De Gemeenschap

[p. 56]

Jaargang 9, 1933

Redactie: Anton van Duinkerken, Henk Kuitenbrouwer, Albert Kuyle, A.J.D. van Oosten en Antoon Coolen.
Redactiesecretariaat: H. Kuitenbrouwer, Achter Sint Pieter 7, Utrecht.

A.J.D. van Oosten, ca. 1932.

Antoon Coolen treedt in 1933 toe tot de redactie. Een advertentie op de achterpagina van de januari-aflevering verschaft informatie over het aantal abonnees: ‘Zeven en tachtig abonnees telde ons maandschrift toen het eerste nummer het licht zag. Bijna twintig maal zooveel tellen wij er thans’. Circa 1740 abonnees dus. Een abonnement voor 1933 kostte ƒ10,50. De redactie streeft naar 3000 abonnees bij het tweede lustrum.

In de traditionele Verantwoording (januari) schrijft de redactie waarom zij de ondertitel ‘Maandschrift voor Katholieke Reconstructie’ heeft laten vervallen vanaf afl. 9, september 1926. ‘Het wekken van verwachtingen valt lichter dan het houden van beloften, en hierom was het, dat wij beter meenden te doen, wanneer wij ons tijdschrift karakteriseerden door zijn inhoud, dan wanneer wij op het schutsblad de toezegging deden van wat wellicht vergeefs in de bijdragen zou worden gezocht.’

Handschrift van Anton van Duinkerkens bijdrage aan de juli-aflevering (Koninklijke Bibliotheek, Den Haag).

In zijn bijdrage Forum of Areopaag (afl. 10, oktober) distantieert Anton van Duinkerken zich van het tijdschrift Forum en met name van Du Perron; hij pleit voor een ‘voluntaristisch vitalisme’ van het katholicisme. Jan Engelmans waardering voor Forum en Du Perron deelt hij geenszins: ‘Ik daag Jan Engelman uit, ook maar één enkele eigenschap van Dirk Coster te noemen, die door Du Perron ontdekt zou zijn. Al wat hij ontwaart, was reeds door anderen aangewezen, zoodat hij als criticus niets nieuws bracht, terwijl hij als stylist in hoofdzaak zijn uithoudingsvermogen deed bewonderen. Ik geef toe, dat ik begonnen ben bij het voorbeeld, dat voor Engelman het minst gunstig is, doch ons meeningsverschil over “Forum” is voor driekwart een meeningsverschil over de beteekenis van E. du Peron.’

De mei-aflevering opent met een politiek-maatschappelijke beschouwing van W.P.J. Pompe waarin deze tot zijn genoegen constateert dat de tegenstelling nationaal/sociaal aan het verdwijnen is: ‘Onder de katholieken, wier meewerking aan de nationale beweging in Noord-Nederland van betrekkelijk jongen datum is, zijn er verschillenden, vooral jongeren, die een gezond radicalisme in het nationale en in het sociale vereenigen. Men denke aan van Duinkerken, Knuvelder, e.a. [...] De nationaal-socialistische en nationaal-solidaristische bewegingen verkondigen in haar namen reeds het principieele samengaan tusschen het nationale en het sociale.’ Zijn beschouwing, die overigens geen

[p. 57]

Martin Bruyns, begin 30er jaren.

Vignet door Otto van Rees in de mei-aflevering.

Bericht over een rechtszaak tegen Albert Kuyle en A.J.D. van Oosten in De Maasbode van 6 september 1933 Ocht. Beiden werden overigens vrijgesproken.

Omslag van de februari-maartaflevering met een houtsnede door Jozef Cantré.

W.P.J. Pompe, ca. 1933.

Uitnodiging voor een bijeenkomst ter voorbereiding van het in 1934 gepubliceerde Sociaal beginselprogram, 11 april 1933.

[p. 58]

raciale discriminatie bepleit, verschijnt in 1933 als brochure bij De Gemeenschap. Opmerkelijk zijn ook twee anti-militaristische bijdragen (januari en februarimaart) van J.A. Wijnhof die oproept tot een Roomsch Front! ‘tegen den dreigenden oorlog’. Zijn stukken ontlokten aan de censor een naschrift waarin deze stelt dat een beslissing in dit soort kwesties toekomt ‘aan den oppersten Herder der Christenen’.

Henri Jonas (links) en Albert Kuyle.

De negende jaargang bevat talloze poëzie-bijdragen van A.J.D. van Oosten die overigens ook diverse prozastukken bijdraagt. Verder is er poëzie van M. Mok, Chris de Graaff, Pierre Kemp, Martin Bruyns, Gaston Burssens, Anton van Duinkerken, Eric van der Steen (bijv. Ballade van de armoedzaaiers in afl. 2-3, febr.-maart) en van Henk Kuitenbrouwer wiens polemische kwatrijnen opvallen (juli). Het vierde kwatrijn Poesie pure getiteld en opgedragen aan Jan Engelman luidt als volgt:

Charles Eyck (links) met zijn leerling Harrie Sterk, ca. 1933.

‘Hij zingt zo elyseïes en onttogen,/Zijn klaar geluid kent duisternis noch logen./Zie scherper toe: tussen de bloesems in/Hangt hij - hoe puur! - zijn vuile was te drogen.’ Jan Engelman had het reeds eerder moeten ontgelden, want in de april-aflevering wijdt Henk Kuitenbrouwer een polemische Hagel-bijdrage aan hem.

F. Bordewijk publiceert in de januari-aflevering het slot van de novelle Knorrende beesten dat in hetzelfde jaar nog bij uitgeverij De Gemeenschap in boekvorm zal verschijnen. Verder is er proza van Albert Kuyle die fragmenten van zijn romans Jonas (januari) en Harten en brood (augustus-september) voorpubliceert, van Anton van Duinkerken die zijn publicatie van Rolandus' bedevaart in diverse afleveringen voortzet, en van Antoon Coolen die niet alleen proza bijdraagt, maar ook toneel: Kinderen van ons volk (augustus-september). De 9e jaargang bevat vele fraaie vignetten van Jozef Cantré, Charles Eyck, Harrie Sterk en L. Simon.

Omslag van Albert Kuyle's crisisroman Harten en brood die in 1933 met een bandontwerp door Haime Colson bij Paul Brand te Hilversum verschijnt.

F. Bodewijks Knorrende beesten dat in 1933 bij uitgeverij De Gemeenschap verschijnt.

Vignet door Charles Eyck in de augustus-septemberaflevering.

Fragment van Albert Kuyle's Jonas dat in 1934 bij Paul Brand te Hilversum zal verschijnen (Koninklijke Bibliotheek, Den Haag).

[p. 59]

Handschrift van een spotvers op Henk Kuitenbrouwer door Jan Engelman, 1933.

Antoon Coolen, ca. 1933.

M. Mok, ca. 1940.

Brief van Jan Engelman aan Louis de Bourbon betreffende het spotkwatrijn door Henk Kuitenbrouwer, 6 augustus 1933.