|
| |
[Een Man is Jalours van zijn Wijf gheworden...]
Een Man is Jalours van zijn Wijf gheworden, ende sy haer selven een Touwken aen den grootsten Teene vanden voet
bindende als sy slapen wilde gaen, wert de ure kennende dat haer haeren Vryer
moeste komen besoecken. Het welcke de Man ghewaer is geworden, ende daer-en-
tusschen dat hy den Vryer vervolchde, heeft het Wijf in haer plaetse in haer
Bedde haer Cameniere gheleyt, dewelcke vanden man gheslaghen wert, die haer
oock 't hayr afsnee. Daer nae ginck hy de Broeders van zijn Vrouwe halen,
dewelcke bevonden hebben dat het al niet en was, wat hy seyde, soo datse hem
noch qualijck toeghesproocken hebben. Dat ons te kennen geeft, dat de Man wel
toesien moet, als hy het ongelijck dat hem zijn Vrouwe gedaen heeft,
bewaer-reden wil, soo hy daer nae niet meer middels daer toe geven en wil.
GHy moet weten datter t'anderen tijden een seer rijck Coopman
gheweest is in Italien, Henric Berlingier geheeten, die (als noch veele
Cooplieden doen) door zijn sotticheydt Edel heeft willen worden door een Wijff.
Ende uyt dees redenen heeft hy een Jonghe Edelvrouwe, qualijck zijn parture,
die Vrouw Simone ghenoemt was, ghenomen, dewelcke overmidts dat hy
menich-werven herwaerts ende derwaerts, (als Koop-lieden doen) trock ende dat
hy weynich by haer bleef, Amoureus geworden is van eenen jongman, Robbert
gheheeten, die haer lan- | |
| |
ghen tijdt nae ghegaen hadde, vanden
welcken haer ghenoeghen ghenomen hebbende, het welcke sy ondiscretelijcken
moghelijck ghebruyckte alst wel hoorde, door dien dat hy haer hooghelijcken wel
beviel, ist gheschiedt dat de Man, oft om dat hyer wat hadde hooren mompelen
oft andersins, hoe dat sy de Jalourste Man van de Weereldt geworden is,
ende hiel op van meer herwaerts, ende ginswaerts te reysen, ende
van meer in eenighe andere sijne affairen onledich te zijn. Bykans alle de
sinnen te wercke gheleydt hebbende in dit sijne Wijf te bewaeren, in sulcker
voeghen dat hy noyt in slaep en raeckte, dan als hy die eerst hadde ghevoelt te
Bedde komen: Waer van sy een overgroot verdriet hadde, door dien sy in
geenderley manieren konde by haeren Robbert wesen. Niet teghenstaende langhen
tijdt bedacht hebbende om eenigen middel te vinden om met hem te wesen, waer
van sy oock insghelijcks door hem seer bemoeyt wert van zijn zijde, is haer in
sin ghevallen om desen wech in te gaen, te weten, dat sy haer Kamer op de straet
uytkomende ende merckende menich werven dat haeren Man qualijck in slaep konde
geraken, dat hy oock van dat hy in slaep was daer nae heel vast sliep, ghedocht
heeft haren Vryer op den middernacht aen de deure vanden Huyse te doen comen,
ende hem te gaen open doen ende blijven dan wat tijts by hem middeler tijt dat
hare Man soo vast slapen soude, ende op dat sy wiste wanneer hy daer
waere sonder dat het yemant gewaer werde heeft sy ghedacht van eenen draet oft
Touwken uytte venster van de Kamer te laten hanghen dat met zijn een eynde tot
op de straet toe af hinghe, ende dat het ander eynde tot op de Bedstede
quam, om 'tselve beleydende tot onder het decxsel te brenghen: Daerom als sy te
Bedde soude wesen, dat aen haeren grootsten Teen te binden, het welcke sy
haeren Robbert heeft laeten weten, ende heeft hem gewaerschout, dat hy als hy
comen soude, het Touwken trecken soude, want so de man sliep soude sy
dat laten gaen, ende hem de deur open doen: Maer soo hy niet en sliep soude sy
dat vast houden ende nae haer trecken, op dat hy niet en vertoefde. Het welcke
Robbert behaegt heeft, waer uyt hy daer dicwils gegaen zijnde, somtijts te
passe gecomen is, om met haer te wesen, ende somtijts niet. Ten leste
dese dit Const-stuck aldus onder houdende ist eenen nacht gheschiet, dat de
man, de vrouwe slapende sijnen voet int Bedde uytstekende desen draet ontmoet
heeft. Weshalven hy de hant daer opgeleyt hebbende ende dien vast
vindende aen zijns Wijfs grootsten Teene in sy selven achterdencken
gecregen heeft, dattet voor gewis eenigh bedrogh most wesen, ende daer
na gewaer geworden zijnde dat den draet te Vensteren uythinck hiel hyt voor
heel seker. Weshalven hy dien in sulcker voeghen aen zijn Teen vast ghemaeckt
heeft ende bleef verlangende om te sien wat dit seggen wilde: doen en
vertoefdet niet langhe Robbert en quam, die den selven trock als hy gewoon was
te doen, ende de man voeldet wel. Ende om dat hyt niet wel en
hadde connen binden ende dat hy Robbert te stijf trock, is hem den draet uytter
handen ontsnapt, waer door Robbert gedocht heeft dat hy wachten moste
als hy dede, de Man dan metter haest opstaende ende zijn Rappier
nemende, is na sijn deure geloopen om te sien wie dat dese was, om hem
leet te doen so hy conde. Nu was de Man (al was hy een Coopman)
een stout sterc kerel, ende als hy aen de deure was, dien
hy niet al schoonkens open en dede, als de Vrouwe plag Robbert die stont en
wachte dit merc- | |
| |
kende, twijffelde wel wat het was, te weten dat de
gene die de deure open dede, de man was: weshalven hy stracx hem aent
loopen stelde: ende de man aent volgen, ten lesten als
Robbert lange voor gelopen, ende de man niet op en hiel hem te volgen,
heeft Robbert die insgelijcks gewapent was, zijn geweer getrocken, ende 't
herwaerts gekeert, ende begonden daer d'een om den anderen te beschadighen,
ende d'ander om hem te verweeren te houwen ende te kerven. De Vrouwe
wacker gheworden zijnde als de Man de Camer open dede, ende den draet
van haeren Teen ghesneden vindende wert stracx merckende dat haer bedrog
ontdect was geweest, ende menende dat Hendrick na Robbert toegheloopen
was, is sy met haesten opgestaen: ende denckende 'tgene hier van soude
mogen comen heeft sy haer Cameniere geroepen, die al het stuck wist,
ende heeft haer soo veel weten te preecken, dat sy haer in haer Bed in
haer plaetse gheleyt heeft, haer biddende dat sy sonder haer te laeten kennen
gheduldich de slaghen die haer haren Man geven soude, verdroeghe: Overmidts dat
sy haer daer voor sulcken vergeldinge doen soude dat sy noyt gheen oorsaecke en
soude hebben van haer te beclagen: daerom het licht dat inde camer was
uytghedaen hebbende is sy daer uytghegaen, ende is haer gaen berghen in
eenen hoeck vanden Huyse wachtende na 't ghene datter noch volgen soude, nu
zijnde (als hier boven geseyt is) het gevecht tusschen Hendrick ende
Robbert gaende, ende de gebueren van daer ontrent dat hoorende ist
oorsaecke geweest datse opghestaen zijn, ende de selve qualijck
toegespoken hebben. Deshalven Hendrick van vreesen van bekent te worden, ende
sonder dat hy den Joncman hadde konnen beschadigen, noch oyt weten wie hy was,
hem heeft laten gaen: ende heel gram ende vol spijts is hy
t'sijnen huyse ghekeert, daerom als hy inde Camer ghecomen was begon hy heel
vergramt te segghen: ghy snoode Hoer waer zijt ghy, Ghy hebbet licht
uytghedaen, op dat ick u niet vinden en soude: Dan ghy zijt wel verre van u
rekeninghe ende aent Bed gecomen zijnde meynende zijn Wijf te vatten, heeft hy
zijn Cameniere gegrepen, die hy soo veel slagen ende stooten met zijn handen
ende voeten ghegeven heeft als hy immermeer armen ende beenen konde reppen, soo
dat haer geheele aensicht gheplettert was[,] ende eyndelijck heeft hy haer 't
hayr af ghesneden, haer ondertusschen doorgaens de grootste injurien die oyt
aen eenigh vals wijf geseyt waren gheweest, segghende. De Cameniere huylde
machtich seer, als eene dieder goede reden toe hadde. Ende al wast datse
wel somtijdts seyde: Och Godt! ghenade om Gods wille, niet meer hout eens op:
nochtans was de stemme vant huylen soo ghebroken, ende Hendrick soo verbystert
van dolle gramschap, dat sy meer een ander als zijn eygen wijf was haer
aldus gereckelijcken dan geslagen ende het hayr afghesneden hebbende,
als verhaelt is, heeft hy geseyt: ghy slimme Teve en denckt niet dat ick u
anders aenroere, dan ick sal u Broeders gaen halen, ende sal heur u goede
parten vertellen, ende daer nae datse u comen halen, ende met u doen alst hun
tot haerder eeren goetduncken sal ende van my wech nemen: want voorseeckers en
sult ghy noyt meer hier binnen blijven: ende dit gheseydt hebbende is hy uyt de
Camer ghegaen die hy van buyten toeghedaen heeft, daer nae is hy alleene wech
ghegaen. Alsoo haest als Me-vrouwe Simone mercte dat haeren Man wech was, is sy
de Camer-deure selfs gaen open doen, ende soo haest als sy de Keersse ontste-
| |
| |
ken hadde, heeft sy de Cameniere schier gheheel verplettert
ghevonden, die[,] oock seer jammerlijcken huylde, dewelcke sy als doen ten
besten datse mocht, vertroost ende binnen haer Camer weder ghebrocht heeft,
daer sy de selve daer naer heeft doen al heymelijcken ghenesen ende heelen:
Ende daer naer heeft sy die soo wel te vreden ghestelt, (tot costen selfs van
Hendrick) dat sy haer voor seer wel voldaen hiel. Ende als sy de Cameniere in
haer Camer ghebrocht hadde heeft sy even haest het Bedde vande haere ghemaeckt,
ende hevet soo wel gheschickt, als oft daer niemandt dien nacht op gheslapen en
hadde, haer Lampe weder ontsteeckende, haer cleedende ende toemaeckende, als of
sy noch niet te bedde en ware gheweest ende na datse de wiecke aenghesteken,
ende haer naey-dingen genomen hadde, is sy opt hoogste vande trap comen sitten,
daer sy begon te naeyen, verwachtende het eynde waer toe dese dinghen noch
comen moesten. Van d'ander sijde is Hendrick int scheyden van huys (soo haest
hem moghelijck was) ten huyse van zijn Wijfs Broederen ghegaen, daer hy soo
aengheclopt heeft dat hy gehoort, ende hem open gedaen wert. De Broeders vande
vrouwe (die drie waren) met de Moeder hoorende dattet Hendric was, sijn
altsamen opghestaen, ende hebbende Keerssen doen aensteken, zijnse by hem
gecomen, ende hebben hem ghevraecht, wat hy te dier uren alleen als hy was,
ginck soeckende. Den welcken Hendrick (beginnende vande draet die hy aen Mevrou
Symonen grootsten Teen ghebonden ghevonden hadde, tot in 't laetste van't geene
dat hy gedaen ende bevonden hadde, altsamen verhaelt heeft, ende om
ghetuygenisse te gheven, vant gene dat hy ghedaen hadde, stack hy heur inde
vuyst het hayr dat hy zijn wijf meynde afghesneden te hebben, haer
daer-en-boven te kennen ghevende, dat sy die soude halen, ende met haer
doen wat sy wilden: want hy en verstont niet dat hyse in zijn huys langer soude
houden. De Broeders vande vrouwe seer vertoornt vant gheene datse gehoort
hadden het selve voor waerachtich houdende, tegens haer gehist, hebben
toortsen doen ontsteken, ende zijn met Hendrick nae haer toeghegaen, van
meyninghe zijnde aent Wijf een quade parte te spelen, als sy by haer ghecomen
souden zijn. Het welck hunlieder Moeder siende, heeft sy die beginnen al
huylende te volghen, nu den eenen, nu den anderen, biddende van soo
haestelijcken alle dese dingen aldus te willen ghelooven sonder daer van
meerder bescheet te sien ofte te weten: Om dieswille dat de Man wel
mocht uyt ander oorsake tegens zijn wijf vergramt zijn gheweest ende haer
qualijck getracteert hebben, ende dat hy haer nu noch dit opleyde tot zijn
verschooninghe, seggende daer by dat sy haer seer verwonderde hoe dit mochte
gheschiedt zijn, om dat sy haer Dochter seer wel kende, als eene diese van haer
Jonckheydt af opghebrocht hadde, met veele andere diergelijcke woorden. Ten
Huyse van den Hendrick ghecomen, ende binnen ghegaen zijnde, zijnse de Trappen
opghegaen, ende als haer Mevrou Symone ghehoort heeft, heeftse gheseyt: Wie is
daer? Totte welcke een vande Broeders gheseyt heeft, ghy sullet wel haest
weten, ghy quaedt stuck, wie daer is. Doen sprack Vrou Symone: Soete Vrouwe wat
salt zijn? Ons Heere wil ons helpen, ende opghestaen zijnde heeft sy gheseydt:
Mijn Broeders willecom moet ghy zjin, wat gaet gy dus alle drie soeckende tot
deser uren? Sy haer siende alsoo sitten ende naeyen, | |
| |
ende
sonder eenighe apparentie in het aensicht van geslagen geweest te zijn, (daer
hare man hun gheseyt hadde dat hyse al verplettert hadde) zijn ten eerster
aencomsten een weynich verwondert gheweest, ende hebben de moedicheyt van
haeren tooren wat ghesnoert, haer vraghende hoe dattet toeghegaen was, waer van
den man heur beschuldichde, heur machtigh dreygende soose haer niet
gantschelijcken de waerheyt daer van en bekende. De Vrouwe antwoorde: Ick en
weet u niet wat segghen, noch waer van dat mijnen Man u over my gheclaecht
heeft. Hendrick haer dus hoorende spreken, sach heur aen als een Man die buyten
westen was, hem noch indachtigh zijnde, dat hy heur meer als duysent slaghen
op't aensicht ghegheven, ende het selve gantsch doorschrapt, ende al 't quaet
vande Werelt gedaen hade, ende nochtans sach hy heur nu als oft daer van
noyt niet gheweest en ware. De Broeders hebben heur metter daet gheseydt 't
geene hun de man geseyt hadde, ende insghelijcks vanden draet ende hoe hy heur
gheslagen hadde, soo dat zijt heur al verhaelden. De vrouwe keerde haer om tot
heuren Man toe ende seyde hem: Och God, maer Man wat hoor ick? Waerom
doet ghy my (u selven groote schande aendoende) voor een slim stuck vleesch
houden, daer ick niet en ben? Ende ghy doet u selven voor een quaet fel man
houden, daer ghy 't niet en zijt? Ende wanneer ist dat ghy heden (niet met my)
maer alleenlijck hier binnen geweest zijt? Wat my aengaet ten ghedenckt my
niet. De man begon te segghen: Hoe ghy slim stuck vlees, en zijn wy gister
avondt niet te samen gaen slapen, en quam ick niet weder doen ick naer uwen
Vryer gheloopen hadde? En gaf ick u niet menighen slach, ende en sneed ick u
het hayr niet af? De Vrouwe antwoorde: Ghy en hebt van daghe hier binnen niet
gheslapen: Dan laet ons daer van niet spreecken. Want ick en cander anders geen
ghetuygenisse af geven met mijne woorden, ende comen wy daer toe dat ghy seght,
dat ghy my sloecht, ende het hayr afsneet. Wat my aengaet, en sloegt ghy my
noyt, ende dat het waer is, siet ghy selver, ende alle de gheene die hier zijn,
oft ic eenich schijnsel hebbe over al mijn lichaem, van gesmeten gheweest te
hebben: Ick en soudet u oock niet raeden dat ghy soo stout soudet zijn van de
handt op my te leggen, want by Gods Cruys ick soude u dat bachuys ontstellen,
noch ghy en hebt my insghelijcks het hayr niet afgesneden, ten minsten dat ick
ghesien oft gevoelt hebbe: Dan uyt sorghen mogelijck dat ghy 't ghedaen hebbe
dat ickt niet gewaer en ben geworden, laet my eens sien oft ick die afghesneden
hebbe ofte niet, ende het hulsel vant hooft gedaen hebbende, heeft sy ghetoont
datse die niet afghesneden en hadde. Maer datse heel ende ongheschent waren,
het welck de Swagers ende Moeder siende ende hoorende, tot Hendrick
gheseydt hebben, wat segt ghy hier toe Hendric? Dit en is tgheene niet dat ghy
ons zijt comen seggen, dat ghy gedaen haddet: ende wy en weten niet hoe ghy de
rest sult bewijsen: Hendrick was als heel verbaest nochtans wilde hy spreecken,
maer siende dat het gene dat hy meynde te connen bewijsen, niet soo en was, en
heeft hy 't niet dorven bestaen van yet meer te seggen, waerom de vrouwe haer
tot haer Broederen gekeert, ende hun gheseydt heeft, Broeders ick sien wel dat
hy is gaen soecken, dat ick dede dat ick noyt en hebbe willen doen, 't is, te
weten, dat ick u zijn quade boeve stucken overdraghen soude, ick salt oock
doen: Ick gheloove vastelijcken | |
| |
dat het gene dat hy gheseydt
heeft hem overkomen is, ende dat hy 't ghedaen heeft, ende ghy sult hooren hoe.
Tis wel waer datter niet eenen nacht is, dat desen eerlijcken Man daer ghy my
tot mijnen ongelucke by gehouwelijckt hebt, die hem selven een Coopman heet
ende voor sulck een gehouden willende wesen, zedigher behoorde te wesen als
eenen Religieux, ende eerbaerder als een Maecht, niet uyt inde pis-tavernkens
hem en gae droncken drincken: Daer na zijn spillen nu met d'een Hoere, ende
even haest met d'ander hutseknutsende, doet hy my op sulcke maniere als ghy my
ghevonden hebt, tot middernacht, ende somtijdts oock tot smorghens toe wachten,
ende ick ben seker dat hy wel droncken zijnde hem by een van zijn slimme Teve
te Bedde sal begheven hebben, by de welcke hy wacker geworden zijnde, den draet
aen den voet ghebonden, ende daer nae al dese schermslaghen bedreven sal
hebben, die hy seyt, ende ten laetsten is hy tot haer gekeert, ende heeft die
gheslagen, ende het hayr afghesneden, ende noch niet wel vernuchtert zijnde,
heeft hy ghemeynt (ick bent seecker) dat hy my dit al aengedaen heeft, ende soo
ghy op zijn trongie wel acht neemt, hy is noch half droncken, dan niet
teghenstaende wat het zy, dat hy u van my gheseydt heeft, soo en wil ick niet
dat ghyer acht op neemt, dan als van eenen dronckaert, ende bid u dat ghyt hem
even als ick doe vergevet, haer Moeder dese woorden hoorende, begonde haer te
stooren ende te seggen: By God dochter dat en hoort so niet te gheschieden:
maer men hoorde dese gemelijcken ende ondanckbaren hondt om te brenghen,
die noyt weert is gheweest een sulcken dochter te hebben als ghy zijt,
wat conde hy arger doen soo hy u van de strate op gheraept hadde, een quaet Jaer
dat hem God geve, meynt ghy dattet wel reden is dat ghy onder de quellinghen
ende het geterch van woorden van een Cramerken van gesoden peeren moet staen,
die vanden Huysman ende vant Vercken wachten comende, op zijn Schouvagers
gecleet, met een slodderige Broecke, ende de pluyme opt eersgadt, alsoo haest
alsse dry penninghen vergaert hebben, de Edelvrouwen ende degelijckste
vrouwen ten wijve willen hebben ende toonen wapenen, seggende: Ic ben van
sulcken huyse, ende mijn voorsaten hebben sus ende soo gedaen, wilde God
dat mijn Sonen mijnen raet wilden volghen, want sy conden u wel
eerlicken uyt besteden int Huys vande Graven Guy, met een stuck broodts,
ende nochtans wildense u aen dit schoon juweel geven, dewelcke in stee
dat ghy de beste Dochter van Florencien, ende de eerlijckste zijt, gheen
schaemte ghehadt en heeft te segghen inden middernacht dat ghy een Hoere zijt,
even als of wy u bycans niet en kenden: dan by mijn trouwe soomen my ghelooven
wilde, men souder hem so van straffen, dattet hem noch langhe byten soude.
Ende heur tot heure Sonen keerende, seyde sy: kinderen ick seyde
u wel dat dit niet waer en conde wesen, hebdy ghehoordt hoe uwen stroowissen
Broeder u Suster af handelt? Coopmanneken van vier blancken dat hy is? Dat soo
ick waer als ghy lieden, hebbende (seyde sy) ghehoort tgene hy gheseyt heeft
ende doende wat hy ghedaen heeft, ick en soude noyt te vreden noch ghepaeyt
zijn, dat ick hem niet uyt de Wereldt gheholpen hadde. Ende so ick een Man ware
also wel als ick een Wijf ben, so en wilde ic niet datter hem yemant mede
moeyen soude als ick, dat hem God schende den vervloecten dronckaert als
hy is. Als de drie broeders alle dese dinghen ghesien ende ghehoort hadden,
hebben zijt | |
| |
op Hendricken genomen, ende hebben hem de spijtighste
woorden ende de grootste injurien die oyt eenigh quaedt mensche geseyt werden,
gegeven, daer by wy vergheven u dese als aen eenen dronckaert: Dan wacht u op u
leven dat wy voortaen gheen sulcke tijdinghen meer en krijgen, want voor
ghewis, soo ons yet daer van ter ooren comt, wy sullen u dit betaelen met het
andere daer by, ende dit gheseydt hebbende, zijnse ghegaen. Hendrick bleeff
daer als een Man buyten westen ende sonder verstandt, niet wetende oft het
ghene dat hy ghedaen hadde waerachtigh was gheweest, ofte dat hy't ghedroomt
hadde, ende sonder meer daer van te spreken, heeft hy zijn Wijff met vreden
ghelaten, dewelcke niet alleenlijck door haer wijsheydt dit aenstaende
perijckel ontgaen is, maer heeft haer selven den wech gheopent, om in
toekomenden tijden allen haere ghenoechten te nemen, sonder meer voor man
bevreest te zijn.
|
|
Auteursrechtvrij