Briefwisseling 1930-1940. Deel 4

979. M. ter Braak aan E. du Perron
den Haag, 18 Dec. '36

aant.

Beste Eddy en Bep Als mijn inlichtingen omtrent de administratie der luchtposterijen juist zijn, dan kan ik je nog juist voor het vliegtuig van morgen even berichten, dat we je brief met groote teekenen van vreugde hebben gekregen. Natuurlijk heeft de goede Jan mij je twee brieven (één tamelijk pessimistisch, één veel optimistischer gelukkig) opgezonden, zoodat wij van een en ander wisten. Dat gevalletje met oom Crone lijkt me een ‘Glücksfall im Leben den es einmal nur gibt’! Wij zouden graag komen logeeren, maar de kilometers zijn te fataal. Ook wij hebben nu trouwens een heerlijk huis, bijna in een dorp, winderig (Roland Holst) en met uitzicht op de duinen. Ook al met een fraai logeervertrek... Dat de boterletter zoo mooi overkwam, verheugt ons; ja, het idee was van Ant, zij zag toevallig een wereldbol in een banketwinkel, die wees op overzeesche correspondentie van gebak.

Je interview uit het N.v.d.D. heb ik al in uittreksel in de krant gehad. Dat uittreksel was van Aneta, en vrij beroerd, maar ik

[p. 67]

maakte er zelf maar wat anders van, dat volgens mij wel zou overeenkomen met wat je wel gezegd had. - De berichten over de N.S.B. zijn dreigend, maar ik geloof, dat de triomf van Mussert toch nooit van Indië zal uitgaan. En hier gaat zijn roem, lijkt mij, bepaald achteruit. Eenheid door Democratie, een bond van geperverteerde fascisten [en natuurlijk tallooze nette burgers] (die dus weer hevig democraat zijn, zooals de fascisten een perversie waren van de democratie), heeft al over de 10.000 leden. Bovendien neemt de werkeloosheid af door de devaluatie, waartegen Mussert op de domste manier demagogisch geageerd heeft. Ook het Comité van Waakzaamheid loopt nu al tegen de 1000 leden, terwijl er al twee brochures verschenen zijn, die grif verkocht worden. Er is tenminste, in tegenstelling tot de landerigheid van verleden jaar, felle oppositie van alle kanten. Dat geeft mij hoop, dat wij nog eens van die politieke obsessie verlost zullen worden... als er voor dien geen oorlog komt.

Ik las met groot pleizier La Jeunesse d'un Clerc van Benda. Het boekje verzoende me eigenlijk geheel met zijn klerkschap; het is uitstekend geschreven en mij zeer verwant. Er zijn de zonderlingste overeenkomsten tusschen zijn en mijn afstamming en opvoeding; de ‘situatie’ van onze ouders is, psychologisch gesproken, vrijwel analoog. Ik schreef over dit boekje een artikel voor a.s. Zondag, waarvan ik het gevoel heb dat het een van mijn beste is. Je krijgt het dus automatisch. (Ja, wat mijn stuk over jou betreft: ik kan me nooit losmaken van de bestaande vriendschap, en het goede stuk, dat ik over je zal schrijven, zal komen bij je dood, als ik dan tenminste nog leef!)

Gisteren zag ik in den Schouwburg Bob en Christa, in gezelschap van zeer deftige menschen. Zij bewegen zich, geloof ik, meer en meer in deze officieele richting. Maar misschien vergiste ik me in het uiterlijk, hoewel ik op Hagenaars van zekere culturele standing ben uitgeslapen.

Hoe combineer ik mijn sterke sympathie voor Benda met die voor Nietzsche? De eerste noemt zich nadrukkelijk een ‘once born’, de ander is in den absoluutsten zin een ‘twice born man’,

[p. 68]

maar waarschijnlijk heeft de Dreyfus-affaire in het leven van Benda toch wel een soortgelijke rol gespeeld als Bayreuth bij Nietzsche.

Je moet die N.S.B.-planters, als ze het over Duitschland hebben, toch eens wijzen op het feit, dat niemand daar meer een bek open mag doen; dat alle kranten nu partijbonzen als hoofdredacteuren krijgen; dat de arbeiders er crepeeren van den honger en voor de soldij naar Spanje gaan om in dienst van den gangster Franco te vechten; dat de heiligenbeelden in Oldenburg door SA-lieden uit de kerken werden gehaald. Vooral dit laatste is goed voor kwanten, die dit voor een specialiteit van communisten verslijten. (Je begrijpt, dat ik met dit laatste volkomen vrede heb).

Ik ben bezig mijn boek over te tikken. Natuurlijk kost dat veel tijd, omdat ik er toch weer in zit te veranderen. Je Blocnotes voor Januari heb ik zoo zorgvuldig mogelijk (voor mijn doen) gecorrigeerd. Van mij komt er in het Jan. nummer een artikel over Gide's Retour de l'U.R.S.S. Je hebt toch gehoord, of gelezen, dat hij volkomen bekeerd uit het Stalinparadijs is teruggekomen? Hij vindt het er nog beroerder dan in Duitschland! De evangelische mensch is toch wel een verrukkelijk type. Nu zijn de Stalinisten erg boos, want Gide was altijd een sentimenteele bourgeois, die niets van de dialectische ontwikkeling heeft begrepen.

Ik zal de diverse boeken voor je aanvragen bij de diverse menschen.

Alles tiert hier al van de oranjelol, vanwege het groote huwelijksfeest. Het regent schuine moppen op de krant, die helaas niet worden gedrukt. Ik zou een select comité willen vormen om H.K.H. en Z.K.H. een boekje, door Stols gedrukt, aan te bieden: Bruidsbed, zijnde De Honderd Beste Schuine Huwelijksmoppen, in 2 ex. op sirenen-haar, niet in den handel. Met Kerstmis en Nieuwjaar hopen wij uit te knijpen. Maar eerst nog een temptatie: drie Oranje stukken één van v. Eysselsteyn (beroepsleverancier) één van De Prez (idioot) en één van Nijhoff en Van Duinkerken!! Van Byzantinisme gesproken; Vestdijk

[p. 69]

heeft over Nijhoff als Byzantijn een subtiele studie geschreven. Tot nader! Ons beider hart. groeten en het beste! Heb jullie Rassidi nog, of is die weer opgegaan in de tropen?

hart. hand je

Menno