De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Wilhelmus, Het

Roepnaam van het 16de-eeuwse zo genoemde geuzenlied, overgeleverd in Een nieu Geusen Lieden Boecxken uit 1581, waarvan de oudste druk waarschijnlijk in 1573 of 1574 verscheen. De precieze datering van het Wilhelmus is onzeker, maar het moet tussen 1568 en 1572, naar men aanneemt in 1571, geschreven zijn. Ook van de auteur is men niet zeker, in het algemeen wordt het lied toegeschreven aan Marnix van St. Aldegonde.

Het Wilhelmus is een religieus-politiek propagandalied vóór het leiderschap van Willem van Oranje. De eerste letters van de vijftien strofen vormen het acrostichon Willem van Nassov. Het lied getuigt niet alleen van grote kennis van de bijbel, maar ook is het geheel volgens de regels van de retorica vervaardigd. De melodie is een door Valerius uitgewerkte versie van een bestaand Frans soldatenlied.

In 1932 werd het Wilhelmus het officiële Nederlandse volkslied.

Uitgaven:

E.Th. Kuiper (ed.), Het Geuzenliedboek.

Literatuur:

F. van Duyse, Het Oude Nederlandsche Lied (1905); Ch.A. Williams, `Zum ältesten Druck des Wilhelmusliedes', in Tijdschr. v. Nederl. Taal- en Letterk., 33 (1914); A.J.M. Cornelissen, Wilhelmus van Nassouwe, een nieuwe historische plaatsing (1945); J.B. Drewes (ed.), Wilhelmus van Nassoue (1946); W.J.M.A. Asselbergs, Het Wilhelmus (1948); S.J. Lenselink, `Marnix en het Wilhelmus', in Tijdschr. v. Nederl. Taal- en Letterk., 67 (1950); K. Meeuwesse, `Het Wilhelmus', in De Gids (1951); A.J. Veenendaal, `Vier vragen betreffende het Wilhelmus', in Tijdschr. voor Gesch., 67 (1954); S.J. Lenselink, `Het Wilhelmus, een andere interpretatie', in Nieuwe Taalg., 57 (1964); K. Meeuwesse (ed.), `Wilhelmus van Nassouwe', in Hand. van het 28ste Nederlandse Filologencongres (1964); F.R. Noske, `Early sources of the Dutch national anthem (1574-1626)', in Fontes artis musicae, 13 (1966) 1; H. Bruch, `Enkele opmerkingen over het Wilhelmus', in Levende Talen, 240 (1967); A. Maas, `Volkslied en Vaderland', in De Vacature, 81 (1969); K. Heeroma, `Tsal hier haest zijn ghedaen', in Versl. en Meded. Kon. Vl. Acad. Taal- en Letterk. (1970); N. van der Blom, `Tsal hier haest zijn ghedaen', in Nieuwe Taalg., 69 (1976); F.J. Brevet, `De XIVe strofe van het Wilhelmus', in Nieuwe Taalg., 70 (1977); J. Groeneveld, `Het Wilhelmus, ons onbekende volkslied', in De Reformatorische School, 5 (1977); R. Roegholt, `Het Wilhelmus: een woord van troost gericht tot alle Nederlanders', in Neerlandia, 82 (1978); H. Bonger, De dichter van het Wilhelmus (1979); D. Heslenfeld, `Iets over de bronnen van het Wilhelmus', in Van Taal tot Taal, 23 (1979); C. Rooker, `Marnix, de Dordtsche rede en het Wilhelmus', in Nieuwe Taalg., 72 (1979); A. den Besten, Wilhelmus van Nassouwe: het gedicht en zijn dichter (1983); J. de Gier, (ed.), Het Wilhelmus in artikelen (1984).

[F. van Thijn]