Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Groot lied-boeck (1975-1983)

Informatie terzijde

Titelpagina van Groot lied-boeck
Afbeelding van Groot lied-boeckToon afbeelding van titelpagina van Groot lied-boeck

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (13.95 MB)

XML (3.28 MB)

tekstbestand






Editeurs

A.A. Keersmaekers

F.H. Matter

Garmt Stuiveling

C.F.P. Stutterheim

P.J.J. van Thiel

F. Veenstra

C.A. Zaalberg



Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Groot lied-boeck

(1975-1983)–G.A. Bredero–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

L Kockje

I: 196-198

Gedicht in direkte rede, boertig van toon, scabreus van inhoud, en stilistisch vol dubbelzinnigheden.

Beginregel: Truytje ick moet u loven,

Vindplaatsen: Geestigh Liedt-Boecxken 1621: 92-96; Groot Lied-boeck 1622: 67; Liedt-boeck 1677: 20; Kalff 1890: 311-313; Knuttel 1929: 112-113; Van Rijnbach 1944: 110-111.

Omvang: 54 verzen, negen strofen van 6 regels met steeds eendere refreinregels.

Versvorm: jambisch metrum met drie heffingen, vaak met onderbetoning van de tweede, zodat de versregels neigen naar een tweetoppig ritme.

Rijmschema: a a b c c b; doordat rijm b in vs. 6 in de refreinregel staat, zijn alle rijmen b eender, maar het bijbehorende rijmwoord in vs. 3 verschilt van strofe tot strofe. De rijmen a en b assoneren in de strofen 7 en 9, en zijn in strofe 8 identiek.

Melodie: Matter 1979, blz. 159.

 

Varianten: Geestigh Liedt-Boecxken 1621 geen.

[pagina 289]
[p. 289]

- Kockje: Deze titel is dubbelzinnig daar kok zowel kookster kan betekenen (WNT VII, tweede stuk, kolom 5062) als meisje van lichte zeden (idem, kolom 5066). Deze laatste betekenis wordt daar verklaard als mogelijke toepassing van kok: haan ‘vanwege de bijzondere, trotsche manier van gaan; vgl. fr. coquet en misschien fr. cocotte.’

2 hoven: een feestmaal aanrichten, maar met bijkomende betekenissen: huisvesting verlenen, galant zijn, flirten, pronken, meestal in de erotische sfeer. Zie WNT VI, kolom 1203-1205.

8 Kamer: Gezien de inhoud van het hele gedicht kan Kamer hier behalve zitkamer ook slaapkamer betekenen; in kleine woningen waren die twee trouwens vaak ongescheiden.

11 vrye: Als tegenstelling van getroude betekent vry hier allereerst ongehuwd. Daarnaast spelen allerlei andere betekenisnuances mee, natuurlijk ook in de erotische sfeer.

14 Hoeren: De omgang van Truytje met de hoeren heeft uiteraard een ánder karakter dan met burgers, boeren en heren; maar de vermelding, met daarbij de toevoeging over het grote aantal (vs. 15), bepaalt het niveau van haar vriendenkring.

26 Met Broeders en met Swaghers: Ofschoon de betekenis Jan en alleman in dit gedicht niet misplaatst is, verdient een minder vage interpretatie de voorkeur. Deze woorden zouden er dan op kunnen doelen dat een deel van Truytjes klandizie bestaat uit mannen die met elkaar verwant zijn en die haar adres aan elkaar hebben doorgegeven. In hoeverre bij Broeders ook nog de gedachte aan geestelijken meespeelt, valt niet te beslissen. Het gehele gedicht maakt de indruk, dat er achter de schijnbaar algemene formuleringen somtijds een speciale toespeling schuil gaat.

35 By Armen, en by rijcken: Na de voorgaande opsomming, die een Bruegheliaanse stoet van maatschappelijk gedeklasseerden bevat, heeft de vending naar armen en rijken opeens de zedelijke inslag van ‘zonder aanzien des persoons’, maar wel met veel ironie.

36 u goetheyt: In hoeverre dit woord, dat ook voorkomt in vs. 40, hier alleen slaat op de grote bereidwilligheid of ook nog een scabreuze bijbetekenis heeft, is moeilijk uit te maken; blijcken in de bet. van zich duidelijk vertonen, hoeft niet enkel op abstracta te slaan.

39 Het valt als in Gods block: Het beeld is ontleend aan de kerkelijke gave die in het offerblok valt. Het kan echter, behalve in algemene zin, ook zeer drastisch in seksuele zin worden opgevat. (+)

41 een root rockjen: Gezien vs. 51: Het zy om ringh of rock, heeft rockjen blijkbaar een functie die tegengesteld is aan die van ringh. Zoals ringh verbonden is met de huwelijkstrouw, zo is rockjen verbonden met de buitenechtelijke erotiek. Zonder een direkte vorm van betaling te zijn, is een rokje toch een geschenk

[pagina 290]
[p. 290]

dat mee bedoeld kan zijn als bijdrage in het levensonderhoud. Natuurlijk kan een root rockjen de betekenis hebben van een modieus opzichtig rokje, maar rood is ook de kleur van de seksuele hartstocht.

50 Laat sy 't eens beter maken: Degenen, uiteraard vooral de vrouwen, die zoveel kritiek hebben op de veelvuldige amoreuze bezigheden van Truytje, zouden eerst maar eens moeten bewijzen dat zij in of buiten het huwelijk tot beter prestaties in staat zijn.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken