Kortbondige spreuken wegens de ziektens

De ziektens uyt gebrek van de omlooping en bloed-rykheyd.^(a)

106. DOor gebrek van de omloopende beweeging zo komen die ziektens in de vogten, welke naast die komen, die van zelfs in stille of rustende gebooren werden. (58-80) en derhalven 't begrip ende geneesing van dezelve moet hier uyt genoomen werden. En uyt deze allen zo word des bloedrykheyds aart, oorzaak, gewrogten, teekenen, en middelen verstaan, indien men op de volgende agt geeft.

α.	De bloedrykheid is een grooter overvloed van goed bloed, als de welke die veranderingen zoude konne dragen, die onmybaar niet in 't leven voorvallen, zonder dat'er ziektens zoude komen.
β.	Alle oorzaak, welke veel goed Chyl en bloed maakt, en te gelyk der zelver verdunning, verteering, doorstraling belet, brengd dat voort.
γ.	Tot welk behoord die groote t'zamentrekkende kragt der chylmaakende ingewanden, zo in 't hert als in de slagaders: en te gelyk een ruymer t'zaamenbinding van aderen en andere vaten; sagte spyze, die ligt in chyl veranderen; een lange slaap, gerust gemoed; rust der spieren, gewoone bloedstorting zo natuurlyk als kunstig.
δ.	De gevolgen of uytwerkzels van de bloedrykheid hangen alles af van de dunmaking, welke aan de meerder snelheid, en daar uit voorkomende warm-

(a) Plethora.

[p. 21]

	te, of andere oorzaaken, door opmerking, word toegeschreeven: hier uit een verwydering zo van de bloeddragende slagaderen, als watervaten; een veranderde afzondering; een t'zaamendrukking van 't aderlyke bloeddragende wateragtige zoort; een verstikking van de omloop; een ontsteking; een scheuring der vaten; een verettering; heet vuur; de dood.
ε.	En aldus word gekend ligt't tegenwoordige; de toekomende gevolgen worden voorzien.
ζ.	De geneezing geschied door bloed-laating; arbeid; waakzaamheid; een scherpe spyze na de ontlastingen; doch langzaam ingevoerd de nalaating van de ontlastingen.