De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyne

XXII. Hooft-Stuk.
Van de Salivatie oft quyling.

DEwyl het somtyds gebeurt dat men in sommige siekten het quylen in 't werk stelt, om een me-

[p. 412]

nigte fenynig suur buiten ons lighaam te brengen, zoo zijn hier van de voornaamste de quiksilver oft mercurius, zijnde op verscheide wijsen bereid, het zy door ingeven, rooken en stryken; het zy dan hoe het in het lighaam komt, zoo doet het zijn werkinge al op een en de zelfde wyse, want de quiksilver bestaat uit ronde bolletjes, welke in onse sappen komende, vloeyen door de vaatjes daar de sappen doorloopen: het suir onderwylen, 't welk in die sappen is, werd door de loopende beweginge geduirig in de bolletjes van de quiksilver ingedrongen, dese quiksilver deeltjes sich meest met die vochten vermengende uit welke het speeksel geboren werd, zoo werden zy te gelyk met de speeksel uit geloost. De quiksilver dan door dit suur doordrongen zijnde, werd corrosyf als een sublimaat, waar door het de mond seer moyelijk valt. Die meer begeert te weten, lese mijn verhandelinge van de Pokken, dat alle dage staat uit te komen.

Het speeksel kan men ook noch verwekken, door verscheide scherpe dingen in de mond te houden, welke door hare beweegelyke deeltjes de mond aan alle kanten prikkelen, zoo dat'er meer quyl uit de quyl vaatjes werd uitgetrokken, als wel ordinaris, dese noemt men Masticatoria en apophlegmatizantia, dog men kanse in verscheide formen voorschrijven, de voornaamste zijn de volgende, als:

Pyrethrum,

Zingiber,

Angelica,

Acorus,

Cubebe,

Piper,

Tabacum,

Sinapi,

Sem. Staphidis Agriae,

[p. 413]

Mastix,

Sal Vulgare &c.

Dese alle bestaan uit deeltjes die de mond seer konnen prikkelen, en een menigte speeksel buiten het lighaam brengen, waar door by gevolg ook veel suirs uitgeloost kan werden, zonder eenig ongemak in de mond te hebben.

Het tabak suigen doet ook veel quijlen, daarom is het goed te gebruiken. En ten anderen, dewijl in de tabak veel alcali is. zoo is het door zijn doordringende deeltjes bequaam het suur ten onder te brengen, en de uitwaseming te bevorderen.