De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyne

XXIX. Hooft-Stuk.
Van de Vesicantia, oft Blaar-trekkende dingen.

ALle de middelen die op onse huid blaren maken, zijn of brandende dingen van het vuur, oft van eenige deeltjes, die op de huid gelegt werden, die de vuur-deeltjes niet heel ongelyk zijn.

Wanneer ik my dan aan het vuur brande, en een blaar werd, dat geschied op dese wyse: namelijk de vuur-deeltjes gaan uit het vuur oft gloeyend yser, en dringen door onse opperhuid: Dese deeltjes bestaande uit een acidum en alcali die door de subtyle materie des logts snel door malkanderen bewogen werden: Dese deeltjes van het vuur dan door de opperhuid doordringende, beginnen dadelijk wederom te botsen: en wyl haar beweginge seer snel is, gebeurt het dat zy met eenen alle de fijnste veseltjes los trekken en stukken snijden, 't welk gedaan zijnde, moeten de jeu sappen buiten lekken, welke dan tusschen de huid en opperhuid vergadert werdende, de opperhuid allenxkens uitsetten, als een blaas, 't geen wy blaren, oft bladders noemen, oft water-blaasjes.

Dit nu zoo zijnde van het vuur zelfs, zeg ik dat fulx door die middelen, welke men Vesicantia noemt,

[p. 425]

oft blaar-trekkende middelen, mede uit gewerkt werd, dog trager als met het vuur. Want als men spaanse vliegen of iets diergelijks op de huid legt, werden zy door het vogt, dat men daar by doet, of van het sweet des huids en de warmte des huids ontdaan en gaande gemaakt, dese deeltjes seg ik dringen door de opperhuid, en resistentie vindende, deinsen zy wederom, en snijden onderwylen alle die veseltjes ontstukken, die dan op de vorige wyse, als gesegt is, mede haar water doen uitloopen en een blaas vertoonen.

Dat dese middelen uit sulke deeltjes bestaan, blykt uit de chymie en de smaak, want de spaanse vliegen, die wel de meest gebruikelykste zijn, hebben een zeer vlug en penetrant sout. Vorders de ranunculus, flammula, tithymallus en diergelijke hebben een zeer snijdende en doordringende smaak, zijnde in de mond als een vuur.

Sommige zijn van gevoelen en meinen dat zoo een blaas weinig kan doen, waar in ik haar gelijk geef; want het water dat uit de blaas loopt, is niet de oorsaak dat de selve helpt, maar het vlugge sout deser vliegen, welke tot in de sappen doordringende, het suur benemen, en alsoo wegnemen d'oorsaak waarom se geappliceert wierden. En dat dit doordringen waar is, blijkt in sommige, die na dat men haar een spaanse vlieg heeft geset, bloedig wateren,waar door komt dit anders als door des zelfs vlugge deeltjes, die tot in het bloed zijn in gedrongen, met de pis afgaande de blaas en andere deelen snijden.