Strofen en andere verzen uit de nalatenschap van Andries de Hoghe

[p. V]

Ten geleide

[p. VI]

Aan ***

Waarde Vriend,

...Zoo heb ik dan eindelijk de heuchelijke gelegenheid U in ruil voor den bundel handschriften, dien Gij mij indertijd toevertrouwde, deze kleine gedrukte verzameling te zenden, bevattende de beste gedichten van Uwen betreurden vriend. Ondanks vele moeilijkheden van schriftkundigen aard, die wij samen slechts bij lange tusschenpoozen, wanneer een langduriger ontmoeting mogelijk was, konden oplossen, lag de copie dezer verzen in den zomer van 1914 voor den drukker gereed. De tijdsomstandigheden waren oorzaak dat van de uitgave voorloopig niets kwam. Immers, zooals Gij U herinnert, was mijn eerste voornemen het boekje ter perse te leggen bij den Brugschen drukker Eduard Verbeke, die reeds meer bizondere uitgaven in kleine oplage voor mij bezorgde, zoowel van eigen werk als van andere voor mijn vriendenkring belangwekkende literatuurvoortbrengselen welke op geen andere wijze beschikbaar konden worden gesteld. Dit te betreuren uitstel heeft thans ten gevolge dat het werkje, tegen mijn eerste plan, publiek verschijnt. Doordat het zoo lang op zich heeft laten wachten, is mij van meest uiteenloopende zijden belangstelling voor zijn verschijning geuit, zoodat aan den éenen kant het vereischte aantal exemplaren te groot werd voor een bizondere uitgaaf en aan den anderen kant een publieke uitgave voor den ondernemer een niet al te schadelijk waagstuk geoordeeld mocht worden. Hoewel er weinig kans bestaat dat de verzen van Uwen vriend ooit populair zullen worden, zijn er in Nederland een genoegzaam aantal oprechte beminnaars van goede en eerlijke poëzie om een geleidelijken verkoop te waarborgen.

...Nog altijd gelden, naar Gij mij onlangs schreeft, voor U de

[p. VII]

bezwaren die U indertijd weêrhielden op mijn verzoek in te gaan, dat Gij een korte levensschets van den dichter aan deze bladzijden zoudt toevoegen. Gij weet, Gij zijt de eenige die dit naar waardigheid zoudt kunnen doen. Ik zelf stond tot Uwen vriend slechts oogenblikkelijk in betrekking, toen wij een kortstondige briefwisseling onderhielden over een drietal mij toegezonden verzen waarvan ik de voorgenomen plaatsing in een of ander tijdschrift meende te moeten ontraden. Helaas, ik kon toen niet vermoeden dat de uitvoerige aanwijzingen die ik hem toebedeelde, voor opvolging niet meer dienstig konden zijn, dat hij tot ingespannen arbeid niet meer instaat was. In den tweeden zijner brieven - mijn eigen brieven en de bewuste gedichten gingen verloren of zijn in elk geval niet onder ons bereik - spreekt hij van ‘ander werk, dat U zeker rijp zoudt vinden voor publicatie, maar waarvoor ik den tijd nog niet gekomen acht’. Zonder twijfel bedoelde hij hiermede deze zijn ‘Strofen’. Dat hij ze U onvoorwaardelijk afstond met het verzoek mij omtrent hare waarde te polsen, is mij een troostrijk bewijs dat hij in mijn oordeel met vol vertrouwen heeft berust en dat deze uitgaaf zijn volkomen instemming zou hebben. Op de keuze der gedichten hebt Gij niet den geringsten invloed begeerd, en ik heb in de keuze niet geweifeld. Een achttal kortere fragmenten had ik eerst nog willen opnemen, doch vond ze ten slotte voor een eerste uitgaaf te onvolledig. Een feit dat ik reeds met U besprak, wil ik hier nog even bevestigen. Op elf plaatsen in deze ‘Strofen’ heb ik een persoonlijke keuze moeten doen uit de twee, soms drie, varianten der verschillende handschriften. Op drie plaatsen heb ik een opengelaten of uitgevallen woord naar mijn beste weten ingevuld. Ik kon er niet toe komen de poëzie van een jeugdigen onbekende bij eerste verschijning door noten te ontsieren. De door ons beiden geschifte en geschikte handschriften blij-

[p. VIII]

ven bij U zeker veilig bewaard, en ook den gecollationneerden tekst dien deze druk volgde, zal ik beschikbaar houden voor toekomstige snuffelaars. Is het niet altijd tijd genoeg dat het werk van een dichter wordt verfilologizeerd? Hoe zeer ik deze verzen waardeer, heb ik opnieuw na zooveel jaren bij de behandeling der proeven mogen vaststellen. Hen aan te prijzen waag ik niet, daar ze geen aanprijzing behoeven. Voor een diepere on partijdige waarde bepaling staan zij mij voorhands te na. Is het ook omdat ik aan hun bestaan een der beste en onvergetelijkste ontmoetingen in mijn leven te danken heb?

Den Haag, 10 Maart 1919.

Aanteekening

Aan een kleine verzameling handschriften zonder algemeenen titel, welke vóor meer dan vijf jaar, dus lang na de eerste uitgave der ‘Strofen’, in mijn bezit kwam, zijn de elf gedichten ontleend, die aan dezen herdruk thans werden toegevoegd onder den titel ‘Andere Verzen’. In het handschrift vond ik ze, in tegenstelling met de ‘Strofen’, verre van persklaar. Van alle bestaan verschillende uiteenloopende volledige redacties, met fragmentarische omwerkingen en vele in overweging gelaten kleine wijzigingen daarnaast. Het eischte verdiepten en tijdroovenden arbeid om uit zooveel gegevens een tekst vast te stellen, die bij herhaalde herlezing zich als meest overtuigende oplossing handhaafde. Of het mij gelukt is dit volkomen in den geest van hun schepper tot stand te brengen, zal wel nooit uit te maken zijn. Ik blijf gaarne verantwoordelijk, en kan alvast de verzekering geven dat de bewerkingen zoo volledig mogelijk en vrij van eenig toevoegsel van buiten af gehouden zijn. De volgorde is uit den aard der zaak geheel willekeurig.

Den Haag, 9 Nov. 1931.

P.C. Boutens.