven,

 

Weeten sijt haer ouders niet aff te strijen? ³⁹⁹

400

Gans doot / ick en saechs niet langer te lijen. ⁴⁰⁰

 

Hou, Lippen Loer, ick wil u noch badt verheugen.

 

En soudij geen bercke struijven meugen? ⁴⁰²

 

Ghij souter fraij aff worden en heel gesont. ⁴⁰³

Lippen

 

Moeijer, ick moet bercke struijven eeten terstont,

405

Meester Jan Leurequack heeftet gesproocken.

Webbe

 

Wat cost is datte?

Meester

 

Ick salt wel coocken.

 

Geefft mij eenen bessem / dat ick mach stoocken tvier. ⁴⁰⁷

 

Sedt ditte wech en gaet altsaemen van hier, ⁴⁰⁸

 

Ick en wil mijn conste niemant leeren.

410

Nu Lippen, ghij sult u gaen ommekeeren;

 

Doet uwen rock uuijte / ghij leves te sachtere. ⁴¹¹

Lippen

 

Hoe, sal ick bercken struijff eeten van achtere?

Meester

 

Men sal u wadt strijcken tegent vercoelen.

Lippen

 

Ist oock goeijen cost?

Meester

 

Dat suldij wel gevoelen.

415

Her! her! Lippen, eet nu leckernije! ⁴¹⁵

392 hou, zeg.

399 aff te strijen, af te troggelen.

400 ik kan het niet langer aanzien.

402 berckestruijven, vgl. derg. schertsende vormingen als knuppelkock, vuistlock.

403 fraij, flink.

407 bessem, bezem.

408 ditte, t.w. de op tafel staande schotels enz.

411 ghij leves te sachtere, je zult je er te beter om gevoelen.

415 her, hier.

[p. 84]

Lippen

 

Aij mij! lijeff meester! wat maeckt ghije? ⁴¹⁶

Meester

 

Tsijn die bercken struijven / die ick u bieck. ⁴¹⁷

Lippen

 

Aij mij! meester Jan, ick en ben niet sieck!

 

Wech, wech met uwen bercken struijven!

⁺

Meester

420

So salmen dees jonge boeven huijven ⁴²⁰

 

Die haer Ouders aldus willen bedriegen!

Lippen

 

Ick en sals niet meer doen.

Meester

 

Suldij noch liegen?

Lippen

 

Neen ick lieff meester, laet mij nu gaen.

Meester

 

‘Neen ick, lieff meester’ segdij, siet dat ghij u niet en maeckt meer sieck. ⁴²⁴

Lippen

 

Neen, meester, dats gedaen.

Meester

425

Adieu, Lippen, peijnst om die morgen soppe! ⁴²⁵

Lippen

 

Wadt ou! die leckere beetgens comen mij suerlijck oppe!

 

Ja, bercken struijven! ick en salt niet vergeten.

 

Ontbeijt / Hanneken Leckertant moetse oock eeten, ⁴²⁸

 

Dat sal mijn pijne wadt doen versoeten.

430

Hij compt hier gaende op sijn voeten,

 

Ick weet wel, hij heefter naer grooten lost. ⁴³¹

Hanneken

 

Wel, Lippen, hoe sijdij gevaren?

Lippen

 

Noijt beteren cost!

 

Sij soude u goet sijn, want ghij sijt teere.

Hanneken

 

So sal ickse oock eeten, wilt ghodt den heere.

416 maeckt, doet.

417 bieck, oud sterk perfectum van bakken.

+ [122r^o]

420 huijven, eig. de kap opzetten, ontleend aan de valkerij, fig. voor bedotten, of (hier) op zijn nummer zetten.

424 de meester bauwt Lippen na; hij bedoelt: je hoeft niet te lieve-meesteren, maar heb het hart niet dat je het weer doet.

425 morgensoppe, eig. brood in bier of melk gebrokt als ontbijt; fig. in toepassing op de opfrissing die Lippen zo juist ontvangen heeft.

428 Ontbeijt, wacht.

431 lost, begeerte.

[p. 85]

435

Ick salder mijn moeijer om gaen senden.

Lippen

 

Ja, maer ghij sult een roeij vinden op u lenden;

 

Ick en begeer niet meer alsulcken hindere.

Hanneken

 

Wadt segdij, Lippen?

Lippen

 

Mijn moeijer compt gindere.

 

Haer verlangt zeere hoet met mij mach wesen.

Webbe

440

Wel Lippen, hoe ist?

Lippen

 

Moeijer, al genesen!

 

Die bercken struijven maecken mij gesont en vet.

Webbe

 

Ick salsse u oock noch coocken altemet,

 

Als u eenich pijne sou meugen deeren.

Lippen

 

Tjans hoij, ick en souse niet meer begeeren; ⁴⁴⁴

445

Ick sal liever boonen eeten/en seer spinnen.

Webbe

 

Nu laet ons in huijs gaen / en dwerck beginnen.

 

Wel, gaet voort / hadde ich nu goeij avontuere. ⁴⁴⁷

Goeij vrou V.

 

Om bercken struijffen loop ick nu rasch duere;

 

Tis verloren, mijn kint moet hebben sijn gemack. ⁴⁴⁹

450

Ick heb geen geluck / hier compt meester Jan Leurquack! ⁴⁵⁰

 

Meester Jan, compt / gaet met mij sonder toeven en beijen;

 

Ghij moet Hanneken bercken struijven bereijen,

 

So ghij voor Lippen Loer deet, verstadijt wel?

⁺

Meester

 

Ick wil hem geernne verwermen sijn vel;

455

Maer ghij en mostes niet sien, dus gaet wat wech dan. ⁴⁵⁵

Goeij vrou V.

 

Gheernne, in trouwen.

Hanneken

 

Wellecome, meester Jan.

444 Tjans hoij (hs. hou), bij St. Jans hoofd.

447 hadde ick nu goeij avontuere, mocht het mij nu verder goed gaan! (zonder incidenten als zo even met Lippen).

449 Tis verloren, er is niets aan te doen; - gemack, wat hij nodig heeft.

450 geen geluck, misschien is geen corrupt.

+ [116v^o]

455 mostes, moet, moogt het.

[p. 86]

Meester

 

Gherass! haelt my eenen bessem, doet mijn beheet! ⁴⁵⁷

 

En doet uwen rock uuijt/en u ondercleet.

 

Wij sullen gaen speelen een vremde cluijte. ⁴⁵⁹

Hanneken

460

Daer is den bessem/mijn cleeren doe ick uijte;

 

Coockt nu bercken struijven/thoont u practijken! ⁴⁶¹

Meester

 

Nu sal ick u rugge gaen bestrijcken,

 

So dat ghij sult lachen als een huerpaert. ⁴⁶³

Hanneken

 

Aij mij! meester, wadt doedij?

Meester

 

Sijt niet vervaert;

465

Ick sal u noch al beter hebben vrij. ⁴⁶⁵

Hanneken

 

Aij mij! aij mij! meester, waerom sladij mij?

 

Sijn dat de bercken struijven? tsijn een goet jaer! ⁴⁶⁷

Goeij vrou V.

 

Ontbeijt! wel wat schreijen hoor ick daer?

 

Ist dat niet Hanneken Leckertant die daer weent?

470

Hoe? sijn dat de bercken struijven/die ghij meent?

 

Ja, meester Jan, dat sal u veel meer costen oock:

 

Hout datte en datte! Hoe smaeckt u dat vuijstloock? ⁴⁷²

Hanneken

 

Moeijer, hij heeft mij al met roeijen gehouwen. ⁴⁷³

Goeij vrou V.

 

Daer voor sal hij stockvisch sonder botter cnouwen. ⁴⁷⁴

475

Hout dat en datte!

Meester

 

Och, 'tis genoch, hout stille.

Hanneken

 

Moeijer, smijt stijff! ⁴⁷⁶

457 Gherass, vlug wat,; - mijn beheet, wat ik u heet, gebied.

459 cluijte, klucht.

461 practijken, kunsten.

463 lachen als een huerpaert, als een hond die slaag krijgt: huurpaarden plegen het niet te best te hebben.

465 hebben, te pakken nemen, krijgen.

467 tsijn een goet jaer, het mocht wat! het is wat moois! Evenzo met kwaad; vgl. Buskenblaser vs. 123/4: ‘En benic niet scoene, wit ende claer? || Jaghi, ghi sijt een quaet jaer’.

472 Hout datte, pak aan! gewone uitroep bij het slaan.

473 gehouwen, geslagen.

474 stockvisch, met gedachte aan het beuken daarvan.

476 smijt stijff, sla maar flink.

[p. 87]

Meester

 

Och, ick deet om beters wille!

 

Hout oppe, hout oppe! / wildij mij vermoorden?

Webbe

 

Wel vrou Veuge! vichten, met veel woorden? ⁴⁷⁸

 

Mij dunckt, jaesij / ick en weet wadt bedien mach. ⁴⁷⁹

Lippen

480

Siet, meester Jan Leurequack sidt oock inden slach; ⁴⁸⁰

 

Al is hij loos en schalck, hij wordt ook verdult. ⁴⁸¹

Hanneken

 

Ja, Lippen Loer, dat is al u schult. ⁴⁸²

Lippen

 

Hebben u die bercken struijven qualijck getoeft?

Hanneken

 

Dat weet ghij wel.

Lippen

 

Ick hebs oock geproeft,

485

Dus gae wij even swaer geladen naer tstede. ⁴⁸⁵

Webbe

 

Hout, goey vrou Veuge, geeft vrede, geeft vrede!

 

Laet u gespreecken/hoe hebdijt aldus gemaeckt? ⁴⁸⁷

⁺

Meester

 

Aij mij! ick ben ommers uuijten druppe geraeckt! ⁴⁸⁸

Goeij vrou V.

 

Leert noch der lieden kinderen castijen!

Meester

490

Voorwaar, Leckertant sou hem dickwijls wel lijen ⁴⁹⁰

 

Met bonen/gaeffdij hem op sijn rebben

 

Berckenstruijven, als hij wadt leckers wil hebben;

 

Ick wedde, 't sou een kint werden ten inde. ⁴⁹³

Goeij vrou V.

 

Wyse, discrete / notabele, geminde,

478 vichten, vechten.

479 jaesij, ja waarachtig, dat doet ze; - bedien, betekenen.

480 inden slach, in de val.

481 verdult, beetgenomen.

482 Hebben ... getoeft, zijn bekomen.

485 komen wij beiden van een even koude kermis thuis.

487 gespreecken, gezeggen; hoe ... gemaeckt, hoe kom je zo ver?

+ [123r^o]

488 nu ben ik tenminste uit de knel.

490 hem ... lijen, tevreden zijn met.

493 een kint, een behoorlijk kind; vgl. de gewone verb. met als: als een meit, als een flinke meid, e.d. Zie nog WNT, Suppl. I, 975. - 494. Dit tot het publiek.

[p. 88]

Lippen

495

Hier mede uwen oorloff,

Webbe

 

Soot best betaempt,

Lippen

 

Nemen wij, Violierkens, uuijt jonsten versaempt.

FINIS. Lang in dicht 561 regulen.

Is gespeelt bij die Violieren van Antwerpen indie feeste der Lelijen in Diest a^o 1541 en hebben den oppersten prijs gehadt.
Fecit Jan vanden Berge.^*

* Lang ... 561 regulen, hierbij zijn de schrijfregels geteld, niet de verzen, die vaak over twee regels (sprekers) verdeeld zijn; waarschijnlijk heeft deze opgave betrekking op het loon voor de afschrijver. - Is gespeelt, hs. Sij gespeelt.