Groot gebedenboek ten gebruike van katholieke christenen voor alle dagen en tijden van het jaar en alle omstandigheden des levens

Over de heiliging van het huisgezin

Niet zonder reden wordt de verhouding tussen de verloste mensen met God, wordt de plaats van de christenen in het geheel der Kerk, aangeduid door middel van namen en vergelijkingen die aan het huisgezin zijn ontleend: Vader, kinderen, Moeder-Kerk, broeders en zusters in het geloof. Want het gezin, dat van het begin geadeld was door de verhevenheid van het huwelijk, heeft door de heiligheid van het sacramentele huwelijk van christenen een nog hogere waarde gekregen. De gezinnen zijn niet slechts de kernen waaruit de samenleving van mensen wordt opgebouwd, het christelijke gezin vormt bovendien een eenheid in de heilige Kerk. In vele opzichten is het christelijke gezin zelfs een afbeelding en verwerkelijking van de Kerk, omdat in en door het gezin beleefd en voltrokken wordt wat tot het leven van de christenheid behoort.

[p. 1517]

De liefde van ouders voor hun kinderen, van kinderen voor hun ouders, van broers en zusters onderling, behoort tot de schoonste bedoelingen van Gods schepping. Bij christenen krijgt echter ook deze liefde een diepere zin. Evenals de liefde van bruid en bruidegom, welke in het christelijke huwelijk een genadevolle betekenis krijgt, moeten ook de betrekkingen tussen ouders en kinderen geadeld worden door de nieuwheid, waartoe alle christenen herboren zijn.

Dit betekent dat de ouders hun kinderen moeten liefhebben niet slechts om henzelf, maar ook en vooral om wille van God. Zij weten dat deze twee beweegredenen niet van elkaar te scheiden zijn. Want hoe zouden zij alle goed voor hun kinderen kunnen wensen - dit immers is het teken van de belangeloze liefde - zonder daarbij allereerst te denken aan het enig blijvende goed waartoe de verlosten in Christus geroepen zijn. De waarlijk christelijke opvoeding bestaat niet hierin, dat de kinderen tot natuurlijkerwijze voortreffelijke mensen worden gevormd en zich daarnaast een zo groot mogelijk aantal godsdienstige gewoonten eigen maken. Liever dan door zulk een weinig bezielde gewoontevorming zullen christelijke ouders - allereerst door zelf als overtuigde christenen te leven - in hun huisgezin de godsdienstige sfeer onderhouden, waarin het nog ongevormde bewustzijn en de prille godsvrucht der kinderen tot harmonische ontwikkeling kunnen komen, en waarin meer dan lessen en uitdrukkelijke leiding het dagelijkse voorbeeld der ouders de zin van het christelijke leven vanzelfsprekend doet zijn.

Ook deze ouders zullen zich inspannen om het stoffelijk welzijn en de maatschappelijke toekomst van hun kinderen te verzekeren. Maar deze zorgen zullen uiteindelijk gericht zijn op hetgeen zij als de hoogste roeping van hun kinderen kennen; en daarom delen zowel hun edelmoedige offervaardigheid als het geluk van hun ouderliefde in de hogere liefde, die door Christus zelf de volheid van deugd is genoemd. Daarom spreken wij over de heilige roeping en de verheven taak van de christelijke ouders. Want in hun toewijding zowel als in hun blijdschap, door hun offers en door hun geluk, oefenen zij de liefde welke de vervulling is van Gods wet.

Kinderen, die door het voorbeeld en de lessen van zulke ouders worden opgevoed, zullen het christelijke leven niet als een vroom of plichtmatig toevoegsel leren kennen, maar als de enige norm en de eigenlijke betekenis van al hun doen. De eerbied en gehoorzaamheid jegens de ouders, de kleinste voorkomendheid voor broers en zusters, de eenvoudigste plichten in school en huis, de hartelijke vreugden van het gezinsleven, leren zij beschouwen als de dagelijkse elementen van hun leven, dat zij op latere leeftijd als het echt-christelijke leven zullen waarderen. De vanzelfsprekende practijk van het huisgezin is hun eerste contact met de gemeenschap der Kerk, waarin zij zullen leven met de liefde, de edelmoedigheid, de ernst, en de blijdschap ook, waartoe hun opvoeding hen heeft gevormd.

[p. 1518]

Bovendien gelijkt het christelijke huisgezin op de Kerk, omdat tot de belangrijkste taak van het huisgezin, evenals van de Kerk, de dienst van God in het gebed behoort. Nimmer mag het dagelijkse gebed een vrome formaliteit worden, en evenmin mag het als een paedagogisch hulpmiddel worden aangewend. Voor ouders en kinderen blijve het gebed altijd wat het naar zijn wezen is: de dienst van God. Als regel zal de vader voorbidden, want hij is het hoofd van het gezin. Hij zal de woorden waardig en zonder overhaasting uitspreken. Iedere onrust van huiselijke beslommering worde bij het gebed buitengesloten.

Gezamenlijk bidt men op deze wijze de gebeden voor en na de maaltijden en, zo enigszins mogelijk, het avondgebed. Het gezamenlijk bidden van het morgengebed zal in vele gevallen niet mogelijk zijn, maar evenmin als de kinderen zullen de ouders ooit vergeten bij het begin van de dag neer te knielen om God te danken en zijn hulp te vragen. In vele gezinnen bidt men driemaal per dag de Engel des Heren en - na de avondmaaltijd of in aansluiting op het avondgebed - de rozenkrans. Voor de gezamenlijke gebeden in het huisgezin houde men zich aan een vaste regelmaat en tijdsduur, aangepast aan de leeftijd en de aandacht der kinderen, voor wie het voorbeeld der ouderen nimmer een overmatige last mag zijn.

In vele gezinnen wordt dagelijks, bij het begin of aan het einde van een der hoofdmaaltijden, een klein gedeelte uit de heilige Schrift voorgelezen, bij voorkeur uit de Evangeliën of de Handelingen der apostelen (over de lezing van de heilige Schrift, zie bladz. 1496). Voor de kleinere kinderen zal vader of moeder dikwijls de verhalen vertellen uit het Oude en Nieuwe Testament of uit de levens der heiligen.

Van jongs af zullen de kinderen leren, dat de gemeenschap van de Kerk in het bijzonder tot uiting komt in de gemeenschap van de parochie, waarvan de parochiekerk het middelpunt is. In die kerk staat de vont waar zij het Doopsel hebben ontvangen. Aan de zorg van de priesters van die kerk zijn zij in het bijzonder toevertrouwd. Als het enigszins mogelijk is, komt geheel het gezin met de andere gezinnen der parochie in die kerk samen voor de hoogmis op Zondagen en feesten. De schoonheid van de parochiekerk en de luister van de heilige diensten die er worden gevierd, moeten ieder huisgezin ter harte gaan. Reeds de kinderen moeten leren, dat zij jegens de behoeftige broeders en zusters uit de parochie bijzondere verplichtingen hebben.

Behalve de feesten der Kerk, die in de hartelijke sfeer van de huiselijke kring worden gevierd, heeft ieder huisgezin zijn eigen feestdagen. Het zijn niet alleen de heilige dagen van Doopsel, Eerste Communie of Vormsel, die het gezin in onmiddellijk contact brengen met de verheven roeping van den christen. Nog andere feesten zijn er, die niet uitsluitend op wereldse wijze moeten worden gevierd: de verjaardagen, die voor de meesten tevens de gedenkdagen van het heilig Doopsel zijn, de patroonsfeesten van de ouders en de kinderen. Zonder drukkende ernst of opzettelijkheid weten christelijke ouders deze

[p. 1519]

dagen door goede gebruiken een betekenis te geven, welke uitgaat boven die van het huiselijke feest.

Ouders die zo de blijdschap van het christelijke leven verstaan, zullen hun kinderen ook opvoeden tot de boete en versterving, waartoe de Kerk ons in Vastentijd en op Quatertemperdagen meer dan anders oproept. Want ook aan kinderen is het gegeven de betekenis van hun, zij het kinderlijke offervaardigheid te begrijpen, en aan God dank te brengen, omdat wij alle goed om niet van Hem hebben ontvangen.

Gebeden voor het huisgezin, bladz. 1445 vlg.