Verzameld werk. Deel 1

[p. 136]

XXXI

Van toen af voelde hij niet enkel haat en gramschap tegen haar, maar ook een woeste, stelselmatige, berekende en schier beredeneerde wraaklust.

Gedurende de eerste dagen, die op haar mishandeling volgden, verwachtte men ieder ogenblik dat ze zou gestorven zijn. Zij had opnieuw een weinig bloed gespuwd, zij verstikte bijwijlen in haar hoesten, zij lag met haar gepijnigd, tragisch gelaat te bed, zó bleek, dat men bezwaarlijk kon vermoeden, dat er nog enige levenskracht in haar overbleef. Zij had haar moeder laten roepen en, nadat zij haar de gebeurtenis verteld had, haar dringend gesmeekt en zelfs bevolen, Lisa te verwijderen. Vrouw Beert, woedend, had Lisa met schoppen en slagen weer naar huis gejaagd; maar toen Reus 's avonds thuiskwam en het gebeurde vernam, maakte hij aan de sponde van de stervende vreselijk spektakel en, ondanks de wil van Maria en van haar ouders, had het recht van de sterkste nogmaals gezegevierd en was Lisa, halfdood van angst en thans bijna bestendig huilend, voort in het huis van Balduk moeten blijven.

't Was als een gloeiend ijzer op de bloedende wonden van de machteloze Maria. Haar foltering steeg ten top en zij, die zolang nederig en onderworpen gebleven was, werd nijdig, vergramd en verbitterd. Zij werd grillig, knorrig, eigenzinnig. Een weldaad maakte haar soms even prikkelbaar als een boosaardigheid en, zoals dikwijls het geval bij soortgelijke zieken, had zij voor enkele personen en voorwerpen een onberedeneerde sympathie en voor andere een onoverwinnelijke afkeer.

Zij zuchtte, door haar foltering overweldigd, zodra zij een ogenblik met Lisatje alleen was.

Haar moeder moest haar gestadig gezelschap houden en nu,

[p. 137]

sedert een paar dagen, waren haar het zicht en het getiktak van de in de kamer hangende klok, onuitstaanbaar geworden. Zij kon ze niet meer horen noch zien en, op haar herhaald en dringend bevel, werd het uurwerk weggenomen en in de keuken gehangen. Maar Reus kwam thuis en vroeg, reeds op voorhand misnoegd, waarom die klok verplaatst was. Lisatje zei het hem, bedeesd. Hij slaakte een ruwe vloek, hij nam ze van de muur af en droeg ze weer met vermaledijdingen in de mond, op haar gewone plaats in de kamer.

Maria's aangezicht kromp van smart ineen. Zij wrong zich in haar bed, zij zuchtte, smekend en wenend:

- Och! Doe ze toch weg!

Hij bekeek haar met zijn hatend oog. - Ge ziet ze daar hangen, niet waar? sprak hij ruw. - Hawèl, ze zal er blijven hangen totdat ge dood zijt. Dan zullen wij ze weg doen.

Maria's hoofd zonk op haar borst. Zolang hij in de kamer bleef sprak ze geen woord meer en hield zij hardnekkig haar ogen gesloten; maar toen hij weg en haar moeder teruggekomen was, keek zij gefolterd weer naar 't uurwerk op, en zuchtte, smekend, in de gepijnigde halsstarrigheid van haar verlangen:

- Och moeder, doe toch die horloge weg!

Vrouw Beert dorst niet. Zij zelf was bang geworden voor Reus; zij poogde haar dochter over haar ziekelijke gril te beredeneren.

- Och, moeder, ik smeek u, doe ze toch weg! herhaalde Maria als enig antwoord.

Vrouw Beert, wanhopig, barstte in tranen uit. Wellicht nochtans ging ze de wens van Maria volbrengen, toen eensklaps de deur van de kamer met geweld open vloog en Reus, die ze vertrokken waanden, vloekend en tierend vóór het bed gesprongen kwam:

- Nondemilledzju! Indien gij ze durft wegnemen sla ik u beiden dood!

En een afschuwelijk gekijf greep nogmaals bij dat doodsbed, tussen de schoonmoeder en de schoonzoon plaats.

Van toen af werd dat uurwerk met zijn wit en blauwe schild en zijn traag, exasperant getiktak, het bepaald, handtastelijk

[p. 138]

en als het ware verpersoonlijkt zinnebeeld van Maria's marteldood. Van 's morgens vroeg tot 's avonds laat hield zij er haar tragische, gepijnigde blik op gevestigd, als had zij er de eindeloze uren van haar doodsstrijd op geteld. Kennissen en vrienden, vernemend dat haar einde naderend was, kwamen haar bezoeken en voor allen uitte zij wenend haar klachten over 't uurwerk, als ware dit de uitsluitende oorzaak van haar ziekte geweest, terwijl ze onophoudend, met de hardnekkigheid van het vaststaand denkbeeld, smeekte:

- Och, doe toch die horloge weg!

Haar zonderling lijden verwekte weldra een soort van ophef in de Zijstraat en zelfs in het dorp. Een soort van legende geraakte, nopens die horloge, in omloop; het volk, geïnteresseerd, kwam zien. Maaie Troet, Oele Feeffe, Moeffe Vrieze, Muimme Taey, Verool en Luizema; Slimke Snoeck, Donder de Beul, Klod de Vos, Boef Verwilst, Smuik Vertriest, Clep Sandrie, Bradden Dhondt, Honderd-en-Een en 't Slijperken, en zelfs Witte Manse en Stoute Treze, zij allen die haar ooit gekend hadden, kwamen haar beurtelings bezoeken en ganse dagen werd daar nu naast dat bed, waar zij te sterven lag, gekeven en getwist. Over 't algemeen verwekte zij medelijden en werd het gedrag van Reus gelaakt; maar deze verdedigde zijn handelwijze met hardnekkigheid en woede, vloekte en stampte met de voeten, vroeg aan al wie daar kwam of hij, nondedzju! het recht niet had zijn klok te hangen waar hij wilde. En, door het paroxisme van zijn haat overweldigd, keerde hij zich dan tot de rampzalige, zieltogende om, haar in het aangezicht schreeuwend:

- Maar sterft dan, nondemilledzju! Creveert, dat wij hier rust hebben!

De beide dochters van boer De Waele, die ook eens haar vriendin van vroeger een bezoek waren komen brengen en dergelijk schouwspel bijwoonden, waren wenend uit het huis gevlucht.