Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst (1662)

Informatie terzijde

Titelpagina van Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst
Afbeelding van Het gulden cabinet van de edel vry schilderconstToon afbeelding van titelpagina van Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (18.79 MB)

ebook (22.55 MB)

XML (1.22 MB)

tekstbestand






Genre

non-fictie

Subgenre

non-fictie/biografie
non-fictie/kunstgeschiedenis


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst

(1662)–Cornelis de Bie–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende
[pagina 216]
[p. 216]

Ioannes de Heem Fruyt-schilder van Vytrecht.

 
GHy vroukens gaende groot en wilt soo seer niet kijcken
 
Op het gheschildert fruyt dat t'leven schijnt te g'lijcken,
 
Op dat u malle oogh u herte niet en quelt
 
En voor u teere vrucht een schets daer van en stelt.
 
Want t'aenlock van des' Const sal strackx den lust beroeren
 
Als ghy de wercken gaet van Ian de Heem beloeren.
 
Die hy afmaelen can soo soet op effen bert
 
Dat sy een swangher Vrou beroeren t'lustich hert.
 
T'is wonder dat hy weet met sulcken wonder trecken
 
Het leven soo het blijckt in vruchten te ontdecken,
 
Sijn Kriecken staen soo soet, soo rijp de Muscadel
 
Garnaed, Pers, Abricock en alles staet soo wel.
 
En soo natuerelijck al oft het waer ghewassen
 
Soo wel doet hy des' Const op d'eyghen leven passen.
 
Den Gouverneur van t'Landt, en Hertoch hoogh van macht
 
Die houden dese Const in groote eer en acht.
 
Sijn werck is meestendeel een glas vol wijn gheschoncken
 
Waer in dat leyt de schel van een Lamoen ghesoncken,
 
Daer by een Ceteroen, Oragni, Druyf, Granaet
 
En alderhande Fruyt dat naer het leven staet.
 
Veel schoone silver werck ghestelt wel in sijn oorden
 
Een taefelcleet van pan met louter goude boorden,
 
En daer by oock een Luyt bestrickt en wel ghestelt
 
Op eenen bruynen grondt in d'ooghen vlijtich spelt.
 
Des' Const wort soo gheacht en wonderlijck ghepresen
 
Om haren cloecken aert en liefelijck net wesen,
 
Die door haer malsicheyt Natura niet en wijckt
 
Ghelijck aen haer Pinceel en edel wercken blijckt.
[pagina 217]
[p. 217]
 
Dat wie haer vruchten siet moet sich daer in vernoeghen
 
Midts datter niet soo wel can by het leven voeghen,
 
By t'leven van het fruyt oft eenich blomghewas
 
Des' Const brenght alles op het leven wel te pas.
 
Men siet ghemeynelijck, dat jemant (naer het sterven
 
Van sijnen naesten vrint) wel swerelts goet can erven,
 
Maer noot de gaven van de diepe wetentheyt
 
Die jemant crijghen moet door groote neersticheyt.
 
Ghelijck de Heem nochtans doet in sijn gheestich leven
 
Die heeft aen sijnen Soon veel wetenschap ghegheven,
 
Van d'edel Schilder-const, en menich fraey secreet
 
Vol soete aerdicheyt het gen' den Soon oock weet.
 
Hier leven twee door Const, den Sone en den Vader
 
Die niemant can soo by in't leven comen nader,
 
Waer door oock mijnen gheest is vierich aengheport
 
Om dat de werelt door hun Const verheven wort.
 
Den Soon doorploeght soo wel, soo suyver en soo wacker
 
(Ghelijck den Vader doet) Picturas vruchtbaer Acker,
 
Waer op ons Nederlant nempt daghelijcks ghemerck
 
Op d'edelheyt van gheest in al hun Constich werck.
 
Die t'werck van Vaer en Soon ghestelt siet by malcand'ren
 
Can geensints speuren dat sy in Pinceel verand'ren,
 
De blommen, silver-werck en sijde drappery
 
Iae Lantschap, vis en vlees en alle fruyt daer by.
 
Seer net gheordonneert op doecken en paneelen
 
En aerdich uytghewerckt met hunne fijn Pinceelen,
 
Sijn weerder als het gout, midts al de edelheyt
 
Van Const, die met veel cracht in hunne vruchten leyt.

Men leest dat de oude Meesters vrempt van conditien waren en daer by wonder van verstant om dat sy gheen natuerelijcke dinghen en hebben naergheboetst oft elck heeft sijn besonder Misterie ghehadt. Den grooten Schilder Giotto schilderde inde afwesentheyt van sijn Meester een vlieghe op den neus

[pagina 218]
[p. 218]

van een Figure, soo naturelijck, datse den Meester wilde afjaghen, meynende dat het leven was maer vondt sich bedroghen. Hier mede wilden hy uytbelden dat eenen mensch in sijn wetenschap sich niet en mach verhooverdighen en hem niet laten voorstaen datter niemant het leven soo naer en can comen als hy. Ende ghelijck de Schilder-const soo allenskens is opheclommen tot de volcomentheyt ende verheven door vlijtighe Oeffenaers, soo canmen sien dat Joannes de Heem sich niet alleen en heeft vernoeght, om te wesen den oppersten Phenix van alle fruyten af te belden, maer de selve Const aen sijnen Sone Cornelis de Heem soo inghestort dat hy naest sijnen Vader daerjnne niemant in Nederlandt en behoeft te wijcken: want den Vader heeft hem met levende lijf daermede begift, welcke gift alle giften te boven gaet want t'is een gift die hem niemant en can nemen als de doodt, een gift die hem onsterffelijck sal maecken, schoon dat hy de selve door t'sterven sal verlaten. Eenen Francisco Monsignori Schilder van Veronen wist soo naturelijck te schilderen dat hy eenen Torckxen hont die aenden Marquis van Mantua vanden grooten Torck voor een seldsaem gift was vereert, had gheconterfeyt teghen eenen muer op eenen gheschilderden steen, ende was soo wel ghedaen dat eenen anderen levenden hondt die op den torcksen hondt seer vyandich was, en by het voorsz. belt gheleyt sijnde, onttrock sijn selven los, en is met een furie naer de voorsz. schildery gheloopen meynende dat hy leefden om hem te verscheuren, maer wert selver verplet met het hooft teghen den muer. T'is te beduchten waert datmen eens teghen den muer door de handt van die vermaerde Schilders de Heem, liet schilderen eenen wijngaert met haer rijpe muscadellen ghelijck ten tijde van Parasius, ende Zeuxis, oft de voghels oock hun niet en souden bedroghen vinden meynende dat het leven waer. Den voorsz. Francisco Monsignori had op eenen anderen tijt gheschildert een Marien belt daer het Kindeken den arm om hooch heeft om sijn Moeder te omhelsen waer by dat een seker jofvrou quam by haer hebbende haer cleyn Soontien die op een cruckxken had een vogheltien dat ter handt quam, ende t'selve onredelijck vogheltien siende het Marien Beldt vloogh naer den arm van het Kindeken, meynende dat het oock leefde, ende dat meer is tot dry reysen toe. Eenen Joannes van Udine had in jtalien teghen den muer van een gaeldery gheschildert een tapijt soo natuerelijck dat (den Paus inde selve gaelderije comende) een van sijn Palpheniers voor liep om het Tapijt-cleedt op te heffen op dat den Paus soude daer door passeren, doch vondt hem bedroghen, en meer andere soodanighe gheschiedenissen soumen connen by brenghen, waer door te speuren is dat de Schilder-const groote cracht heeft. Ende aenghesien datter menighe swangher Vrouw siende een aerdich fruyt-stuck, oft afbeldende eenich ghevoghelt t'sy Patrijsen, Vincken, Quackels, Sneppen oft ander aenghenaem eedtbaer ghediert door lusten wordt gheneghen om t'leven daer van te ghenieten, welcke Const, schijnde te leven, haer voor t'leven niet en can dienen: oft haer lusten versaeden, en haer vrucht ter wereldt comende, daer van een merckelijck teecken sal draghen, ghelijck menichmael door de natuerlijcke Const van de Heem ghebeurt, ick segghe natuerelijck uyt dien sy voor den Natuer niet en wijckt en daerom passen dese Carmina seer wel op sijn Const. Segghende

[pagina 219]
[p. 219]
 
D' Heem pingit, Natura stupet sua poma potenter
 
Vinci, & fallaces praevaluisse dolos.
 
AEmula dextra Midae lento dominatur in auro.
 
Artificem dextram, qui variare potest?

Waer van men den sin aldus can uyt legghen ende in onse tael tot sijnen Lof ende Eer segghen. De Heem is soodanich schilderende dat den Natuer stom staet midts sijn Fruyten door Pinceel het leven schier overtreffen.

 
Wie canmen dan meer lof op dese werelt schencken
 
Als daer de snelle Faem ons lanck doet af ghedencken,
 
Die singht ghedurichlijck met een seer soete stem
 
De gantse werelt door alleenlijck vande Heem
 
Alleen om sijn vernuft, de neghen sangh Goddinnen
 
De Heem (om sijne Const) meer als Apollo minnen.
 
D'jnwoonders alghelijck van t'louwer-Rijck gheberght
 
Die worden aenghelockt en door sijn Const gheterght
 
Die met hun hel gheclanck der soete jnstrumenten
 
Met groote vreucht en eer verlaten al hun tenten.
 
Om oock tot sijnen lof te maken een gheluyt
 
Alleen om dat den gheest soo werckt sijn Consten uyt
 
Soo dat ick segghen mach de Heem met sijnen Sone
 
Verdienen alle twee een groene lauwer Croone.
 
Om dat hun edel Const soo op het leven treckt
 
Die menich mensch tot lust en oock tot smaeck verweckt.


illustratie


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken