Imitaasjelear

[p. 145]

6

Njoggentjinhûndert ienentachtich

Se rûnen oer it Waterlooplein. It reinde en it wie dochs begjin augustus. Anke hâlde de giel-mei-swarte paraplu beet, dy't wat stikken wie en dêr't se al hiel wat Amsterdammers om har hinne sawat mei yn 'e eagen prike hie, sadat dy noartlich op har skelden: ‘Kaak ot je doppe, maad!’ en dêr skrok se dochs wol wat fan. Amsterdam wie har stêd net. Ljouwert wie al moai genôch. Margreet rûn alle kreamkesyn en út foar in learen jaske, mar de priis wie har meastal te heech.

‘Wat binne dy rotdingen djoer,’ prottele se.

‘Stel ien,’ joech se heal gnizend rie.

‘Bist mâl?’ Margreet seach har oan. ‘Hjir op it Waterlooplein? Dy ferkeapers hjirre hawwe eagen yn 'e achterholle, hear! Dy sjogge alles.’

It ôftingjen skynde har ek net bêst ôf te gean, ek al seach Anke mei ferheardens ta. Sels beseach se mei in min sin taffels en stuollen omdat se fannemoarn sjoen hie dat Margreet har keamer hjirre al hiel aardich ynrjochte hie. Sysels hie ferline jier noch gjin bank hân en mar ien lekkere stoel. Omdat alles wat der stien hie, fan Hans K. west hie, moast se dat dêr stean litte, want Hans K. siet no wer yn syn eigen húskeamer sûnt er syn ynspirearjende húsgenoate misse moast, sa't er sein hie. No moast se alles nij hawwe en se hie noch gjin jild. Oaren krigen altyd stuollen en gasstellen fan beppes, dy't nei âldereinhuzen ferfearen. Moast se by har beppe oankomme! Tagelyk mei heit en mem hie beppe ek net mear foar har te sprekken west. As antwurd op de adreswiziging dy't se beppe stjoerd hie, wie der in brief, stiif fan de fermoannings, foar har kommen en dat hie it lêste west, dat se fan beppe heard hie. De oare famylje hie se hielendal gjin teken mear fan fernommen.

[p. 146]

‘Sjochsto wat fan dyn gading?’ frege Margreet nei fyftjin kreamkes om 'e nocht besjoen te hawwen. Se antwurde fan net en dat se ek net witte soe, hoe't se it mei nei Fryslân tôgje moast. Se koe der net bêst mei yn 'e trein.

‘Soest der mei liftsje kinne. Dan kinst it sittende dwaan, oan 'e kant fan 'e dyk.’ Se laken. It hâlde op mei reinen. Margreet stiek de earm troch harres, nei't se mei in bult lijen de paraplu yn inoar krigen hie. Margreet die it útstel om earne kofje te drinken. ‘Irish coffee is my ek goed,’ sei Anke, want se hie ferlet fan wat sterks. ‘Flak foar,’ sei Margreet en se giene nei in kafee yn 'e buert, dêr't Margreet al ris earder west hie. Dêr foelen se del. Sy draaide fuort in sjekje, Margreet boarte mei it doaske Dunhill.

‘It is frjemd,’ sei Margreet, ‘mar Jan Kees is de earste jonge, fan wa't ik dien krij. Dat is wol eefkes in nuver ding.’

Se stelde har foar hoe't de wrâld der foar jin hinne lei, as men noch noait ôfwiisd wie. Soe it no ek goed en learsum wêze foar Margreet om it ek ris fan de oare kant mei te meitsjen? Ferline wike, doe't se Margreet skille hie, hie se har foar it earst gûlen heard. Jan Kees hie doe krekt west en hie de relaasje mei Margreet ferbrutsen. Se hie net folle witten te sizzen mei sa'n Margreet en doe hie Margreet ek útsteld dat se letter mar werom skilje moast. En no doarst se ek net te freegjen hoe't it mei har wie, hoe't se har fielde, want se wie bang om it fertriet dat der wie, oer har hinne te krijen. De tastân, dêr't Margreet no yn siet, wie net mei treast te bedimjen. As Margreet fertriet hie, hie se dêr rjocht op en as sy dan mei klysjees fan treast oansetten kaam, wie dat allinnich mar fernederjend foar Margreet. Se hearde it harsels al sizzen: ‘Komst der wol wer oerhinne, hear.’ Margreet hie dat ommers sels sa tsjin har sein, ferline jier mei Kees, dat it soe komysk heare. Dy dialooch koe net omdraaid wurde.

‘Hy sei dat er it net oandoarst mei sa'n ein tusken ús yn, ik

[p. 147]

yn Amsterdam en hy yn Achterlo,’ sei Margreet. Mar dat wist Anke al. Dochs preuvele se dat se it hielendal net fan Jan Kees begripe koe. Leafde liet har dochs net troch soks opkeare... ‘Dat er it net ienris besocht hal Dat falt my sa fan him ôf. In healjier hiene we it dochs altyd besykje kinnen.’

En in skoft letter, foar it opdrinken fan it lêste focht yn it glês: ‘Naja, it is leau ik wol it bêste sa. Meskjin hie ik it sels ek wol net sa lang úthâlden, hear. Men is fansels wol bûn oan sa'n wykeinleafde. Kom... sille we hjir mar wei?’

Se knikte en die de trui oan en tocht noch nei oer leafde en de leafde sa't dy har foardie yn 'e rûnten fan Margreet en se tocht twivelriedich dat soks har yn lingte fan dagen net slagje soe. Se soe der krekt mei Margreet oer begjinne, doe't se ûntdiek dat se de paraplu yn 'e saak lizze litten hie en doe kaam it der net mear fan.

‘Ik wol nei ‘De Slegte’, sei Margreet, ‘want dêr hawwe se guodkeape stúdzjeboeken’ en it probleem like har hielendal ôfhannele te wêzen, doe't Margreet yn 'e Amstelstrjitte frege oft se no wier sa'n nocht oan it ûnderwiis hie.

‘No ja,’ sei se, ‘it is fansels ek sa, dat as men de kâns krijt, dat men der mear op taspitst is. As ik no de kar hie tusken neat dwaan, les jaan of studearjen, en ik koe de kar blanko dwaan... ik leau wrychtsjes, dat ik dan foar it neatdwaan kieze soe.’ ‘Mar dyn kar wie dochs blanko! Yn alle gefallen foardatst dat sollisitaasjebrief skriuwdest. Doe koest alle kanten noch út.’ ‘Dêr hast wol gelyk oan, mar ik fûn dat sollisitearjen dochs in plicht, al ferwachte ik der neat fan. Elkenien is wurkleas, dat wêrom soe my dat net oerkomme, tocht ik doe.’

‘Neffend my wynst dy der foar wei, datst wol graach it ûnderwiis yn wolst.’

Se moasten eefkes achter inoar rinne, want in grutte frachtauto fan Heineken stie midden op it trotwaar. Se seach Margreet yn har wite simmerjas foar har út rinnen. Se stapte troch

[p. 148]

sûnder omsjen. Se fielde har boppe oan in hege berch, dêr hie se, as se hielendal boppe wie, kâns om fanôf treaun te wurden. Lestich wie dat, dat al harren petearen oer it ûnnoazele fan it ûnderwiis har no helder foar eagen stiene. En dan foaral harren spot oer de deeglikens fan dyjingen, dy't it ûnderwiis yn giene. As ferrette se de boel no. Se hie der yndied eefkes op sind om mei Margreet nei Amsterdam te gean. Se hie der wol in stúdzje by sykje kinnen. Sa'n learder wie se no ek wer net, mar it hoegde der ek net om oer te gean. Mar doe wie, frjemd genôch op himsels, dat tillefoantsje fan Donkersloot kommen. Hy hie sein dat der ynljochtings by him frege wiene troch de skoalle yn Mardum. It lei yn 'e reden, hie er sein, by eintsjebeslút hie se Fryske âlden. It tillefoantsje hie as doel hân har te warskôgjen dat se net har eigen glêzen ynsmite moast ûnder it sollisitaasjepetear, troch de skiednis mei har âlden te fertellen. ‘Dat komt net botte posityf oer foar in ûnderwizeres, dy't de hiele dei mei bern èn mei de âlden te krijen hat.’ Hy hie in ein oan it tillefoanpetear makke mei it sizzen dat it him al yn 'e wei wie, dat it net in skoalle yn it bysûnder ûnderwiis oanbelange, dy't foar har referinsjes opfrege hie.

It wie fansels wier, wa 't in sollisitaasjebrief skreau, die te witten dat er graach oan it wurk woe. Dêr hie Margreet wol gelyk oan. Mar dochs... hie it ek net wenst fan har west? Elk hie it dien. Loes hie ek al in baan. Se hie der wier net op rekkene, mar no 't it safier wie, woe se it ek net mear ôfsizze. Se sette de stap deryn en kaam neist Margreet.

‘Witst,’ sei se, ‘it is net sa dat ik sit te springen om foar de klasse, mar wat ik al wol, is in skoftsje jild om hannen te hawwen, ik wol mysels ek wolris ûnderhâlde. Mei sa'n beurs is it ek mar in skraabjen om 'e kant.’

Margreet seach har oan as hie se meidield dat se by it twadde hûs in priveeswimbad grave liet. Se begûn derfan de stammerjen: ‘Do kinst dy dat meskjin net yntinke, want do krijst alle

[p. 149]

moannen in talage fan jim heit, mar ik haw net ien of oar ynstruierke oer de beurs hinne.’

‘Anke, hâld mar op. It let ommers neat. Elk mei dwaan wat er wol, hear. En ik tink datsto op dit stuit ferlet fan fêstigens hast.’

‘Nee!’ rôp se en die it hier oan 'e kant fan Margreet achter it ear. ‘Dat sjochst ferkeard!’

‘O ja?’ Margreet seach har oan. Se stiene stil. ‘Oer in jier hast ferkearing mei de master fan 'e fyfde klasse fan Mardum of mei in boeresoan út 'e omkriten. Dat foarsis ik dy.’

‘Mar Margreet, doch net sa raar tsjin my.’

‘Ik doch net raar. Ik sei dochs al dat it net hindere ast no wat oars dochst as watst altyd beweare hast. Elk syn sin.’ En doe lake se: ‘O, ik hie de hiele Hans K. fergetten. Dat is fansels ek altyd noch in mooglikheid.’

‘Hâld no mar op oer Hans K.,’ sei se soer.

‘Wêrom neame jim dy jonge altyd Hans K.? Hat er gjin behoarlike achternamme?’

‘Jawol, mar hy is fan Hûngaarske komôf, en it is in slim út te sprekken achternamme. En hy brûkt dy K. as keunstnersnamme,’ foege se der oan ta en tocht oan de pertretten.

Se rûnen wer fierder. Se wist neat mear te sizzen. Margreet har wurden hiene der wol ynslein. Se wie faaks in boargertrut, dy't leaver in libbenfan rêst liede boppe dat fan spanning. Yn Achterlo hie se Margreet net benei komme kinnen. Har fuortrinnen, har oars wêze wollen, it hie neat om 'e hakken. Doe't se ôfstân dien hie fan heit en mem hie se tocht dat de wrâld foar har iepenstean soe. Mar dy hie har net opnommen en alles moast se noch altyd sels dwaan. Neat gie maklik en fansels. En sels Margreet liet har sitte. As koe it krekt besprutsene har neat skele, wiisde se Margreet op in bûtykje yn 'e Kalverstrjitte: ‘Sjoch, learen jaskes!’

‘Nee,’ sei Margreet en rûn troch, ‘dat is imitaasje.’