Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden (1698)

Informatie terzijde

Titelpagina van Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden
Afbeelding van Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruidenToon afbeelding van titelpagina van Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (6.77 MB)

ebook (8.42 MB)

XML (1.11 MB)

tekstbestand






Illustrators

Jan Luyken

Caspar Luyken



Genre

non-fictie

Subgenre

non-fictie/naslagwerken (alg.)
non-fictie/natuurwetenschappen/biologie


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden

(1698)–Steven Blankaart–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

CXXXV. Hoofd-stuk. Chelidonium Majus, Gouwe, stinkende Gouwe, of Schelkens-kruid.

MEn noemt het mede Chelidonium, Celidonium, Hirundinaria Major, en dat om dat men meint dat de swaluwen hare oogen daar mede souden genesen. De stelen zyn rond, blauw-groen, boven in verscheide andere takjes gedeelt, van een voet of twee hoog, een weinigjen gehaart, tenger, ligt-brekende, met verscheide knoopjes: gebroken zynde, vloeyd daar een goud-geel sap uit. De bladeren komen met steelen of uit de wortel, of aan de leden der steelen, zyn lang, in seven, vyf of meer of minder deelen tot de middel-ribbe toe ge-

[pagina 190]
[p. 190]

deelt, welkers blaadjes dan een weinig langwerpig zyn en getand: tenger, blauw-groen, glad, sagt en sappig; welke ligt gebroken zynde, uit hare ribbetjes mede een goud-geel sap geven. Op de toppen komen ses of seven vier-bladige bloemtjes, met eenige geele Saselingen in 't midden, elk op zyn steeltjen: 't welk afvallende, komen daar matig lange hauwkens ofte zaad-kokertjes, inhoudende een klein geelagtig of bruin, en blinkend zaad. De wortel is een pink dik of wat dikker, een vinger lang, met eenige veselen behangen: van koleur Saffraan-geel, dat is hoog-geel, ofte rood-geel, soo van binnen als buiten: gevende mede een sap, gelyk de struik en bladen. Dit geheele gewas is swaar van reuk; scherp, bytend en bitteragtig.

Daar is nog een soort het vorige gelyk, maar de bladen zyn wat kleinder, en de bloemtjes zyn om de kanten wat gekartelt.

Het zaaid zyn selven, of het komt voort van zyn overgeblevene plant, die het geheele jaar lang groen blyft, en bloeyd van Lente tot in het laatste des Somers, hebbende onderwylen ryp en onryp zaad. Het groeid geern op schaduwagtige plaatsen, die niet betreden werden: en wast weelderig in een schaduwagtigen hoek der Hoven.

Uit de reuk en smaak bestaat de geheele plant uit fyne en doordringelyke deeltjes: en is bequaam den geel-sugtigen, alsoo het de verstopte kliertjes des Levers opend, waar door de galle moet afgescheiden werden: is voorts ook daarom dienstig de verstoptheden van alle ingewanden. De wortel behoorlyk gesneden kan men als een set-pil gebruiken. Het gele sap gemengt of ongemengt, geneest de oog-schillen, en oog-vlekken, somtyds met een sagt penceeltjen ofte veertjen, daar een weinig van opgestreken. Het selve dagelyks op de

[pagina 191]
[p. 191]

vratten der handen gestreken doet die binnen korten afvallen. Men kan het gebruiken als een kooksel; of het kruid met zyn wortel in een sakjen doen, en op wyn of bier hangen, en drinken: of men kan het sap uitpersen, en tot de dikte van pillen uitdampen. Of men doet by het sap witten honig, en men kookt het tot de dikte van honig, om sweeringen te suiveren, of om versche wonden te genesen. Het versche sap, voornamelyk het geele in wonden gedrukt, geneest seer schielyk: en dit kruid werd daarom onder de wond-kruiden gerekent. Men maakt hier ook een water af tegens de oog-qualen, maar is van weinig nut, ten ware uit het sap alleen.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken