Een nette verhandeling van de leger-ziekten, als mede van de scheeps-ziekten

[p. 19]

Het III. Hoofd-Stuk. Van de Blauwe, Groene, en Geele Vlekken, die zig somtijds hier en daar op de Huid vertoonen.

MEn vind niet alleen in de Steden, maar zelfs in 't Leger en te Scheep, dat ’er eerst blauwe vlekken zig hier ende daar op de Huid vertoonen, voornamelijk aan Armen en Beenen, even of zy geslagen of geknepen waren, welke zig menigmaals schielijk vertoonen: deze daar na verdwijnende, werden eindelijk groenagtig, ende ten laatsten geel. Deze hebben haar oorsprong uit een dik ende ziltig Bloed, het welk in de kleine vaatjes der slag-adertjes niet konnende voortloopen tot in de Aderen, blijft daar stille staan en stremt, het welke dan een duistere blauwe vlek vertoond, en deze is groot of klein, na dat zoo een verstopt slag-adertje in zijn omtrek veele ofte weinige uitbreidingen van takjes heeft. Dit geronne Bloed werd door de warmte der deelen, die daar by ende ontrent zijn, als mede door de perssinge en verby vlietinge des Bloeds, allengskens weg geperst, zoo dat die vlokken dan komen te verdwijnen, werdende de deelen in plaats van blauw of loodverwig al-

[p. 20]

lengskens groenagtig, alzoo blauw met ’er tijd groen, en nog dunder werdende door de doorschijninge opperhuid, zig geel vertoond: want ook een weinig Bloeds in veel waters gestort, geel werd.

Wat belangt de middelen hier toe; deze zijn uiterlijke ende innerlijke. Aangaande d’ uiterlijke, zijn die gene welke het geronne Bloed verdunnen, gelijk als men de vlekken bestrijkt met Brandewijn, daar wat Spiritus salis Armoniaci onder is: den Oleune Tartari per deliqiuum met Brandewijn, het L’eau de la reine d’ Hongarie: en diergelijke: het dikmaals bestrijken met spog, voornamelijk met het gene nogteren is, zijnde doordringelijker en beter gekookt, verdrijft de zelvige: ook mag men die wasschen met pis die in den morgenstond gewatert is: het veel vrijven met de hand en met warme doeken; is mede voordeelig; alzoo het stilstaande vogt dan beter en gezwinder aan het bewegen geraakt, en de vlekken eerder verdwijnen. Maar zoo het zaake is, dat deze bevlekte deelen bedekt zijn, hoeft men daar zo veel moeite niet om te doen, alzoo die vlekken wel van zelver verdwijnen.

Wat nu de innerlijke middelen belangen, deze moeten bestaan uit fijne en met eenen zuur-temperende middelen, welke ik hier niet zal ophalen, alzoo de zelvige in het voorige Hoofd-stuk genoegzaam te vinden zijn.