Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyne (1683)

Informatie terzijde

Titelpagina van De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyne
Afbeelding van De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyneToon afbeelding van titelpagina van De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyne

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (2.97 MB)

ebook (4.38 MB)

XML (0.84 MB)

tekstbestand






Genre

non-fictie

Subgenre

non-fictie/natuurwetenschappen/geneeskunde


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyne

(1683)–Steven Blankaart–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

XXXII. Hooft-Stuk.
De nut en onnut van het Ader-laten

DEwyl der veel gesproken en gehaair-klooft werd over het Ader-laten, zoo van die gene, die daar groote voorstanders van zijn, als van die gene welke de zelve t'eenemaal verwerpen: Soo is 't dat de middel-weg de beste is: Want het Ader-laten zoude in sommige gelegentheden wel te passe konnen komen, gelijk als in dolligheid en wanneer den omloop des bloeds in sommige flauwten en schrik by na aan 't stil staan is. Niet, om datse niet met andere middelen konnen geholpen werden, maar om dat ons sulke middelen dikwyls onbekend zijn, moet men van twee quaden een kiesen, namelijk of de patient soo laten als hy is, of hem zijn kragten, die in 't bloed en geesten bestaan, verminderen. Of indien de gelegentheid is van flauwten, en dat den omloop by na stil staat, het bloed een weinig aftappen, niet

[pagina 430]
[p. 430]

om de kragten te verminderen, maar om den omloop des bloets een scheut te doen nemen, want als een ader geopend werd, loopt daar terstond bloed uit, en dewyl door een circulare beweginge het een bloed het andere moet volgen, zoo gebeurt het, dat het gansche bloed scheut neemt, en alsoo de lyder bekoomt.

De Chinesen hebben nooit de gewoonte een Ader te laten, want se hebben een schrik van dood-slag, en van alle geweldige bloedstortingen, want, seggense de al te groote warmte oft kragt en werd niet meer getempert door d' ontrekkinge des bloeds als siedend heet water getempert werd, met een gedeelte daar af te nemen, en men daar geen koud oft lauw water by goot; ten anderen, seggen se ook, dat het Ader-laten eer de siekte mindert, als geneest, dat is, dat de kragt van de quaal verswakt werd.

En zeker se hebben geen ongelijk, want alle siekten konnen sonder Ader-laten genesen werden, want als we gesegt hebben, dat indien alle de siekten uit verdikte vogten ontstaan, zoo sullen die, seg ik noeit door een Ader-steek genesen werden: want indien ik een gedeelte van het dikke bloed hebbe afgetapt, zoo zal het overige nog dikker werden, en eer een gedeelte van de siekte benemen als genesen, en daarom zijnder zoo veele, die wel eerst ligting by het Ader-laten vinden, maar dat gebeurt maar soo lange, totse daar na of in de zelfde of in een erger quaal vervallen.

De geheele genesinge van alle siekten bestaat meest om het suur, of te temperen, of buiten het lighaam te brengen, en alle slym en dikke vogten vloeybaar te maken, het welk dan niet konnende geschieden door het aderlaten, soo is de selve onnut en verwerpelijk. Want dat ik de selve in een Mania ofte dolligheid en in een byna stilstaande bloed-loop nog toelaat, is niet om de siekte te genesen, als om dat men terstond geen betere middelen by de hand neemt:

[pagina 431]
[p. 431]

want indien men anders niet en doet, sal de siekte dese quaal al meermaals onderworpen werden, en sekerlijk niet genesen zijn. Nog hoor ik veel schreeuwers van het laaten in een zyde-wee ofte pleuritis, dat men daar in behoorde te laten. Maar als ik de regte waarheid moet seggen, kan ik niet sien, dat se veiliger genesen werden met als sonder aderlaten, ja daar werdender eer, meer sonder als met aderlaten genesen. Want als ik een ader doe openen, doe ik dat meer of om dat het volk, daar men over praktiseert, in het voor-oordeel is van aderlating; of wanneer ik met een St. Jeun moet praktiseeren, die maar een alphabetarius in de Medicyne is.

Dit is mijn regte biegt, en soo ik het al toelaat, tap ik soo weinig bloed af als het mogelijk is.

Konnen de Chinesen soo wel en soo veilig sonder dit bloed-vergieten genesen, van welke natie soo seer geroemt werd ontrent het genesen harer sieken, soo seg ik, dat men het hier mede genoegsaam kan in 't werk stellen; ten anderen de leere van de gesonde en ongesonde stand, die ik hier voren geleert heb, vereist de selve nooit, soo dat ik niet en weet, waarom ik de selve soo seer sal aanprijsen. Ik hebbe in 't ontwarren van veele knoopen in de Medicyne nooit bevonden, dat het eenig voordeel kan bybrengen, dat niet door andere middelen veel beter kan geschieden. Voor my ten komt my nooit in praktijk te pas, daar ik het niet beter klaar sonder aderlaten, ja seg ik, de sieken sijn veel korter gesond, sonder als met het aderlaten.

't Is ook geen middel dat een Christen wel betaamt, 't is een wreede en cruelle manier van genesen. 't Is het leven des lighaams te kort te doen, 't sy in gesondheid ofte leven: Want de sielen der dieren is het bloed: ik geef het dan alle bloed-laters naauwkeurig op haar conscientie te overpeinsen of het aderlaten regtmatig zy of niet, biddende God dat se een-

[pagina 432]
[p. 432]

maal het deksel van blindheid en vooroordeel mogen afwerpen, als in een regt christendom alleen de reden en waarheid be-steroogen.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken