Groot lied-boeck

XIII Twee-spraeck, tusschen Kniertje Knelis
En Lijsbet Leffers

I: 81-82

Boertig lied in dialoogvorm, waarin een oudere vrouw zich erover beklaagt dat zij op een familiefeestje bij het dansen is genegeerd door een jonkman die als kind, naar zij zich herinnert, door haar toch zo vriendelijk is verzorgd.

Beginregel: Hou sick hou, goen dach in 't huys:

Vindplaatsen: Geestigh Liedt-Boecxken 1621: 42-45; Groot Lied-boeck 1622: 17-18; Liedt-boeck 1644: 6; Liedt-boeck 1677: 6-7; Kalff 1890: 239-240; Knuttel 1929: 138-139; Van Rijnbach 1944: 50-51.

Versvorm: wisselend ritme van vier of drie heffingen, soms trocheïsch, soms jambisch.

Rijmschema: a a b b (c) c b c.

Melodie: Matter 1979, blz. 44.

Varianten
Groot Lied-boeck 1622	Geestigh LB 1621	Liedt-boeck 1644
9 eschiet	egeschiet	'eschiet

- Lijsbet Leffers: Lijsbets vader heette dus Leffert. Maar er bestond destijds een ww. leffen dat babbelen, snappen betekende (WNT VIII, eerste stuk, kolom

[p. 219]

1380); het ligt voor de hand dat ook déze associatie meespeelt. De door Bredero in de beide eigennamen toegepaste alliteratie heeft hier, zoals trouwens ook elders in de boertige liederen, allereerst een ietwat speels-ironisch effect.

1 sick: tussenwerpsel, waarschijnlijk een vervorming van zeg ik, zeg 'k. Niet in WNT.

12 Noch jonge Jan enz.: Bredero's virtuoze spel met de eigennaam Jan die in drie regels acht maal wordt gebruikt als aanduiding van vijf verschillende personen, wekt de indruk van éen groot bijeenbehorend gezelschap van familieleden dat dan collectief is tekortgeschoten in hartelijkheid jegens Kniertje Cornelisdochter, die na vroeger bij hen in dienst te zijn geweest als kindermeisje, er dus op had gerekend nu met wat meer égards te worden behandeld. Ofschoon zij in vs. 16 blijkbaar op éen bepaalde Jan doelt, wordt het in het lied niet duidelijk over wélke van die vijf Jannen Kniertje het eigenlijk heeft, en daarin kan men een trek zien van Bredero's ironie t.a.v. haar ietwat onnozele zelfbeklag.

19 wat Jan so prat: Knuttel 1929 drukt zonder nadere verantwoording: was Jan zo prat, een emendatie die onnodig is. De vorm wat komt als tussenwerpsel eveneens voor in vs. 21 en vs. 22, steeds als uiting van Lijsbet; en de woordgroep Jan so prat is ook zonder werkwoordsvorm een uitstekende emotioneel geladen uitroep in de mond van deze nietszeggend meepratende vriendin.