Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Nederlandse spraakleer (1826)

Informatie terzijde

Titelpagina van Nederlandse spraakleer
Afbeelding van Nederlandse spraakleerToon afbeelding van titelpagina van Nederlandse spraakleer

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.52 MB)

ebook (3.09 MB)

XML (0.79 MB)

tekstbestand






Genre

sec - taalkunde

Subgenre

studie


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Nederlandse spraakleer

(1826)–Willem Bilderdijk–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende
bron

Willem Bilderdijk, Nederlandse spraakleer. J. Immerzeel junior, Den Haag 1826

codering

DBNL-TEI 1

Wijze van coderen: standaard

dbnl-nr bild002nede01_01
logboek

- 2017-03-01 AS colofon toegevoegd

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar Koninklijke Bibliotheek Den Haag, signatuur: 250 F 1

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Nederlandse spraakleer van Willem Bilderdijk uit 1826.

 

redactionele ingrepen

p. 119: uit her → uit het: ‘Het is naamlijk uit het zachtere he waaruit ook hem is,’

p. 428: in het origineel is een gedeelte van de tekst slecht leesbaar. De redactie heeft de tekst tussen vierkante haken aangevuld.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de pagina met advertenties (432) is niet opgenomen in de lopende tekst.


[pagina I]

NEDERLANDSCHE

SPRAAKLEER.


[pagina II]

Gedrukt te 's Gravenhage, by A.D. Schinkel.


[pagina III]

NEDERLANDSCHE

SPRAAKLEER.

DOOR

M.R WILLEM BILDERDIJK.

Discant artem quam frustra docent. MARQUARDUS GUDIUS.

in 'S GRAVENHAGE, by

J. IMMERZEEL, Junior.

MDCCCXXVI.


[pagina 415]

INHOUD,

of kort OVERZICHT der STOFFE.


INLEIDING.
 
TAAL, wat zy is? Bl. 1.
  Spraak als geluidtaal Bl. 3.
  Spraaktuigen, en hunne werking Bl. 5.
  Overeenstemming der Spraak met gewaarwording of denkbeeld Bl. 9.
GRAMMATICA of Spraakregeling wat? Bl. 11.
  Hare drieërlei gronden Bl. 11.
  Primitive of eerste en oorspronklijke woorden, drieërlei Bl. 12.
  Woorden. Naam- en werkwoorden Bl. 14.
  Tweederlei beschouwing van alle woorden. En daaruit  
VERDEELING der Grammatica: Bl. 14.
  A. Uitspraak en spelling, (Orthografie): Bl. 14.
  B. Verandering der woorden ter zake van betrekkingen, (Etymologie): Bl. 15.
  C. Schikking, (Syntaxis): Bl. 16.
  D. Toon- en maatregeling, (Prosodie) Bl. 16.
 
EERSTE DEEL.
 
ORTHOGRAFIE.  
  1o. Elementen der spraak Bl. 18.
  Wat letters zijn? in tweederlei toepassing Bl. 18.
  Haar verdeeling Bl. 23.

 


[pagina 416]


  Vokalen. Hun getal Bl. 24.
  Verscheidenheid van klank in elke Bl. 25.
  Tweeklanken Bl. 29,
  Verlenging der vokaal Bl. 31.
  Klankladder Bl. 41.
  Verscheidenheid van during in elke vokaal Bl. 42.
  Konzonanten Bl. 43.
  Verscheidenheid van kracht in deze Bl. 43.
  (De adspiratie geen konzonant) Bl. 44.
  De m van die verscheidenheid uitgesloten Bl. 47.
  Drieërlei vorming der w Bl. 47.
  Samenvoeging der Konzonanten Bl. 48.
  Haar verwisseling daarby Bl. 49.
  Wijziging door byletters geen twee afzonderlijke letters te rekenen Bl. 50.
  Samenhang der sylben door een middel-konzonant Bl. 51.
  Getal der letters Bl. 53.
  Benaming der letters Bl. 54.
  Scheva by elke konzonant Bl. 57.
  Langte of korte, en hoogte of laagte van den klank der vokalen Bl. 60.
2o.   Woorden, afzonderlijk of saamgesteld te schrijven Bl. 64.
  Toonlooze woordtjens Bl. 66.
  Teekens van Apostrophe en Aphaeresis Bl. 70.
  Accentteeken Bl. 71.
  Teekens van samentrekking en scheiding van vokalen in een woord Bl. 72.
  Onvolkomenheid der spelling Bl. 73.

 


[pagina 417]


TWEEDE DEEL.
 
ETYMOLOGIE.  
  Tweederlei opvatting van dit woord. Naamlijk Algemeene, en  
  Byzondere Bl. 75.
  Hare deelen Bl. 76.
A. Soortverdeeling der woorden, in Naamwoorden, en  
  Werkwoorden Bl. 76.
  Naamwoorden; Zelfstandig, of Byvoeglijk; Bl. 76.
  Waarby zoogenoemde Bywoorden, Bl. 77.
  Voornaamwoorden, Bl. 77.
  Lidwoorden, Bl. 77.
  Deelwoorden, Bl. 78.
  Veorzetsels Bl. 78.
  Bindwoorden, Bl. 78.
  Tusschenwerpsels Bl. 78.
B. Andere verdeeling, in  
  Veranderbare en onveranderbare Bl. 79.
  SPREKEN, wat zij? Bl. 80.
  Denken is oordeelen Bl. 80.
  Eene REDE, of zegging, wat? Bl. 80.
  En wat zy bevat? Bl. 81,
  Overeerstemming tusschen Zelfstandig en Byvoeglijk, Geslacht, en Getal Bl. 81,
  Beheersching Bl. 82.
 
  Verbuiging of Declinatie, en Conjugatie Bl. 82.
  Naamvallen Bl. 82.
  Geslacht, eigen of toegepast Bl. 83.
  Mannelijk en Vrouwelijk Geslacht Bl. 84.

 


[pagina 418]


  Geenerlei of Onzijdig Bl. 85.
  Toepassing der Geslachten Bl. 86.
Buiging Bl. 86.
Tweederlei lidwoord Bl. 85.
  Aanwijzend, en Algemeen Bl. 85.
  Klemming door de n Bl. 85.
  't Onzijdig niet buigbaar Bl. 88.
Naamvallen. De rechte geen naamval Bl. 89.
  Genitivus, wat? Bl. 89.
  Verlatijnsching en Latijnsche naamvallen Bl. 91.
  Buiging naar de zes Naamvallen Bl. 93.
  Genitivus in s en n Bl. 95.
  Buiging in 't meervoudig Getal. Drieërlei en Onregelmatige Bl. 97.
  Verdubbeling der sluitende Konzonant, waarvan? Bl. 103.
  Buiging van het Onzijdige Bl. 107.
  Wegwerping en aanneming der sluitende korte e in een adjectief, voor het Substantief geplaatst Bl. 108.
  Uitdrukking en vorm der graden van vergelijking. Regelmatig en Onregelmatig Bl. 109.
Voornaamwoorden; Zelfstandige of Persoonlijke Bl. 113.
en Byvoeglijke. En wel eerst Bl. 116.
  Bezittelijke; Bl. 117.
  Wederkeerige; Bl. 119.
  Aanwijzende; Bl. 121.
  Betrekkelijke, en Vragende Bl. 121.
  Zelf, en dezelve Bl. 125.
Deelwoorden Bl. 127.

 


[pagina 419]


  Dadelijke Deelwoorden;  
  Lijdende, en deze tweederlei Bl. 127.
  Overgang van Byvoeglijke woorden tot Zelfstandige, op tweederlei wijze Bl. 129.
  Overgang van Zelfstandige woorden tot Byvoeglijke, en verschillende wijzen daarvan, als  
  door aanneming van uitgang, of samenstelling Bl. 130.
Werkwoorden Bl. 135.
  Zelfstandige; Bl. 135.
  Dadelijke; En deze met overgaande of niet overgaande werking Bl. 135.
  Lijdende Bl. 136.
Aanmerking omtrent de verba reflectiva Bl. 136.
  Onbepaalde wijze van 't Werkwoord Bl. 137.
  Bepaalde wijze, verknocht aan Bl. 137.
  Personen, die drie zijn; Bl. 137.
  en aan Tijden Bl. 137.
Invloed van een- of meerderheid der Personen Bl. 137.
  De Onbepaalde wijs, eenerlei Bl. 138.
  De Bepaalde, onderscheiden naar des sprekers meening, Bl. 138.
  En door het verband Bl. 138.
  Vorm der Onbepaalde wijze Bl. 138.
  Algemeene Vorm de personen kenteekende Bl. 139.
  Verschillende Vorm van 't Voorledene: Bl. 141.
  1o. Door Vokaalverandering; Bl. 141.
  2o. Door een nasleepende sylbe Bl. 148.
  3o. Door s of st aan te nemen Bl. 150.
  Verlies van de n der ng en nk Bl. 154.
Grond dezes verschils van vorming Bl. 156.

 


[pagina 420]


  Tweederlei Praeteritum in eenige Werkwoorden Bl. 157.
  Aart van 't verschil der Deelwoorden Bl. 158.
  Drieërlei uitdrukking van 't aangenomene Voorleden: Bl. 159.
  't Zoogenoemde Onvolmaakt voorleden, beter: Algemeen voorleden; Bl. 159.
  't Zoogenoemde Volmaakt voorleden beter: Afgedaan voorleden Bl. 159.
  't Zoogenoemde Meer dan volmaakt voorleden, beter: Voor-voorleden te noemen Bl. 159.
  Waarby wy nog hebben  
  Een Verloren voorleden, en een Verloren voor-voorleden Bl. 160.
  Verbinding van zijn, en van hebben, als Hulpwoorden, Bl. 161.
  en meer andere Hulpwerkwoorden, met de deelwoorden en infinitiven,  
  ter uitdrukking van tijden en wijzen der doening of lijding, in 't Werkwoord vervat Bl. 161.
Werkwoorden van bestaan, of zelfstandige, Zijn, wezen, binnen, en Worden Bl. 163.
  Hebben; Bl. 165.
  Zullen; Bl. 166.
  Mogen, Kunnen, Moeten, Willen.  
Onderscheid in 't Hulpwerkwoord voor Verba neutra en activa, en Verba transitiva 168, 169.
Uitdrukking van het toekomende Bl. 171.
Uitdrukking der gebiedende wijze Bl. 172.
  Deze kent slechts den Tegenwoordigen tijd, en de Tweede persoon, enkel- en meervoudig; Bl. 172.

 


[pagina 421]


Uitdrukking van 't vragende Bl. 175.
Uitdrukking der algemeene toevoeglijke wijze Bl. 176.
Uitdrukking der onderstellende wijze, Bl. 179.
  die ook 't wenschende en 't toegevende bevat Bl. 180.
Gebruik van den infinitivus, drieërhande Bl. 181.
't Lijdelijke werkwoord Bl. 186.
De deelwoorden, tweederlei Bl. 187.
  't Werkende, van ouds tweederlei in uitgang Bl. 187.
  't Lijdelijke, tweederlei in vorming Bl. 188.
  't Augment hierby Bl. 188.
  De tweederlei Vorm Bl. 190.
  Plaatsing en verlies van 't augment Bl. 192.
  Saamgestelde Werkwoorden Bl. 196.
Onpersoonlijke Werkwoorden bestaan niet Bl. 198.
Overgang van Naam- in Werkwoorden, en van Werk- in Naamwoorden Bl. 199.
Voortspruiting van Naamwoorden uit Naamwoorden, tweederlei: en ontstaande Bl. 205.
  a. door samenstelling; Bl. 205.
  b. door tusschenkomst van een Werkwoord; Bl. 205.
  c. door verandering van Uitgang Bl. 205.
1o. Innige en uiterlijke samenstelling verschillend, en hoe? Bl. 207.
  Samenstelling van Byvoeglijke met Byvoeglijke  
2o. De verandering door tusschenkomst van Werkwoorden, is een samenstelling met Verbalia Bl. 207.
3o. De bloote Verandering van Uitgang Bl. 208.
  De vervrouwelijkende Uitgang drieërlei, en hoe toe te passen? Bl. 209.

 


[pagina 422]


  De verkleinende Uitgang, oud en nieuw Bl. 211.
  Collectiven, tweederlei Bl. 215.
  Aanmerking omtrent de uitgangen waardoor Substantiven tot Adjectiven worden Bl. 217.
  Voortspruiting van Werk- uit Werkwoorden Bl. 218.
  Door Samenstelling met Voorzetsels, of met Naamwoorden Bl. 218.
  Door uitdrukking van herhaling of van during der daad Bl. 218.
  Frequentativen van herhaling, hoe gevormd? Bl. 319.
  Frequentativen van during, hoe gevormd? Bl. 220.
 
BYWOORDEN.  
  Wat zy zijn? en hoe te onderscheiden? Bl. 221.
  A. Eigenlijke adjectiven, en welke? Bl. 222.
  Kennelijk of minder kennelijk, Bl. 223.
  en participien Bl. 226.
  B. Eigenlijke Werkwoorden;  
  C. Eigenlijke Voorzetsels; en  
  D. Korte tusschenredenen Bl. 232.
  Verdeeling ten aanzien van tijd en plaats Bl. 233.
  Telwoorden geene adverbien Bl. 241.
 
VOORZETSELS  
  als betrekking van beweging aan te merken Bl. 241.
  Omstandige verklaring van elk byzonder Bl. 242.
 
BINDWOORDEN, Bl. 251.
  zijn: a. Koppelwoorden; Bl. 252.
  b. Verdeelende; Bl. 253.
  c. Schiftende of onderscheidende; Bl. 253.

 


[pagina 423]


  d. Redengevende, zoo rechtstreeks als zijdelings; Bl. 253.
  e. Adversative, zoo rechtstreeks als zijdelings; Bl. 253.
  f. Antiadversative, of tegenspraak uitsluitende Bl. 253.
  g. Voorwaardelijke, of onderstellende; Bl. 256.
  h. Oorzakelijke; Bl. 256.
  i. Uitzonderende Bl. 256.
  k. Wenschende Bl. 257.
  TUSSCHENWERPSELS, wat, en welke? Bl. 258.
 
DERDE DEEL
 
SYNTAXIS.  
  Wat zy is? Bl. 262.
  Herhaling van 'tgeen (in de Etymologie) van een rede gezegd is; en toepassing daarvan op wat men een volzin noemt Bl. 262.
  Wat een VOLZIN inhoudt, en wijziging der hoofddenkbeelden, ten aanzien van  
  Onderwerp,  
  Attribuut, en  
  Verbinding Bl. 263.
  De Grondregels der Syntaxis gebracht tot vier punten:  
  a. Overeenstemming;  
  b. Onderschikking, anders Beheersching;  
  c. Wijze van samenvoeging; en  
  d. Orde van plaatsing Bl. 265.

 


[pagina 424]


A. OVEREENSTEMMING:  
  a. Tusschen Zelfstandig en Byvoeglijk, hoe en wanneer? Bl. 265.
  Ook van Lidwoord, Deelwoord, en Byvoeglijk Voornaamwoord, met deze Bl. 266.
  [Wanneer het Lidwoord vereischt wordt?] Bl. 268.
  b. Tusschen Naamwoord en 't Verbum finitum daarvan afhangend, en waarin? Bl. 273.
  En hoe verschillend?  
  Ook in te rug zicht der Voornaamwoorden Bl. 273.
  c. Tusschen Vraag en Andwoord, in geslacht, getal, en naamval Bl. 277.
  d. En dus ook tusschen Zelfstandig en Zelfstandig, waar 't een tot attribuut van het ander strekt Bl. 277.
  e. En tusschen Zelfstandigen en Infinitiven met te, (de Latijnsche gerundia uitdrukkende) Bl. 277.
B. ONDERSCHIKKING of BEHEERSCHING, wat is? Bl. 278.
  Naamwoorden oefenen geen beheersching, Bl. 279.
  maar zijn alleen vatbaar voor  
  Verbinding; en deze bestaat of in Koppeling, of in eenvoudige Bystelling (appositie) Bl. 279.
  Deze verbinding geschiedt behalven door een koppeling, die meer of minder uitdrukkelijk zijn kan; Bl. 279.
  Door tusschenkomst van een adjectief, Of van een voorzetsel Bl. 279.

 


[pagina 425]


  De koppeling kan naauwer of minder naauwe verbinding geven, en hoe? Bl. 280.
Eenvoudige bystelling verbindt Lid- en Naamwoord, Zelfstandig en Byvoeglijk Bl. 281.
  Vereisching van 't Lidwoord, en uitzonderingen van deze vereisching Bl. 281.
  Zoo koppeling als bystelling kan de kracht van een Meervoudig hebben Bl. 285.
  Alleen werkwoorden en voorzetsels oefenen Beheersching Bl. 286.
  Doch geen verbum substantivum. Dit geeft slechts een Verbinding van Koppeling Bl. 288.
  Ook geen verbum neutrum als zoodanig kan beheersching oefenen Bl. 288.
  De Beheersching eens Werkwoords transitivè gebruikt, stelt het beheerschte woord (d.i. dat het onderwerp der werking uitdrukt,) in den Accusatief Bl. 289.
  Is de daad verknocht met een voorwerp, by die daad aangedaan, schoon 't onderwerp der werking niet zijnde, zoo wordt dit door een Voorzetsel beheerscht; of, in plaats der beheersching van 't voorzetsel met dit voorzetsel zelf, neemt het den Dativus aan. - Wanneer zulks plaats heeft? en hoe de regel daarover te stellen? Bl. 290.
  Genitiven uit beheersching neemt men uit de Latijnsche Grammatica aan. - Kwalijk, en hoe dit verschijnsel op te lossen? Bl. 292.
  De deelwoorden oefenen de Beheersching die hunnen Werkwoorden eigen is Bl. 295.

 


[pagina 426]


  De Beheersching der voorzetsels hangt af van de beweging die zy insluiten Bl. 296.
  De beweging naar een Voorwerp brengt den accusativus meê Bl. 297.
  Die van een Voorwerp af  
  En ook de negative beweging (of rust), den ablatief Bl. 297.
  Verdeeling der Voorzetselen in dezen zin Bl. 297.
  Ingevoerd gebruik daaromtrent Bl. 299.
  Bywoorden  
  hebben geene Beheersching, maar zijn vatbaar voor een Constructie met een Dativus, een Voorzetsel met zijn beheersching vervangende Bl. 301.
  Aanmerking over adverbiale uitdrukkingen, en hare kracht omtrent Naamwoorden Bl. 302.
  Samenstelling van Bywoorden met Naam- en met Werkwoorden Bl. 304.
  Bindwoordtjens hebben geene beheersching, maar kunnen ze voortzetten Bl. 307.
  't Los staande (absolute) in een volzin of deel van een volzin Bl. 308.
  in een Genitivus bestaande Bl. 308.
  of in een Dativus Bl. 310.
  Tusschenwerpsels hebben noch beheersching noch eenige Grammaticale betrekking Bl. 312.
C. De SAMENVOEGING is  
  of eenvoudige Samenvoeging, en voortspruitende  
  uit onafscheidelijke vereeniging in het denkbeeld Bl. 313.

 


[pagina 427]


  uit afhanklijkheid Bl. 313.
  uit koppeling Bl. 313.
  of wel samenstelling, waarvan hiervoor Bl. 313.
D. De ORDE van plaatsing, Bl. 315.
  verschillend naar drie verschillende vormingen van een rede of zegging:  
  Te weten a. Stellig en rechtstreeks;  
  b. Afhanklijk en ondergeschikt (subjunctief);  
  c. Vragende Bl. 315.
  Wat algemeen is in alle die drie ordeningen? Bl. 315.
A. De eerste is de natuurlijke orde, en deze wordt verklaard Bl. 316.
B. De afhanklijke orde, wanneer te gebruiken?  
  Hoe zy van de natuurlijke verschilt?  
  Waar zy van afhangt? Bl. 321.
  Andere beschouwing en oorsprong van die Bl. 333.
C. De omgekeerde orde, of vragende Bl. 336.
  't gebiedende. Wat dit ten opzichte der Verbinding, met de Wenschende, Toegevende, Onderstellende, of Vragende wijze gemeen heeft? Bl. 339.
  Verschil der hulpwoorden en voorzetsels ten aanzien van de infinitiven. En het onderscheid dier Hulpwoorden onderling, naar hunne aanwending Bl. 340.
  Ook verschillend gebruik der Infinitiven, met of zonder voorzetsel, en waarvan afhangende? Bl. 340.
  Infinitief, van een Naamwoord afhangende Bl. 342.

 


[pagina 428]


Verscheidenheid in de stellige orde, [die] willekeurig is, en bepaald wordt naar 't meer of minder belang door den spreker in eenig deel der rede gesteld Bl. 343
Verscheidenheid van omzettingen der woorden, naar Verwer, en verwisseling van eenvoudige woorden met omschrijvingen en door verbindingen van wijzigingen of hoedanigheden van allerlei aart, en op allerlei wijzen voorgesteld; Bl. 346.
En omvattingen van verscheiden woorden tusschen 't Werkwoord en zijn Hulpwoord, of tusschen de twee leden van een saamgesteld woord Bl. 346.
Uitdrukking van by één komende en van elkander afhangende genitiven Bl. 349.
  Verdeeling van een volzin, en zijn lengte Bl. 351.
  Parenthesis, wat en waartoe dienende Bl. 352.
  Punctuatie Bl. 354.
Waar een snede of komma te zetten of niet te zetten? Zoo in verbinding van verschillende woorden die tot een zelfde ander woord betrokken zijn; als in geval van adverbiale wijziging Bl. 356.
 
Grammaticale figuren, als: Herhaling, Onderdrukking, Samentrekking, verdeeling, en Woordvoeging naar den zin (constructio ad sensum) Bl. 361.
Hyphen Bl. 368.

 


[pagina 429]


  Voorrecht der personen op elkander ten aanzien van het afhangen des Werkwoords daarvan Bl. 370.
  De constructio ad sensum by ons in acht te nemen in het Voornaamwoord dat op een persoon ziet, wanneer deze in een ander geslacht dan haar kunne genoemd is Bl. 370.
  Hoe verr' zy plaats heeft ten aanzien van 't gebruiken van collective woorden met Enkel- of Meervoudige voornaam- en werkwoorden? Bl. 371.
  Van het woordtjen als, en zijn constructie Bl. 372.
  Van de toepassing van leeren en onderwijzen Bl. 373.
  Misbruik in de constructie van vreezen.  
  Verwisseling van tijden Bl. 375.
  't Eenvoudig voorleden achter 't saamgestelde te doen volgen; en niet dit achter 't Eenvoudige Bl. 375.
  Gebruik der kapitale of hoofdletters Bl. 377.
 
VIERDE DEEL.
 
PROSODIE.  
  Wat zy is? Bl. 379.
  TOON en MAAT ontleenen haar betrekking uit verschillende oorzaken, en welke? Bl. 380.
  Vloeien op elkander in Bl. 380.
  I. Toon.) De Grieksche en Latijnsche verdeeling van accentus acutus, gravis, en circumflexus, by ons vreemd Bl. 381.

 


[pagina 430]


Maar toon, halve toon, en toonloos, by ons eigen Bl. 381.
Een woord, in zich zelf toonhebbende, kan toonloos worden, Bl. 381.
Vokalen, onvatbaar voor een toon, en welke? Bl. 381.
Misbruik hier omtrent Bl. 382.
Wanneer een sylbe haar toon verliest? Bl. 382.
De TOON valt op 't zakelijk deel eens woords Bl. 383.
Wordt somtijds verloren by de samenstelling Bl. 383.
Te weten: in adjectiven; en wanneer? Bl. 384.
Onderscheid ten aanzien van den Toon Bl. 385.
  Ook, door eenige uitgangen; en welke? Bl. 385.
  Ook, ten aanzien van Werkwoorden met afscheidelijke of met onafscheidelijke Voorzetsels saamgesteld Bl. 386.
Toon uit byzonderen nadruk  
Toon der Voornaamwoorden; Bl. 387.
  der Deelwoordkn; Bl. 387.
  der Bywoorden; Bl. 387.
  der Bindwoorden Bl. 387.
Geen lange rij van toonlooze, of van enkel geäccentueerde Woordsylben te lijden Bl. 387.
II. Maat.) Bepaalde MAAT, en wel lange, heeft per se het zakelijk deel des woords; doch wordt kort positione, en hoe? Bl. 388.
  De uitgangen zijn regelmatig, kort Bl. 388.
De Lidwoorden zijn kort Bl. 388.
De Voornaamwoorden zijn lang door den accent; zonder accent, kort, en even zoo  
Voorzetsels en bindwoorden, naar mate van den accent op een hunner sylben Bl. 389.
De toonlooze e is kort Bl. 389.

 


[pagina 431]


  Interjectiën hebben hun eigen toon, en door dezen wordt hunne lengte bepaald Bl. 389.
 
  Gelijke lengte aller lange sylben, en gelijke lengte aller korte sylben, wordt wel aangenomen; maar is met ruimte te verstaan Bl. 389.
  Betrekkelijke during van lang en kort Bl. 389.
 
  VERSCHEIDENHEID der tonen in een redeverband uit het Tweede en Derde Deel der Nieuwe Taal- en Dichtkundige Verscheidenheden te putten Bl. 389.
 
KORTE BYVOEGSELS ter opheldering Bl. 391.

 


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken