Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden (1698)

Informatie terzijde

Titelpagina van Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden
Afbeelding van Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruidenToon afbeelding van titelpagina van Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (6.77 MB)

ebook (8.42 MB)

XML (1.11 MB)

tekstbestand






Illustrators

Jan Luyken

Caspar Luyken



Genre

non-fictie

Subgenre

non-fictie/naslagwerken (alg.)
non-fictie/natuurwetenschappen/biologie


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden

(1698)–Steven Blankaart–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

LXXIX. Hoofd-stuk. Betonica, ofte Betoni.

DE Betoni heeft lankwerpige, breedagtige, aan de kanten gekartelde, vaste en duister groene bladen, voortkomende uit een knobbelagtige en met veselen begroeyde wortel: uit het midden deses wortels ofte bladen rysen een ofte meer vierkante, rouwe ofte hairagtige stelen, anderhalve span of twee hoog ofte hooger. Op des selfs top komen, in maniere van een Aare, verscheide purpere, en ook wel witte bloemtjes, staande yder in een groen

[pagina 121]
[p. 121]

getand kokertjen, en de selvige pyps-gewyse daar in, dog voren open, daar na volgt een langwerpig, dog hoekig zaad.

Het behoort onder de werwel-wysige kruiden: zynde kenbaar, door zyn lyvige Aaren: de steel ongetakt, en de bladen wat gekorven.

Sy werden voortgeset van planten, die men alle jaren afset, of de plant komt van zaad voort. Sy wasschen alhier in de Hoven, en best op lommeragtige plaatsen; sy bloeijen in de Hoy-maand, en geven tegen den Herfst ryp zaad.

Dit kruid heeft geen onaangenamen reuk, als het tusschen de handen gevreven werd; zynde derhalven fyn van deelen, die doordringend zyn. Het werd meest tegens de hoofd-qualen gebruikt, soo innerlyk als uiterlyk: voor de innerlyke qualen maakt men kooksels, welke goed zyn gedronken, of men trekt deselve in een Thee-pot met heet water, daar by doende wat Sali, Majolein, Rosmaryn, enz. Voorts werd die mede met voorschreve kruiden, gedroogt zynde en gekorven, door een pyp gerookt, waar door de slymige verstoptheden der hersenen verbetert werden. Het groene kruid gevreven zynde, en in de neus gesteken, doen seer veel slym quyt werden. De navolgers van d'oude Genees-kunde maken daar een water uit, als mede Syroop, Conserf, enz. maar, myns bedunkens, steekt daar weinig heils in. De kooksels daar van werden niet alleen onder de wond-dranken gerekent, maar men suivert daar de borst mede in een etter-borst, en andere diep-gaande wonden. Men telt dese plant mede onder de Moeder kruiden. Uiterlyk werd die gebruikt, en met het sap van Juffrouw-mark, en Weeg-bree, Was, Harst, Terpentyn, enz,. tot een pleister gemaakt, om over de Hoofd-wonden te leggen. Tegens de Hoofd-

[pagina 122]
[p. 122]

qualen, maakt men met verscheide andere wel-riekende dingen, daar kruid-muisjes van, om op het hoofd te dragen. Het poeder van de gedroogde bladen opgesnoven, dient tot een nies-poeder, om veel slym uit de neus in verkoudheid quyt te geraken.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken