De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Bliscapen van Maria

Benaming voor een reeks van oorspronkelijk zeven Middelnederlandse mysteriespelen, gewijd aan de zeven vreugden van Maria (deze zijn volgens de `na prologhe' van het laatste spel: de boodschap van de engel aan Maria, de geboorte van Jezus, het bezoek der drie koningen, het terugvinden van de 12-jarige Jezus in de tempel, de opstanding van Christus, de komst op aarde van de Heilige Geest met Pinksteren en Maria's ten-hemel-opneming). Alleen de eerste en zevende Bliscap zijn bewaard gebleven (resp. hs. iv 192 en hs. ii 478 kb Brussel: zelfde kopiist).

Op 19 febr. 1448 besloot de Brusselse magistraat ieder jaar een van de Bliscapen op de Grote Markt te laten spelen, te beginnen met de eerste, om na het zevende jaar opnieuw met de cyclus aan te vangen. De opvoeringen hadden plaats ter gelegenheid van de processie die op de zondag voor Pinksteren vanuit de Zavelkerk te Brussel omging en die herinnerde aan de miraculeuze overbrenging naar deze kerk van een Mariabeeldje uit Antwerpen in 1348. Het is mogelijk dat het stadsbestuur besloot deze opvoeringen te subsidiëren nadat reeds een eerste cyclus was gespeeld: de eerste opvoering van de eerste Bliscap zou dan in 1441 hebben plaatsgevonden; de laatste ons bekende opvoering in de rederijkerstijd was die van de zevende Bliscap in 1566, het Wonderjaar. In de 20ste eeuw zijn de twee bewaarde spelen echter weer met succes op het toneel gebracht. Vermeldenswaard is dat, naast de zeven Bliscapen, in de 16de eeuw te Brussel ook spelen van de zeven Weeën werden vertoond (geschreven door Jan Smeken en Jan Perchevael). De eerste en de zevende Bliscap zijn waarschijnlijk het werk van dezelfde, ons verder niet bekende Brusselse auteur. Wel zijn beide teksten verschillend van structuur.

Uitgaven:

P. Leendertz Jr. (ed.), `Sevenste Bliscap', in Middelnederl. dramatische poëzie (1907); W. de Vreese (ed.), Eerste Bliscap (1931); H.J.E. Endepols (ed.), `Eerste en sevenste', in Vijf geestelijke toneelspelen der middeleeuwen (1940), in moderne spelling; J.J. Mak (ed.), Eerste Bliscap (1949); W.H. Beuken (ed.), Die eerste Bliscap van Maria en Die sevenste Bliscap van Onser Vrouwen (1973 en 1978), met bibl.; J.F. Willems, Eerste Bliscap (1976), anastatische herdr. uitg. 1845; H.J. Leloux (ed.), `Eine mittelniederländisch - mittelniederdeutsche Reimfassung der "Sieben Freuden Mariens"', in Jahrbuch Vereinigung niederdeutsche Sprachforschung 1977, 100 (1978); A. Hübner (ed.), `Kritischer Beitrag zu Leloux, H.', in Korr. bl. Ver. niederdeutschen Sprachforschung, 89 (1982).

Literatuur:

P. Minderaa, `De compositie van Die sevenste Bliscap Onser Vrouwen', in De Nieuwe Taalg., 49 (1956); J.J. Mak, `De bron van "Die sevenste Bliscap"', in Versl. en Meded. Kon. Vl.

[p. 79]

Acad. (1957); W.H. Beuken, `Verstechniek in de beide Bliscapen', in Leuvense Bijdragen, 59 (1970); Idem, `Het auteurschap van de Bliscapen', in Idem, 60 (1971); Idem, `De Bliscapen en de schilderkunst', in Spiegel der Lett., 13 (1970-1971).

[D. Coigneau]