Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
DBNL - Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren
DBNL - Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren

Hoofdmenu

  • Literatuur & Taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw

meer over deze tekst

Informatie terzijde

Brieven der gemartelde apostelen
Toon afbeeldingen van Brieven der gemartelde apostelenzoom

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1,98 MB)

ebook (4,53 MB)

XML (0,16 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

non-fictie/brieven


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Brieven der gemartelde apostelen

(1675)–Govert Bidloo–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende
[pagina 20]
[p. 20]


illustratie

Bartholomaeus aen Simon Cleophas,
Een der t'seventig Jongeren van Christus.

Bartholomaeus in Armenien, onder de Regering van den Koning Astyages, op een Rad gepijnigt, levendig gevilt, en ten laetsten het hooft afgehouwen.

 
MEn dwingt het lichaem wel, maer niet de ziel, die luystert
 
Niet na het rinkelen van 't boey-tuijg, 't lijf gekluystert
[pagina 21]
[p. 21]
 
Siet de ongebonde geest in een benauwde zugt,
 
Al 't sugten losen, en in een geruymer lugt
 
Den adem halen, dat bevinden wy, verwesen
 
Door Vorst Astyages: maer Cleophas wy vresen
 
Het sterven minder, als 't vertoeven van de doot,
 
Verlangede na Godt: een yder weet hoe groot
 
De pijn is van verlang na winst, en waerdigheden.
 
Ik hen den hooghsten top van hoog-verlang betreden.
 
Wat blinden Heyden haekt na wijfel-heyligheyt,
 
Die hem een losse droom, of Prienster vley-tong seyt?
 
Die niet door Burgerdienst, en pragtige offerhanden
 
Die waerdigheyt betraght; geen beesten ingewanden
 
Zijn vry van 't snuflende oog der wufte wichelaer,
 
Geen God, of duyvel-spraek in bosch, of op altaer
 
Blijst ongemoeyt: maer wy, die dese damp ontdooken,
 
Staen vaerdig van ons self een offer God te stooken,
 
Daer geen bewasse braeuw, gemaekte stemmmigheyt,
 
Nog pruylend lip gehang, een sedig kerk beleyt,
 
In's Priesters aensigt geeft; wy sullen 't harte koffer
 
Wiens rook meer gelden sal dan Hekatombes offer,
 
Daer Vorst Augustus hand de Priesterin mê paeyt,
 
En niet dam weygering voor sulk een saysel maeyt,
 
Ontsluyten: wen die rook ten Hemel door komt stijgen,
 
Sal op mijn bede niet de ware God-spraek swijgen,
 
Maer in een geesten-sang mijn heylig roemen: maer
 
Wy zijn geheel wel in, geheel niet door 't gevaer,
 
Astyages heeft nog yets op ons lijf, wy geven
 
't Hem willig, die alrê van 't lijf gescheyden leven.
 
Het wrede vonnis van sijn bloet-raed eyscht mijn vel
 
Getrocken van het vleesch, mijn beenen in de knel
 
Van 't ysere raedbraek rad, Armeners slaet aen 't wenen
 
Om 't misdoen van uw Vorst. of sout gy wrede menen
 
Mijn levendige hoop te blussen, met in 't hert
 
Een beelt te drucken van ondraegelijke smert,
[pagina 22]
[p. 22]
 
Daer schiet uw kracht te kort. men dwingt geen ziel, op 't leven
 
Dat aerds, is de Vorst der aerd maer macht gegeven,
 
En dat gebonden noch, uw hand houd wel de roê,
 
Het knevel-tuyg, en swaerd. maer God besoeken moê
 
Werpt hand, en roê ten vuur van sijn getergde toren.
 
Gerechte wraek werd uyt onrechte straf geboren.
 
Wat is de plaets, en tijd van sterven sonder merk
 
Mijn Cleophas? ik heb van God begaeft, Gods Kerk
 
In 't onbereysde deel des werelts omgedragen;
 
So draegt een moeder trouw haer vrugt aen 't hert, wy sagen
 
Het land, gedeelt door 't nat van Ganges gulde stroom,
 
Ik trachte de Indiaen te redden uyt den droom
 
Van Afgodistery; 'k heb haer Gods weg gewesen,
 
De blye bootschap in hun moeder-tael doen lesen.
 
Hier werkte ik yverig, maer won te weyning, 't hert
 
Trok my God weet hoe sterk na 't land, dat westwaert wert
 
Bestromt van dẽ Euphraet, die vruchtbre stroom, wiens strandẽ
 
Geen dorheyt sien maer geele, en vette koren-landen,
 
Gelijk het land, so droeg de kerken-acker, vrucht
 
Ach! Albanopolis, mijn geest is niet beducht
 
Voor sich, maer voor de groey van uwe tedre telgen
 
O! vruchbaer land, wilt u mijn vege vrees niet belgen,
 
Want Jesus akkeerbou eyscht ook een tong-Euphraet,
 
Die door een geestlijk hert in 't land der ziele gaet.
 
Ik heb de bouw-tijd tot mijn eynde waergenomen,
 
God wil ter jongster eeuwe Armenïen bestroomen
 
Met so veel tong Euphrats, als 't lant ziel-akkers heeft,
 
Daer leeft noch meenig ziel, die na het leven streeft
 
Daer wy om sterven, die God Christus trouw soekt te eeren.
 
Schoon Vorst Astyages, 't bekeeren noemt verkeeren;
 
So heest sijn Broeders huys in Jesus dood gelooft,
 
En ik den hel de winst van dese buyt ontrooft.
 
De Koning eyschte my ten duyvel-dienst; sy leijen
 
My in een Kerk-kapel, met sang, en Priester-Reijen
[pagina 23]
[p. 23]
 
Quansuys om hun gew is noch vol te doen, alwaer
 
Een doffe lanp, of twee, van louter gout, een naer,
 
En aklig weerlicht gaf op schapen Afgod-beelden,
 
De Opper-tempelier die sich in schijn, noch streelden,
 
Misschien in ernst, met hoop dat ik noch wank'len sou,
 
Quam my beleeft aen boort, bad dat ik knielen wou,
 
De Goden offeren, 's lands oude Kerk-wet eren.
 
Op 't eerste wygeren begon hy sich te keren
 
Na 't hooft-beeld, sag om hood, met wonderlijk gebaer,
 
En momlend gaf hy last met sang, en sluyt, en snaer
 
De Goden plegtelijk een bede toe te singen
 
Tot mijn bekering, maer ik quam in 't midden dringen,
 
En vloekten haere dienst vol ydelheyt, en spot,
 
Sijn stramme stem beswoer my by den donder-Godt,
 
En als ik onverschrikt die sotterny dorst wyg'ren,
 
Scheen de oude gal en 't bloed in 't aengesicht te styg'ren.
 
Hy greep sijn baerd, riep al de Hel, en Hemel-goon
 
Tot tuygen, dat men my de gunst had aengeboon
 
Van mijn vergiffenis by Astharot te soeken.
 
Driemael versoeken, deed' my drie mael my verkloeken,
 
Om haer vergifte gift man-moedig af te slaen.
 
Toen volgde drie geboon so stuurs, als 't oog kon staen,
 
Die mê gewygert, sloeg de Priester aen 't vervloeken,
 
Greep sidderend van spijt, en ouderdom, de doeken
 
Die op het altaer-vlak de giften van het volk
 
Voor smet bewaren, hy gaf my het kruys, den dolk,
 
Den Stiere-pees, den tant der wilde beesten, 't villen
 
Den oxeltoorts, en al dat hy noch meer kon willen,
 
Als moê van wel te doen, in dolle raserny
 
Nu over, kende sich van mijne dood gantsch vry.
 
De wreedheyt van 't gemeen bauwt 's Priesters heesche krijten
 
Met luyder weer-galm na, die my in 't aensicht bijten
 
Dat nu de lasteraer van hare Goôn, dat ik
 
De wraek sou voelen; ik, die voor geen daden schrik,
[pagina 24]
[p. 24]
 
Veel min voor dreygen; wees haer hoe de Priesters spotten,
 
En selver lachen, met de Goden die verrotten,
 
Die niet meer heyligheyt besitten, dan 't gemeen,
 
Dat sich verblint verheugt in altaer, gout en steen,
 
En wondre wisseling der Goden, haer wil geven:
 
Ik toonde dat sy na geheymenissen leven,
 
Guytstreeken, die geheym by 't arge Priesterschap,
 
In volle deeglijkeheyt verschijnen uyt de kap.
 
Ik vraeg de wat sy self van bloet-schande en boelaedje
 
Der Goden hielden? wat van dry-voet, en boschaedje
 
Geweydt om t'samen gaen van Jupiter met.... maer
 
Ik sweeg om 't errlijke oor 't verboden wederpaer.
 
'k Begon te ontvouwen, hoe de Priesters selver twisten
 
Om de afkomst, naem, en kracht der Goden, hoe sy misten,
 
En hoe de Godheyt van God Christus sonder smok
 
Van altaer-reuk-blanket, sich nederig onttrok
 
Dat haer de stacy geeft. how God geen tover-woorden
 
Noch wierook-nevelen, noch offer-pracht bekoorden
 
Ik gaf haer beelden, hoe het sweemsel van de wet
 
In 't ware wesen van den Heylant lag verplet.
 
Dat in de bond-kist was verzegelt, Moses wetten
 
Aaron Priester-ampt te niet gedaen, wy setten
 
Het ware levens-licht in volle kreyts, maer ach!
 
Hare oogen haten selfs dien aengenamen dach
 
De nacht van wijfeling, en wan-geloof had de ogen
 
Der ziel geblind, het hert te sacht op 't bed getogen
 
Van sorgeloosheyts, om so licht te ontwaeken, 't vless,
 
Dit is den aert van 't vlees, vreest selve voor de vrees
 
Van leet, veel meer dan noch voor lijen self, te sterven
 
Onschuldig, willig, bly het lichaem te bederven,
 
Om onbederfelijk in leven op te gaen,
 
Dat kan het aerds verstant geloven, noch verstaen,
 
Of liever 't wil het niet. de Priester neêrgeseten
 
Op de altaer-voet, wierd ik ter Tempel uytgesmeten,
[pagina 25]
[p. 25]
 
Had God, en 's Konings wacht, my niet beschermt, dit schrift
 
Was noyt in uwe hant, so hevig was de drift
 
Van 't volk, om my de ziel op 't Voor-hof te doen braken
 
Geraekt, God laet het nu u, en de broedren naken.
 
Astyages mach 't vleesch van vel ontblooten, en
 
Met wrede raserny van zenuw-veselen
 
Afrucken sijne wraek sal mijne sucht niet rucken
 
So lang den adem my een sucht noch doet gelucken
 
Van al die Jesus als mijn Cleophas bemint.
 
Het nare graf, dat al wat leven heeft verslint,
 
Sal my noch na mijn dood in desen brief sien leven,
 
En van de broederen een eeuwige adem geven.
 
Kon 't denken van in naem onsterfelijk te zijn
 
De letter-wijse Griek, en dappere Romijn
 
In 't sekerste gevaer van vuur, en water drijven,
 
Wat sal 't beseffen van in eeuwigheyt te blijven
 
In 't salig zielen-hof by de eerste Majesteyt,
 
Gescheyen van 't verderf so ver, so hoog geleyt
 
Van het beweegelijk, ons niet met lust doen wagen?
 
Verkeerd, vergramde Vorst, verdubbel uwe plagen,
 
So kroont gy 't lijen met een meerder heerlijkheyt
 
Elk bloed-vlek maelt de gront mijn voet tot een tapeyt.
 
't Bebloede vel sal my een purpre mantel strecken,
 
Van gloeiender coleur als uwe bloed-rok, trecken
 
Gedachten van een vreugt die nadert 't hert om hoog,
 
Mijn hert steygt vol van vreugt om hooge met het oog:
 
Daer de Al-macht my verbeyd in de opperste vertrecken.
 
'k Ga slapen, tot my God met kracht weêr op sal wecken.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Algemene gebruikersvoorwaarden
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken