Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Rood paleis (1936)

Informatie terzijde

Titelpagina van Rood paleis
Afbeelding van Rood paleisToon afbeelding van titelpagina van Rood paleis

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.88 MB)

ebook (3.01 MB)

XML (0.28 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

roman


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Rood paleis

(1936)–F. Bordewijk–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 226]
[p. 226]

Het rotspark

Op een kouden dag in Mei stapte hij in den trein naar Haarlem. Hij reed derde klas. Hij had geen ander doel dan de zee te zien. Zijn fantasie over de koninginnen had hem een heimwee naar de zee gegeven. In geen jaren had hij de zee van Nederland gezien. De gedachte aan Haarlem had hem een heimwee gegeven naar zijn jeugd, toen hij dagelijks reisde in de derde klasse, als leerforens.

Hij zocht een vollen rookcoupé, en stak een pijp op. In geen jaren had hij een pijp gerookt. Het was voor hem een beleving houten banken te reizen. Hij vond het genoeglijk te zitten tusschen de rookende mannen die riepen boven het geweld van den trein uit. Maar hij zat tusschen hen alleen.

Eens was hij een lang bochtig steegje van Mokum doorgegaan dat Groot Hemelrijk heette. Er stonden vrouwen in de deuren. Een zei terwijl hij voorbijging, niet vinnig, iets vanzelfsprekends: Heeren hooren niet in de steegjes.

Anders niet. Hij herinnerde het zich eensklaps hier. De mannen hadden naar hem geblikt: Heeren hooren niet in de steegjes. Maar ze duldden hem gelijk toenmaals de vrouwen. Hun gesprek dat even had gestokt werd her-

[pagina 227]
[p. 227]

vat toen hij vertrouwen gaf door het stoppen van een pijp.

Ze spraken niet tegen hem. Ze spraken in groepjes, steeds luider naarmate de trein meer vaart kreeg. Er zat een loodgieter tegenover, met zijn zoon. Ze hadden gereedschap bij zich in zakken van leer. Met moeite hadden ze het in het rek gestuwd. De vader had den zoon geholpen. Zij en hun gereedschap gaven een penetrante lucht af, maar na een tijdje wende het.

Naast hem zat een vrouw die rook naar loog, een waschvrouw waarschijnlijk. Ze had haar bloote handen in haar schoot gevouwen, in haar schort. Een hoed droeg ze niet.

Henri Leroy kon zijn oogen niet afhouden van de twee over hem. De vader schoof zijn pet naar achter. Zijn piekhaar was bezweet. Hij veegde zich droog met een rooden zakdoek, bedrukt met figuurtjes in donker geworden wit. Hij pruimde. Telkens spritste hij tusschen zijn waggele voortanden een dunnen straal bruin op den vloer. Tegelijk gingen zijn knieën met de leeren opzetsels van elkaar, dan wreef zijn lompe laars het sap fatsoenlijk uit.

Het gezicht van den tengeren zoon was geheel bezweet. Hij moest het afvegen tot driemaal toe, met zijn zakdoek, ook rood. Toen

[pagina 228]
[p. 228]

hield het zweeten op. De man en de jongen hadden de lijkige tint die men vroeg krijgt in dit beroep. Ze leken zoo op elkaar, de zoon was uit het zieke vleesch van den vader geboetseerd, zijn vleesch was jong en al even ziek.

Eens zei de man iets naar de vrouw naast Henri. De vrouw zei iets terug. Ze was blijkbaar verlegen dat er tegen haar gesproken werd. Ze snoot haar neus in haar schort. Dan zag hij weer de uitgeloogde handen gevouwen in den stillen schoot.

Hij wilde niet opzettelijk zijn, hij keek naar buiten, links en rechts. Naar het zuiden was er de weg met verkeer langs de baan, en dan talrijk water rimpelend onder een guren wind, zilverachtig. Het noorden lag plat, eindeloos groen voorjaarsland, schaars bewoond, geheimzinnig naar de pool, met malingen van wieken opvallend en nadrukkelijk zelfs in de verte.

Het was koud in den trein. De wind stond opzij en vlaagde. Een stroom ging door de kieren over zijn voeten. Langzamerhand werden de ruiten overtrokken met een membraan van adem. Het was winter in een onverwarmden trein.

In Haarlem stapte hij over, en kort daarop zwoegde een wandelaar. Hij was te dun ge-

[pagina 229]
[p. 229]

kleed, de bittere wind ging tot zijn merg. Boven de geestgronden werd telkens klein gruis van vogelvluchten weggeblazen langs een keiplein van wolken.

Door de duinen was het zwoegen zwaarder. Hij had een weg kunnen nemen, maar hij wou zóó, in helm, struiken, mul zand. Soms stond hij een oogenblik, in de pannen, bij scheefstormde boomen. Dan paarde een andere klank zich aan den wind, vanaf een zeeduin zag hij de zee.

De zee lag ruw uitgevloerd, donkergrauw onder een lichteren dom. Zijn blik dwaalde over het barsche rotspark. Hier en daar kwamen aderen van marmer aan de oppervlakte. Hij herinnerde zich zijn staan aan het kanaal, zijn streelen van het water. Het was alles uiting van eenzelfde onbevredigdheid.

Maar dit water was anders, was beter. Het kon verzoenen met de pest der continenten. Hij voelde de eeuw langzaam in zich uitdooven. Toen hij terugreed en de tengere opstanden der stadstorens weeromzag dacht hij: ook als je nog niet iets nieuws kunt zijn kan je toch wel iets ouds afschudden. En, daar meer en meer de moralist in hem ontwaakte: Liever naakt dan voddig, liever stom dan een gepavoiseerde gemeenplaats.

De vingers gingen langs den knevel.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken