De tweede vijftigh lustige historien ofte nieuwigheden Johannis Boccatii

[Reynier van Asten...]

Reynier van Asten na dat hy afgheset was gheweest, is tot Willemslot ghecomen: daer hy by een Weduwe geherberght zijnde, door haer van alle sijn schaden weder opgerecht wert: ende daer nae is hy ghesondt ende welvarende t'huyswaert ghekeert: waer uyt verstaen wordt dat het ghene dat ons somtijdts schadelijck dunckt te wesen, ons noch wel tot grooten voordeel keert.

BY tijden van Azzo Marcgrave van Ferrara, was daer een CoopmanReynier van Asten gheheeten, de welck eens eenen dach om eenighe sijne affairen tot Bolongnen ghecomen zijnde, de selve uytgherecht hebbende, ist gheschiedt dat hem uyt Ferrara comende op de wech na Veronen sommige luyden te Peerde ontmoet zijn, welcke Coopluyden scheenen: nochtans warent afsetters ende volck van quaedt bedrijf, ende leven: mette welcke hy hem sonder daer op te dencken, al coutende verselschapt heeft. Dese ziende dattet een Coopman was, ende schattende dat hy ghelt met hem most dragen, namen voor (in haer selven) hem af te setten also haest als sy daer toe de ghelegentheyt mercken souden: ende op dat hy daer van gheen achterdencken altoos en kreghe, ginghense als degelijcke luyden ende van goede hanteringhe met hem van eerbare saken ende vande ghetrouwigheydt al pratende, hun voor hem int gene datse mochten deemoedich ende beleeft toonende: waer door hy hem gheluckich achte deselve ghevonden te hebben, om dat hy met sijnen knecht alleen te peerde was, ende aldus van d'een dinge in d'ander sprekende (als int couten ghebeurt) zijnse op een propoost ghevallen vande ghebeden die de menschen tot God doen, ende een vande straetschenders (die dry waren) seyde tot Reynier: Ende ghy mijn Edelman, wat ghebedt zijt ghy gewoon te seggen, als ghy te peerde

[fol. E2v]

buyten wilt rijden? Aen welcken Reynier geantwoort heeft: Om de waerheyt te segghen, ick ben al wat bot in die dinghen: ende en hebbe niet veel ghebeden by de handt, als eener die op zijn antijcx leeft, engave altijts twee blancke voor drie groot uyt: nochtans ben ick altoos gewoon als ic uyt wil reysen, smorgens als ick buytens huyse gae eenen Pater Noster ende eenen Ave Maria te seggen, biddende God ende den heyligen S. Juliaen, dat hy my den toecomenden nacht in een goede herberghe helpe: u waerschouwende dat ick my menichwerven in mynen tijt over wech lydende in groote dangiers bevonden hebbe: vande welcke altsamen geraeckt zijnde, heb ick my altoos (als de nacht ghecomen was) in een goey plaetse ende seer wel gheherbergt bevonden, het welck my een vast vertrouwen geeft dat my S. Juliaen (tot wiens eere ick sulcx segge) dees genade van God verworven heeft. Ja my soude wel duncken dat ick den dach op den welcken ick smorghens tselve niet gheseyt en hadde, niet seker en soude kunne reysen, noch dat ick snachts niet wel ter herbergen raken soude. Totte welcke de selve die hem gevraecht hadde, sprack, en hebt ghy die desen morgen geseyt? Den welcken Reynier gheantwoort heeft, jae ick sekers. Doen seyde de gene die alree wel wist hoe de sake afloopen soude, in hem selven. Het sal u wel dapper van noode wesen: Want hebt ghy gemist ten sal aen my niet houden dat ghy niet heel qualicken gelogeert sult zijn. Ende daer nae heeft hy hem geseydt: Ick heb so wel als ghy veel gereyst, nochtans en seg ick dit nimmermeer, hoewel dat ic sulcx te seggen, van veelen heb hooren prijsen, ende daerom en ben ick te qualicker noyt niet ghelogeert geweest, ende desen avont suldy mogelijc kunnen gewaer worden, wie beter sal ghelogeert zijn, oft ghy diese gheseyt hebt? oft ick diese niet gheseyt en hebbe, 'tis wel waer dat ic gewoon ben in ste van dien het veersken, De profundis te segghen, dewelcke (gelijck my een myne Groot-moeder plach te seggen) van over groote cracht zijn, ende aldus van verscheyde saken coutende, altijts voort rijdende, den tijdt ende plaetse verwachtende, om heur boos voornemen int werck te brenghen, ist geschiet, datse hem siende dees drie rabauwen een weynigskens over geen sijde van een plaetse Willemslot ghenoemt, op't oversetten van een Riviere, dattet nu laet inden dach was, ende het geweste eenich ende bedeckt, besprongen hebben, ende berooft, ende hem te voet int hemde gestelt hebbende lietense hem, daer na hebbense hem int scheyden noch geseyt, gaet en siet oft u S. Juliaen dese nacht een goede Herberghe sal doen hebben, want van onsent weghen sal hyse ons wel goet laten hebben. Ende de Riviere gepasseert zijnde, zijnse voorts heuren wech gereden. Reyniers knecht hem besprongen siende (als een rabaut als hy was) en heeft hem geensins niet gheholpen, maer zijn peert keerende, en hiel niet op van loopen tot dat hy by Willemslot was: Daer hy binnen gecomen is, dattet alreede nacht was, ende is in 's Weerts huys ter Herbergen gegaen, sonder hem zijns Meesters andersins aen te trecken. Reynier bervoets ende in zijn hembt gebleven zijnde in groote coude ende gedurich sneeuwen, niet wetende wat te willen doen, ende siende dat de nacht alree begon te vallen, bevende ende tantclapperende, sach vast om, oft hy daer ontrent eenighe plaetse sien conde om hem te vertrecken, daer hy over nacht blijven mochten,

[fol. E3r]

op dat hy van coude niet en sterff: maer nieuwers niet siende (om dieswille dat luttel tijdts te vooren door oorsaecke vanden krijch dieder geweest was, alle dinghen afghebrant waren) vande coude gejaegt, is hy al trappende nae Willemstadt gheloopen, sonder nochtans te weten dat sijnen knecht derwaerts ghevlucht was, denckende soo hy daer binnen mocht comen, dat hem de Heere eenich ontset toe senden soude. Dan den duysteren nacht heeft hem overvallen een weynichsken over dees sijde vant Casteel op een halve mijle na daer by, waer door hy daer so laet by gecomen is, dat hy de poorten ghesloten sijnde, ende de brugghen opgehaelt, daer binnen niet en heeft connen comen, waer van bedroeft ende mistroostich, stondt hy al huylende siende rontsom de Mueren waer hy hem berghen mochte, op dattet ten minsten hem niet meer opt lijf en sneeude. Ende by raeck is hy een huys ghewaer gheworden op de muren vande stadt, het welcke eenighe uytsteecksel buytenwaerts hadde, onder het welcke hy voorghenomen heeft te blijven totten dach toe, ende daer gegaen zijnde ende onder 't selve een ghesloten deure ghevonden hebbende, heeft hy aenden voet vande selve wat cleyn stroo vergadert, dat hy daer ontrent vont, ende daer heeft hy hem neder gheset, heel troosteloos, dickmaels over S. Juliaen clagende, seggende dat dit het gelove niet en was dat hy in hem hadde. Dan S. Juliaen deernisse van hem hebbende, heeft hem sonder langer te treuren een herberghe toebereyt. In dit Slot was een Jonge weduwe een so schoon Vrouwen beelt alsmen niet wel hadde mogen vinden, die van den Marckgrave alsoo bemint was als zijn eyghen leven, deselve dedese voor zijnen lust in dit huys houden, onder wiens uytsteecksel Reynier hem was gaen begheven. Nu wast soo dat 'sdaechs te voren de Marckgrave daer by ghevalle ghecomen was, om den selven nacht by haer te blijven slapen, ende int selve huys hadde hy secretelijck een bat doen toe maken, ende een seer magnificq avontmael doen bereyden, ende dit aldus veerdich wesende, ende de vrouwe niet anders als de comste vanden Marckgrave verwachtende, ist ghebeurt datter eenen dienaer aende Stadts Poorten ghecomen is, die den Marckgrave tijdinghe ghebrocht heeft, om de welcke het hem van noode is gheweest stracx op te Peerde te sitten, uyt welcke redenen aende vrouwe ontboden hebbende dat sy hem voor dien avont niet te wachten en hadde, is hy stracx vertrocken. Waer uyt de vrouwe wat t'onvreden zijnde, niet wetende wat doen, haer voorghenomen heeft int bat te gaen, dat voor den Marcgrave toegemaect was, ende na den avontmael te gaen slapen, ende aldus is sy int bat getreden. Dit bat was heel na by de deure daer hem den armen Reynier buyten der Stadt teghens legghende begheven hadde, ende deshalven heeft de Vrouwe die in dit bat was, het claghen ende beven dat hy maecte gehoort, die sulcx waren: datmen gheseydt soude hebben dat hy een Oyevaer gheworden was, waer door sy haer Cameniere gheroepen heeft, haer segghende, gaet daer boven en siet over de Mueren aen den voet van dees deure, wie daer is, ende wat hy voor een is, oock het ghene dat hy daer maect, de Cameniere isser gegaen, ende wat lichts gheschept hebbende vant blincken vande locht, heeft sy desen daer int hemde, bervoets ende heel bevende sien sitten, als boven geseyt is, ende met dien heeft sy hem ghevraecht wie hy was, Reynier so sterck

[fol. E3v]

metten tanden clappende dat hy nauwe eenige woorden spreken conde, heeft haer gheseyt wie hy was, ende hoe ende waerom hy daer was, daer nae badt hy haer deerlijcken dat sy hem (so het doenlijck was) daer niet en liet van coude sterven. De cameniere met hem medelijden hebbende, is by haer vrouwe ghekeert, haer alles vertellende, dieder insgelijcx medelijden met heeft gehad, ende haer invallende datse den sleutel van die deure hadde (die haer somtijts te passe quam als de Marcgrave in wilde comen sonder ghesien te zijn (sprack sy) gaet en doet hem al schoontjens open, alsoo wel hebben wy hier dit te eten, ende en hebben niemant om dat te eten, soo isser insghelijcx oock ruymten ghenoech hier binnen om hem te herbergheu. De cameniere hebbende dese haerder vrouwen beleeftheyt grootelijcken gepresen, is daer ghegaen, ende heeft hem open ghedaen, ende hem binnen gelaeten hebbende, hem ziende bycans heel vervrosen, heeftse hem gheseydt. Spoeyt u goede man en gaet in dit badt, het welcke noch heel warm is. Het welck hy seer geern ghedaen heeft, sonder te toeven datment hem tweemaels seyde: ende hem selven van desselfs wermte heel versterct voelende, docht hem van de doot weder int leven gekeert te wesen. De Vrouwe dede hem eenighe cleederen soecken, die van haere man onlancx te vooren overleden, geweest waren, dewelcke aengedaen hebbende, scheen het datmen de mate op hem ghenomen hadde, ende verwachtende 't ghene dat hem de vrouwe soude believe te gebieden, begon hy sant Juliaen te bedancken, datse hem van eenen so quaden nacht verlost hadde, als hy wel verwachte, ende in eenen soo uytnemende goet logijs (na dat hy sach) ghebrocht hadde. Daer na de vrouwe haer selve een weynich gherust hebbende, ende een seer groot vyer in eenen van haer neer-camers doen maken hebbende, is inde selve gecomen, ende vraegde wat de goede man al dede, aen dewelcke de Cameniere geantwoort heeft, Mevrouwe hy heeft hem ghecleet, ende 't is een heel fraey man: ende het schijnt dattet een degelijck eerlijc man is, gaet dan (sprack de vrouwe) ende roept hem, ende seght hem dat hy by den vyere come, ende dat hy hier sijn avontmael doen sal, want ick weet wel dat hy niet gegeten en heeft. Reynier als hy inde camer ghetreden was, ende dat hy de vrouwe sach, docht sy hem wat groots te wesen, soo dat hy haer een groote revereney dede, haer op het hoochste dat hem moghelijck was bedanckende, van 't goede datse hem aengedaen hadde. De vrouwe hem ghehoort ende gezien hebbende, ende haer dunckende sulck eenen te wesen als de Cameniere seyde, heeft hem beleefdelijck ontfangen, ende dede hem gemeynsamelijc voor het vier by haer zitten, hem vragende na het misval dat hem daer ter stede ghebrocht hadde, aen dewelcke Reynier hier al t'samen vervolgens vertelt heeft. De vrouwe hadde door de comste van sijnen knecht int slot hier van wat vernomen: weshalven sy gheloofde 'tgene hy haer seyde. Ende hem oock geseyt heeft 'tghene sy van sijnen knecht wiste, Ende hoe hy den selven 'sdaegs daer na des morgens soude connen vinden. Maer nae dat het eten op de tafel gherecht was, heeft Reynier (gelijck dat de vrouwe beliefde) sijn handen met haer gewasschen, ende is aen tafel gheseten om te eten. Hy was groot van persoone, schoon ende lustich om aen te sien, jonck van middelbaeren ouderdom, ende van een seer goede gracy, ende de vrouwe den selven by verscheyden rey-

[fol. E4r]

sen met een goede ooghe doorsien hebbende, ende hem haer wel aenstaende bevindende, alree tot eenen vleesselijcken welluste verweckt zijnde geweest door den Marckgrave, die met haer moeste comen slapen, heeft haer met haer Cameniere na den eten beraden, doense van Tafel opghestaen waren, oft haer niet wel ghedaen en dochte, (nademael dat de Marcgrave haer te leure ghestelt hadde) datse het geluck name dat haer de fortuyne voorstelde. De Cameniere die haers vrouwen wil wel kende, heeft haer soo seer als sy mochte gheraden dat de doen. Om welcke redenen de vrouwe totten viere gekeert is, daerse Reynier alleen by gelaten hadde, ende den selven lodderlijcken beoogt hebbende, heeftse hem gheseyt. Hoe dus Reynier, waerom dus veel denckens? En hoopt ghy niet eens een peert te kunnen weder krijgen? oock en weet ick niet hoe veel cleederen die ghy verlooren hebt? Maect u vrolijck ende grijpt moet, want gy zijt in u huys, ende wil u noch wel wat meer seggen, dat my, u siende met dese cleederen ghecleet (de welcke van wijlen mijnen man gheweest zyn) ende my dunckende dat ghy de selve zijt, desen avont hondertmael inden sin ghecomen is u te omhelsen ende te cussen: Ende soo ick niet gevreest en hadde dattet u niet wel gevallen en soude hebben, ick soudet voorwaer alree ghedaen hebben: Reynier dees woorden hoorende, ende het glinsteren van haer ooghen merckende, tot haer tredende met open armen, als eener die niet geck en was, heeft geseyt, mevrouwe als ick dencke dat ick van nu voortaen altoos mach segghen dat ick het leven door u behouden hebbe, gemerct de ellende daer ghy my uyt geholpen hebt, het waer my een groote schande soo ick mijn beste niet en dede om al het gene te doen dat u behagen mach, ende aldus dan mevrouwe blust uwen lust met my te omvatten en cussen so veel alst u belieft, want ick sal u meer als geern oock omhelsen, ende cussen, na dit (sonder meer woorden) heeft haer de vrouwe (die met eenen amoreusen lust gantselijc ontsteken was) op zijnen hals geworpen, ende als sy hem duysentwerf gecust hadde, hem douwende ende prangende door groote viericheyt, ende hy insgelijcx haer, van daer opgestaen zijnde, zijnse tot haer Camer gegaen, daerse hun t'samen leggende geheelijcken ende tot meer reysen haren lust voor dat den dach ghecomen is volbrocht hebben: dan doen den dach begonde te comen, opgestaen zijnde, gelijck als dat aende Vrouwe beliefde, heeft zy (op dat sulcx door niemanden achterhaelt conde worden) hem sekere quade cleederen ghegeven, ende zijn Borse met geldt ghestoffeert hebbende, hem ghebeden dat hy dit secreet wilde houden, ende toonde hem ten eersten wat wech dat hy te houden hadde om inde Stadt te gaen, zijnen Dienaer te vinden. Daer nae heeftse hem uytgestelt voor de deure daer hy lancx in ghecomen was. Hy als den dach nu licht was hem houdende als oft hy van verre ghecomen waer, nae dat de Poorten geopent waren is hy binnen der Stadt ghecomen daer hy zijnen Knecht ghevonden, ende hem hercleet heeft mette clederen die hy in zijn male hadde. Ende also hy nu op zijn Dienaers peert climmen wilde, is het geschiet, bycans door mirakel, dat de drie straetschenders die hem den avont te vooren afgeset hadden ghevanghen, om eenigh ander schelmstuck, datse weynich daer te vooren noch bedreven hadden, inde selve stadt gebrocht zijn geweest, ende door hunluyden bekentenisse selfs, wert hem zijn

[fol. E4v]

peert weder ghegheven, sijn cleedereu met sijn gheldt, in sulcker voeghen dat hy anders niet en verloor als een paer coussebanden, die de straetschenders niet en wisten waerse daer mede ghebleven wareu. Deshalven is Reynier sainct Juliaen danckende te peerde gesen, ende ghesondt ende welvarende thuyswaerts ghekeert: ende dese dry afsetters ginghen sanderendaechs het volck de benedictie gheven mette voeten inde locht.