|
| |
| |
| |
IV.
Roelfien loopt het smalle weggetje op, dat van de straat leidt naar haar huis. Ze is naar den winkel geweest en heeft lang moeten wachten, 't begint al te schemeren als ze terug gaat.
Ze stapt vlug door en juist als ze om den hoek is, ziet ze Wiecher, die van den anderen kant het steegje door komt.
Wiecher is met een paar stappen naast haar. ‘Hè,’ zegt Roelfien, ‘daor schrik ik ja van, da'j daor zoo onverwaacht ankomt. Ik had hiel'ndal niet zien, dat ij dat wassen.’
‘Schrikst van mij? Foj, Roelfien, zin ik dan zoo vrumd veur dij, das van mij schrikken most? Ik dacht dat wij 'n kanner beter verstunnen.’
‘Now ja, zoo mien ik 't ok niet, maor ik had je niet zien en ik was er heel niet op verdaacht.’
‘Doe most altied op mij verdaacht weez'n,’ zegt Wiecher, ‘aaltied wicht. Ik denk aaltied an dij en ik verwaacht dij overal waor ik zin.’
‘Aach, mal jong, ij dreumt.’
‘Dat kan wal zoo weezn, maor dan allien van Roelfien.’
‘Dan is je dreum ok niet laank en kun ij d'r gaauw met vot.’
‘Most niet zekgen, het is 'n dreum die aaltied duurt en nooit op holt.’
‘Slaop ij dan almaor deur,’ vraagt Roelfien en kijkt Wiecher aan. Ze weet niet recht wat er van te denken. Zou Wiecher dat nu meenen of was het maar een praatje om met haar op te loopen.
Wiecher lacht. ‘Nee, slaopen niet, tenminste, dat hoop ik niet. Maor dreumen wal, o, wicht, het is zun mooie dreum en 't mooiste is, dat mien dreum nog wal is oetkomm'n kan.’
‘Dan is dat wal en dreum zoo as er weinig zint,’
| |
| |
zegt Roelfien, ‘mien dreumen zint nog nooit oetkomm', al wassen zie ok nog zoo mooi.’
‘Hest dan wal is muite daon, dat dien dreum oetkomm' zul?’
‘Nee, hoe kan dat now; a'j d' sloap oet hebt, is je dreum ok oet, daor kun ij zölf niks an doen.’
‘IJ kunt toch perbeeren,’ houdt Wiecher vol, ‘a'j wakker zint ku'j ok wal dreumen en as ij dan doet wat ij dreumt, dan komt de dreum toch wieder.’
Roelfien kijkt wantrouwig naar Wiecher, die maar lacht. Wiecher, vindt ze, is in den laatsten tijd heel anders dan vroeger. Overal komt ze hem tegen. Hij schijnt altijd te wezen, waar Roelfien langs gaat. Als ze bij zijn moeder komt naaien, komt Wiecher telkens in de keuken en bij 't naar huis gaan, mist het bijna nooit, dat ze Wiecher op haar pad ziet. Dan loopt hij met haar mee en vertelt van alles, van de boeken, die hij leest, van het vee en het land. De meeste bloemen en vogels kent hij en Roelfien is een gretige toehoorster. Ze loopt graag met Wiecher, hij weet zooveel dunkt haar. Zoo ontstaat er een hechte vriendschap, die bij Wiecher snel aangroeit tot een groote liefde voor het knappe, zachte meisje, dat zoo flink is in haar werk. Zijn moeder houdtvan haar, als van haar eigen dochter en ook zijn vader is haar goed gezind. En Wiecher droomt zijn mooie droom overal waar hij gaat. Hij is zoo overtuigd van den gelukkigen afloop, dat hij zijn toekomst als een breede weg vol geluk voor zich ziet, een weg die naar wijde verten in helderen zonneschijn voert, verten vol met alles wat hij lief heeft, met bloemen en boomen, met weiden en vee, begrensd door paarse heide, onder een wolkeloozen hemel.
Roelfien koestert zich in die liefde, maar ze begrijpt haar niet. Ze houdt o zooveel van Wiecher. Hij is altijd als een oudere broer voor haar geweest, dien ze noode zou missen. Van Wiecher leert ze de natuur
| |
| |
liefhebben, het landschap waardeeren, dat hij zelf zoozeer bemint. Maar dat het liefde is, waardoor ze naar Wiecher wordt getrokken, dat weet ze niet. Ze geeft zich geen rekenschap van de blijdschap waarmee ze Wiecher ziet komen, dat de keuken haar leeg en donker lijkt, als Wiecher er niet is. Als ze 's avonds blijft naaien of een avond komt om vrouw Fennechien ‘gezelschap te hollen’, dan voelt ze zich zoo thuis in de bekende keuken, waar het licht van de hanglamp over de tafel schijnt en kleine lichtvlekken toovert op de blanke tinnen koffiepot, op de kopjes die op tafel staan. Langs den wand glijdt haar blik en ze voelt zich een met alles wat daar is. De mooie kabinetten naast de deur, de gebloemde schotels op den schoorsteen, daaronder het vuur, waarboven de blinkende koperen ketel met water suist. Dan dwaalt haar blik naar Wiecher, die in de eene hoek van den haard zit tegenover z'n vader en even ontmoeten haar oogen de zijne. Een lach glijdt over zijn ernstig gezicht en Roelfien is blij om die lach, die haar zoo dicht bij hem brengt en lacht hem toe met haar oogen. Dan verdwijnt Wiecher en als Roelfien naar huis gaat, wacht hij haar op en loopt met haar mede. Stil loopen ze naast elkaar voort. Roelfien tevreden, dat Wiecher naast haar gaat; Wiecher, geduldig wachtend, waar hij overtuigd is, dat geen ander Roelfien's gedachten inneemt.
Langzaam loopen ze nu samen het pad af en blijven voor de ‘baander’ van Rieks Frieling's huis staan. Roelfien is de droomerij van Wiecher nog altijd niet helder en als Wiecher zijn hand op haar schouder legt en vraagt: ‘Dreumst now nooit is van mij, Roelfien, en hoopst dan niet, dat dien dreum oetkomm' zal?’ voelt ze een schok door zich heengaan en zacht zegt ze: ‘Och, Wiecher, as ij dat mient; jao, dan dreum ik ok wal is, maor vaoder zeg altijd: dreu- | |
| |
men is bedrog en daorum perbeer ik dan gaauw wakker te worden.’
‘Dizze dreum kaanst gerust wieder dreumen,’ zegt Wiecher, ‘dit is geen bedrog wicht, dit is de eerlieke waorheid en nog veul mooier als wij ooit denken kunt.’ Roelfien geeft geen antwoord en als Wiecher haar hand tusschen de zijne neemt, trekt zij die niet terug, ze zou het niet kunnen en als hij haar kust, nu wetend, dat zij van hem is, geeft zij hem zijn kus voorzichtig terug. Dan keert zij zich haastig om en gaat in huis.
Wiecher blijft staan... ‘Roelfien,’ zegt hij stil, ‘ik wus wal das doe ok dreumdest dezölfde dreum...’ dan gaat hij langzaam terug en fluit zacht voor zich heen. ‘Roelfien,’ zegt hij nog eens hardop. ‘O, Roelfien, ik mus laank waachten, maor ik kreeg wat ik wol. Niks zeggen, 't is veuls te mooi, 't komp vanzölf wal oet.’ Hij steekt zijn handen in z'n zakken en begint weer te fluiten; hij stapt over het hekje bij zijn huis en komt de achterdeur binnen.
‘Zin ij doar, Wiecher?’ vraagt zijn moeder en als hij bevestigend antwoordt, ‘je vaoder is d'r nog oetgaon, tebak haolen. Neem ij eem'n aarm vol braand met, 'k heb niks meer an 't vuur en 'k wol 't kovviewaoter over maoken.’
‘Jaowal,’ zegt Wiecher en even later komt hij met de gevraagde turf binnen. ‘Hierzoo, hest genog of za'k nog wat brengen? Lao'k 't turfvat maor eem vol doen, dan hest mörgen vroô ok.’
‘O, da's goed,’ zegt Fennechien.
Als Wiecher terug komt in de keuken, gaat hij bij 't vuur zitten. 't Is bijna geheel donker geworden en de gloed van 't vuur door moeder Fennechien's rappe hand vlug brandend, verlicht spaarzaam de groote keuken.
't Reikt slechts zoo ver als de tafel, die voor de haardplaat staat en de naaste omgeving.
| |
| |
Fennechien gaat ook zitten en zij kijkt een oogenblik peinzend in 't vuur en dan naar Wiecher, die heel zachtjes fluit, onderwijl hij met de tang de turven omkeert, wat de vlam hooger doet opgaan en den lichtschijn vergroot. Dan zegt ze: ‘Wat scheelt je, Wiecher? IJ doet ja niks as fluiten. Is er wat?’
Wiecher houdt op en met een stuk turf tusschen de tang, kijkt hij naar zijn moeder.
‘Nee, moeder, mij scheelt niks, ik wus gieniens da'k fluid', wat he'k fluit: Wien Neerlaans bloed, of aners wat?’
‘Toe, Wiecher, zunner scheer mij de gek, as 't Nijjaor was, dan zuk denken, da'j 'n borrel op hebt, maor now, now wee'k niet, wa'k denken moet. IJ kiekt zoo grel.’
Wiecher lacht, hij zet de tang neer, lacht nog eens en dan zegt hij: ‘Och, moeder, ij hebt smanks van die gedachten, waor ij wat bij doen moet; fluiten of grel kieken of zoowat hen, dat is jonkheid, dat verwost weer.’
‘Now,’ zegt zijn moeder, ‘die jonkheid komt bij jow dan niet te vroô.’
‘Is nog nooit gienent te vroô komm',’ zegt Wiecher.
‘As ij trouwen mient, dan zekg ij 't niet goed, te laot mien ij.’
‘Now te loat dan, 't is toch 't zölfde; ienmoal mot 't wezen.’
‘Of denk ij an trouwen,’ vraagt Fennechien.
‘Ok wal is,’ zegt Wiecher.
‘Dat is aans zun wonder niet en now moet ik met je zekgen, niks te vrôo. IJ hebt 't older veur dan en ik en vaoder zullen 't wal geern hebben, dat ij 'n jonge vrouw in hoes haolden.’
‘Ik zal d'r is stief over denken heur, moeder.’
De klink van de keukendeur wordt opgelicht en Harm Luten komt binnen. ‘Zit ij nog in duuster,’ vraagt hij. ‘Fennechien mus 't eten maor klaor
| |
| |
maoken en steken 't locht an. 't Is hiel'ndal duuster en 't waoter kookt je over d' ketel.’
Fennechien staat op en Wiecher grijpt het keteldeksel om het hol te leggen. De lamp wordt ontstoken. Wiecher sluit de blinden en vrouw Luten maakt het avondeten gereed. Ze legt het brood met het broodmes op tafel. De kopjes van de middagkoffie staan er nog. Fennechien legt er een mes naast. De boter op een schoteltje staat midden op tafel. Dan doet ze melk in de kopjes en schenkt na een oogenblik in. Harm snijdt het brood. Van de groote ronde ‘eigengebakken stoet’ snijdt hij lange sneden die middendoor gedeeld worden. Het roggebrood, van den bakker, levert bij elke halve snede stoet ‘een heele snede brood’. Fennechien neemt op elke halve snede stoet ook een halve snede brood. Beide worden van boter voorzien en op elkaar gegeten.
‘'t Weer blif nog best,’ zegt Harm, ‘da's mooi veur wel de eerappels er nog niet oet hef en 't vee kan d'r ok van profiteeren, da's veurdielig veur de heuischuur.’
‘Jao, 't wark komp mooi daon; nog 'n klein hoekien en dan he'w de rokge d'r in. Da's vrôo van 't jaor.’
‘Maor wij hebt ok niet veul eerappels verbouwd bij vleden jaor,’ zegt Fennechien, ‘daor moet ij ok um denken, en dan hebt Rieks zienent met heur beiden hölpen inplaos van Roelfien allien. En Loeks Gerriets zien Albert en Jaantien hebt ok nog 'n mudd' of veer daon. Dat scheelt je aalmaol.’
‘Now,’ zegt Wiecher, ‘dat gelikg op 't erpellaand daor is ok niet veul an. Um mij laot wij z' d'r 't aner jaor aalmaol oetmaoken. Um 't geld hueft 't niet over gaon.’
‘'t Mot toch betaold wodden.’
‘Och, Haarm, dat is veur oes maor 'n kleinegheid.’
‘Zoo, dunkt dij dat,’ vraagt Harm, ‘'n kleinegheid-zoo-now, toe dan maor, 'n kleinegheid,’ bromt
| |
| |
hij. ‘Dan is 't nog niet gaauw genog, 't is nog lang gien Sunt Meerten.’
‘Met Sunt Meerten moet ze d'r ok oet weez'n, as 't vrös hij d'r schao van, vaoder.’
Harm geeft geen antwoord. Als hij zijn brood op heeft, neemt hij z'n stoel en gaat in den hoek bij de haard zitten. Daar is de plaats van den boer en Harm begeert geen andere. Daar zaten zijn vader en zijn grootvader. Daar zit Harm zoo lang hij 't bestuur heeft. Dat is de plaats van Wiecher als Harm er niet meer zijn zal. Daarnaast aan de tafel zit moeder Fennechien en zal daar haar leven lang zitten. En als Wiecher eenmaal een jonge vrouw in huis brengt, zal haar plaats aan den anderen kant zijn, waar Wiecher bij 't vuur zit. Zoo is de traditie in ‘Luten hoes’ en daar wordt niet van afgeweken. In werk en bedrijf gaat Harm met zijn tijd mee. In sommige dingen is hij zelfs ‘nijplichtig’, maar zijn familieleven is nog een getrouwe afspiegeling van de gewoonten van zijn voorouders. Eerlijk en getrouw, lang van overleg, zeker in zijn werk, gehecht aan zijn bezit, gelijk zij waren. Vrouw en zoon nemen de grootste plaats in zijn hart in, maar de trots op geërfd bezit staat er dicht bij. Hij huldigt de spreuk: ‘Trouw en bouw met uws gelijk. Arm met arm en rijk met rijk.’ Dat lijkt hem een goede gewoonte toe; niet beneden stand en bezit gaan. ‘As 'n leeuw met 'n moes trouwt, trapt hie hum bij ongeluk dood,’ zegt Harm, ‘dat mot niet, da's mis.’
Harm neemt de tang en zet het vuur terecht. Hij stopt zijn pijp van de meegebrachte tabak. ‘Lieftinck's Krol’ staat op de zak, ‘dat is niet van de goedkoopste,’ zegt hij, ‘maor veul rook ik ok niet.’ Als de pijp gestopt is, krijgt hij het zooeven omgekeerde kooltje tusschen de tang en houdt het aan zijn pijp. Het kooltje komt weer aan 't vuur, de tang in den hoek van den haard. Langzaam rookend kijkt hij
| |
| |
naar zijn vrouw, die stoet en brood in de spinde zet; de messen afveegt en in de tafella bergt en verder opruimt. De kopjes komen schoon op tafel, de koffiepot wordt omgespoeld en Fennechien neemt met wat naaiwerk haar plaats in. Als Wiecher zijn pijp neemt, schuift zijn vader hem de tabak toe en reikt hem, als de pijp gestopt is, de tang, waarop Wiecher met een kooltje zijn pijp aansteekt.
Veel wordt er niet gepraat en als de klok negen uur wijst, is het bedtijd. 't Is morgen vroeg dag.
|
|
Auteursrecht onbekend