De tweede vijftigh lustige historien ofte nieuwigheden Johannis Boccatii

[fol. O2v]

[Heer Willem van Roussillon...]

Heer Willem van Roussillon heeft sijn Huysvrouwe het herte vanden Heere Willem Gardastain t'eten ghegeven die sy beminde, ende hy vermoort hadde. Het welcke zy daer nae wetende, haer selven van boven neder uyt een hooge Venster gheworpen heeft, daer sy van sterff, daer nae wert sy met haeren Alderliefsten begraeven. Om te kennen te gheven tot wat eynde datse geraecken connen, de gene die teghen reden liefde draghen, den Houwelijcken erfdeel, ende de vrientschappe ongelijck doende.

EErtijds waren in Provencen twee edele Ridders elc hebbende Casteelen ende Vassalen, van dewelcke de eene genoemt was Heer Willem van Roussillon, ende den anderen Heer Willem Gardastain, ende om dieswille dat soo d'een als d'ander kloeck ter Wapenen waren haddense elckanderen seer gesint, ende waren oock ghewoon altoos op alle Tornoyen, Steeck-speelen ende ander feyten van Wapenen dieder geschieden, t'samen te trecken, ende cleeden hunselven met gelijcke cleedingen, ende hoewel dat elck een in sijn Casteel woonachtich was, vanden anderen vijf mijlen liggende, ist nochtans geschiet dat Heer Willem van Roussilon eenen seer schoone ende lieftallge Vrouwe ten wijve hebbende, Heer Willem Gardastain uyter maten daer op verlieft is gheworden, niet teghen staende de onderlinghe vrientschappe ende broederschappe die tusschen hunlieden was: ende heeft so vele te weghe ghebrocht door d'eene middel en d'ander, dat sulcx de Vrouwe ghemerckt heeft: waer van sy seer verblijdt is geweest, hem voor een seer deuchdich Ridder kennende, so datse haer zinnen op hem gestelt heeft in sulcker voegen, datse in dees werelt niet en beminde ofte begeerde behalven hem, ende en verlanghde niewers meer naer, dan dat hy haer van sulcx aensocht, dat niet lanck aen en liep, soo datse by den anderen waeren, niet alleenlijck een reyse, maer oock vele. Aldus dan d'een d'ander seer beminnende, ende sonder vesouwe metten anderen frequenteerde, ist ghebeurt, dat het de Man ghewaer is gheworden, waer uyt hy soo verbittert werdt, dat de groote vrientschappe dien hy tot Heer Willem Gardastain hadde haer in eenen doot vyandelijcken haet verkeerdt heeft, dan hy cost sulckx beter heelen als sy heur vryagie gedaen hadden, soo dat hy gantsch ende gheheel voornam van hem om te brenghen. Aldus Heer Willem van Roussillon in dit voornemen zijnde, ist gheschiet datmen met Trompetten gheslach eenen grooten Tornoy vercondichde, diemen in Vranckrijck doen moeste. Het welcke Heer Willem van Roussillon aen Heer Willem Gardastain, even haest heeft laten weten, hem biddende hem te comen besoecken, soo het sijn believen ware, ende datse t'samen beraetslaen souden oft sy daer trecken souden, ende hoe. Heer Willem Gardastain hier van uyt der maten blijde, heeft geantwoort dat hy 'sdaegs daer na sonder faute by hem soude comen het Avontmael eten: waer uyt Heer Willem van Roussillon in sy selven ghedacht heeft dat de uyre gecomen was dat hy hem soude mogen ombrengen, ende hem selven des daeghs daer nae ghewapent hebbende, is met sommige van sijn knechten te peerde gheseten, ende heeft hem in een hinderlage in een bosschagie een halve mijle verre van sijn huys

[fol. O3r]

verborgen, daer Heer Willem Gardastain voorby passeren moest, ende na dat hy hem een goeden wijle tijdts verwacht hadde, heeft hyen sien comen met twee dienaers by hem altsamen ontwapent sijnde, als eener die niewers geen achterdencken af en hadde. Ende alsoo haest als hyen ter plaetsen ghesien heeft daer hyen hebben wilde, is hy heel grimmich ende boosen willes hem opgheloopen, met een Lancie inde vuyst, hem toe roepende: Verrader, booswicht ghy zijt doodt: ende dese woorden spreeckende, heeft hyen metten ysere vande Lancle door het lijf gherent, waer van hem Gardastain gheensins weeren connende, noch een woort alleen spreecken, dwers doorloopen zijnde door de lancie ter Aerden doot ghevallen is, ende corts daer nae is hy ghestorven, ende zijne knechten keerden 't gat ende zijn ghevlucht soo haest alsse immermeer conden, nae heurs Heeren Slot toe, sonder kennisse te hebben vanden geenen die den dootslach ghedaen hadde. Ende Heer Willem van Roussillon is van den peerde ghetreden, met een mes den buyck des overledenen openende, ende met zijn eyghen handen heeft hy hem het herte uyten lijve geruckt, daer na tselve in een vaenken van een lancie doen winden hebbende, gheboot hy aen een van sijn dienaers dat zijt mede droeghen, ende datter niemant onder hun soo stoudt ware van oyt van dit stuck te spreecken: Daer nae is hy weder te peerde gheseten, alreede nacht zijnde, ende binnen zijn Casteel ghekeert. De Vrouwe die vernomen hadde dat Heer Gardastain daer moest comen eten, verwachte hem met grooten verlanghen maer hem niet siende comen, was sy seer verwondert ende seyde tot haeren man. Hoe ist moghelijck dat Heer Willem Gardastain niet ghecomen en sy? Wien de man gheantwoordt heeft: Ick heb tijdinghe van hem ghecreghen dat hy niet comen can voor morghen. Waer van de Vrouwe wat treurich wesende, niet meer ghesproken heeft. De man als hy van den Peerde ghetreden was, ginck zijnen Kock roepen ende seyde hem: Neemt dit wilt Varckens herte, ende maecktet toe op de beste ende lieflijckste maniere om te eten als ghy kunt, ende als ick aen Tafel ben sendet my dan in een silveren schotel. De Kock die nam't, ende al sijn wetenschap te wercke gheleydt hebbende om dit wel toe te maecken, heefter een ghekapt vleeschken af ghemaeckt, het beste vande werelt. Heer Willem als eetens tijdt ghecomen was, is met sijn Vrouwe aen Tafel gheseten, ende de spijse wert opghedraghen, dan hy at weynich, uyt oorsake vande boosdaet door hem bedreven, ende en dede anders niet als dencken. De Koc dede hem het gekapt vleesch voorgedragen, dat hy voor sijn Huysvrouwe dede dienen, ende hem veynsende dien avont heel onlustich te wesen, heeft hy't haer hooghelijcken aenghepresen. De vrouwe die niet onlustich en was, haer sulcx wel smakende, heeftet al opghegeten. Als den Ridder sach dat zy't al opgeget[e]n hadde, heeft hy tot haer geseyt: Hoe heeft u dees spijse al wel ghesmaeckt? Ter goeder trouwen mijn Heere, antwoorde de Vrouwe, sy heeft my wonderlijcken wel bevallen. Soo helpe my dan Godt (sprack Heer Willem van Roussillon) ick geloove u wel, ende verwondere my niet dat ghy dat doodt zijnde, goet gevonden hebt, dat u so wel behaechde levendich. De Vrouwe dit hoorende was wat tijdts sonder spreecken, daer nae seyde sy hem: Hoe dus? Wat

[fol. O3v]

is het dan dat ghy my hebt doen eten? De Ridder antwoorde: Maer het ghene dat ghy als nu ghegeten hebt, t' is voor gewis 't Herte van Heer Willem Gardastain, die gy boos Wijf soo lief haddet, ende weet waerachtelijck dat hijt selver is, want ick hebt hem met mijn eygen handen uyt zijn boesem gheruckt, een weynich eer ick weder quam. Oft de Vrouwe mismoedigh was, dit hoorende vanden ghenen die sy boven alle anderen beminde, men moet dat niet vraghen. Ende een weynich tijts daer nae heeft sy gheseyt: ghy hebt ghedaen als een ontrou valsch Ridder doen soude: Want had ic hem een Heere van mijn liefde ghemaeckt, sonder dat hy my eenich ghewelt aendede, ende gy waert hier in gheraeckt, soo moest ick daer van schult draghen, ende hy niet, dan God en ghedoge niet dat op eene so Edelen spijse, als is gheweest het herte van eenen soo vromen ende beleefden Ridder als Heer Willem Gardastain was, oyt eenige andere spijse meer valle. Ende van Tafel opgestaen zijnde, heeft sy haer sonder ander beraet van boven neer uyt een venster gheworpen die achter haer was, die seer hooghe van der aerden was, waer uyt sy haer selven, vallende, niet alleenlijck om den hals ghebrocht, maer schier te pletteren van een verdeylt heeft. Het welcke Heer Willem siende was hy seer verslagen, ende kende doen wel dat hy qualijck gedaen hadde. Daerom vreesende het Landtvolck ende de gasten[,] van den Grave van Provencen, heeft hy zijn Peerden doen Sadelen, ende is van daer ghevlucht. Welcke dingen 'sanderdaegs daer nae het geheele Landt door geweten werden, also dit geschiet was: waer door de twee opghenomen Lichamen soo door het volck vanden Heere Gardastain, als by die vande Vrouwe, met grooten rou ende tranen t'samen inde Kercke van het Casteel der Vrouwen in een graf gheleyt worden, op het welcke seeckere veerskens geschreven werden, te kennen gevende wie de ghene waren die daer begraven laghen, de oorsake ende manieren waerom, oock van haerluyden sterfdach ende haer doodt.