Des wereldts proef-steen ofte de ydelheydt door de waerheyd beschuldight ende overtuyght van valsheydt
(1643)–Anton van Bourgoingne, Petrus Gheschier–
Auteursrechtvrij
[pagina 217]
| |
Waerheydt.
| |
[pagina 218]
| |
VVaerheydt.Ick moet slot en reden weten,
VVaerom dit gheschildert eten
Hier soo gheestigh in de plaet
Vyt ghedruckt op tafel staet.
Hem Apelles, gheeft my reden
Van dees uwe niewigheden;
Is het reden, lieve vriendt,
Datmen sulcke spijsen diendt?
Stucken van soo-danigh wesen
Heeft de maghe noyt ghepresen,
En den gragher hongher weet,
Datmen beelden niet en eet.
Soudt ghy wel soo kluchtigh wesen,
Dat ghy soudt (ghelijck wy lesen
Van een Prins) tot onsen spot
Koken met u kladder-pot,
En ons ooghen willen paeyen,
Maer de maghe laeten kraeyen,
Iuyst en op ghelijcker wijs
Als den Prins ded' met sijn spijs?
Seker dese beusel-saken
Sullen gheven kleyn vermaken,
En alleen wat ooghe-lust,
Die den hongher niet en blust.
| |
[pagina 219]
| |
Leser, sonder u te stooren
Sult believen my te hooren;
VVant de Plaete die ghy siet,
Die en raeckt u-lieden niet:
Maer sy raeckt die dwase gheesten
Die daer maken duysent feesten
Van der boecken ydel-schijn,
Daer-se noyt ghedient van zijn.
VVant s'en weten noyt van lesen,
Hoe vermaerdt en hoogh-ghepresen
Dat den Schrijver wesen magh,
Die den Boeck brocht voor den dagh.
Hunnen lust en gansch vernoeghen
Is om boeck by boeck te voeghen,
En de boecken net en schoon
Voor te stellen als ten toon;
En die boecken aen te wijsen,
En die boecken seer te prijsen,
En te roemen met den beck
Altijt op hun boeck-vertreck.
Compter iemant om te lesen,
Die wordt stracks van daer ghewesen;
Compter iemant om te sien,
Desen salmen eere bien.
Maer hy moet de boecken laten
Als den wijn) in haere gaten;
| |
[pagina 220]
| |
Hy magh sitten, hy magh gaen,
Maer gheen handt aen boecken slaen.
Is dit niet de naeckte waerheyt
Die den dagh bringht en de claerheyt
Van het Beeldt dat ghy hier siet
Dat de koper plaete biet?
'T is dat uwe schoone boecken
Niet en dienen om te soecken,
Maer alleen om aen te sien;
VVat het dit al te bedien?
'T is een tafel met veel spijsen,
Fraey gheschildert op veel wijsen,
Fraey vergult oock tot het broot,
Maer on-nut tot onsen noot.
VVilt dit iemant naerden mercken,
Dat hy laet sijn sinnen wercken
Op een seker vremt gheval;
Dat ick hier verhaelen sal.
´T is aen my ghebeurt voor desen,
Dat ick wenschte wat te lesen
Dat seer langhe was gheschiedt,
Maer den Schrijver had ick niet.
Dus soo quam ick oorlof vraghen
Aen een van mijn naeste maghen,
Dat ick mochte zijn ghediendt
Van sijn boecken als een vriendt.
| |
[pagina 221]
| |
Dat ick gheerne soude weten
VVie dat Keyser was gheseten,
Alsmen veerthien hondert schreef,
En in't velt den Keyser bleef.
Maer in plaetse van te spreken
Heeft hy meer seer straf bekeken;
Dan nochtans op 't selve pas
My ghetoont der boecken kas:
En het lesen liet hy blijven,
Maer begonst veel klaps te drijven
Van de boecken kleyn en groot,
Die sijn boeck-vertreck besloot.
Dat die boecken duysent ponden
Hadden uyt sijn kist verslonden,
En noch menigh pistolet
In die boecken was verset.
Op het leste soo den Cramer
Merckte, dat ick in de Camer
Taste naer het gheestigh boeck
noodigh tot mijn ondersoeck;
Heeft hy stout sijn hert ontloken,
En dit plompe woordt ghesproken:
Vriendt ghy meught u ooghen slaen
Op de boecken die daer staen;
Maer ghy moet het lesen staken
En gheen van de boecken raken.
| |
[pagina 222]
| |
Boecken dienen onse ieught.
Slechts alleen voor ooghe-vreught.
Boecken worden maer ghepresen
Om te sien, niet om te lesen;
Oversulcks verghevet my
Dat ick spreke met u vry.
Merckt ghy nu dat ick wel seyde,
Als ick u voor ooghen leyde,
Dat een rijcke-boecke-kas
Maer gheschildert eten was?
VVilt ghy noch wat hoogher vlieghen,
Seght de waerheyt, sonder lieghen,
Dat in veele boecken leyt
Niet dan pijn en ydelheyt.
Die veel schoone boecken hebben,
VVentelen in spinne-webben;
Hun verstandt is steke-blindt,
Hun ghedincken vol van windt.
Hunne wijsheydt sonder luyster,
Hun vernuft ghepraemt en duyster,
VVilliet al in een gheleyt,
Sy zijn wijs van bottigheydt.
VVant de leeraers diese minnen,
Hebben al verscheyde sinnen;
Desen willet soo verstaen,
D'ander seght, 'T moet anders gaen:
| |
[pagina 223]
| |
Desen kauter heftigh teghen,
D'ander wandelt krommer weghen;
Desen is alsoo ghesindt,
D'ander reden vindt.
En men magh dit wel bedencken,
Datse gheen gheleertheydt schencken;
Al te grooten boecken-hoop
Veylt de bottigheyt te coop.
Oft kan imeant noch soo suffen,
Dat hy vreught vindt in die truffen,
En door ydel-boecken-schijn
Een gheleert man meyndt te zijn;
Magh gaen koopen cythers, velen,
Luyten, orghels, snare-spelen,
En betrauwen voor ghewis
Dat hy oock een Speelman is.
|
|
