'Aenmerkingen over de verwaerloozing der Nederduitsche tael'

§. 10.

Het veronachtzamen der moedertael by de eerste opvoeding dient niet weinig, om een vooroordeel, door zoo vele andere ontstandigheden begunstigd, meer en meer te doen inwortelen. Velen kennen hunne eigene tael niet, en veelal veracht men hetgene men niet kent.

Verstandiger was de handelwyze onzer Voorouders! Zy gevoelden al het nadeelige dezer verwaerloozing; zy wisten dat de opvoeding in eene vreemde tael de grondslagen van het volksbestaen krenkt en ondermynt, en dat de minachting en nalatigheid ten aenzien der moedertael voorboden zyn van den ondergang der nationaliteit.

Tot voorkoming van dit kwaed beletten zy, zoo veel mogelyk, den omgang met naburige volken aen de Belgische jongelingschap, en zy hadden voorwaer het misverstand niet van hunne kinderen aen vreemde meesters toe te vertrouwen, of naer vreemde landen te zenden, waer hun een afkeer tegen het vaderlandsche ingeboezemd wordt; een afkeer des te nadeeliger in zyne uitwerkselen naer mate hy in jongere jaren wordt ingezogen.

[p. 23]

Zy zelven, en geenszins vreemde leermeesters, namen voor de opvoeding hunner kinderen zorg; zy boezemden hun eerbied voor het eigene in; zy leerden hun vroomheid, vaderlandsche zeden en 's Lands tael waerdeeren en hoogachten. Zy vormden niet slechts Belgen by name, maer echt vaderlandsche, onverfranschte Belgen.

Deze Belgen schaemden zich niet hunne moedertael te spreken; zy waren over dezelve trotsch, en gedoogden nooit dat de Fransche tael in de zaken van het bestuer ingevoerd werd.

Zoo lang de vorsten dezer landen inboorlingen waren, leed de tael geen of weinige afbreuk. Voor de eerste reize ontstonden hier omtrent moeielykheden, toen de schepter der Belgische regering in handen der Bourgondische prinsen verviel. Deze vorsten van 't Fransche huis afstammende en in 't Fransch opgebragt, trachtten meer dan eens de tael der landen die zy kwamen besturen door de Fransche spraek te doen vervangen; doch te vergeefs.

De staten verhieven zich bestendig tegen de schending der vaderlandsche rechten, en er werd sedert in de blyde inkomsten en in de andere privilegien der provintien besproken en vastgesteld dat alle voorstellen, beden en andere zaken van beheer in de landtael moesten geschieden (7).