Piramus en Thisbe. Twee rederijkersspelen uit de zestiende eeuw

[p. 9]

Deel I

[p. 11]

Uit: Dirc Potters ‘Der Minnen Loep’ hs. van 1486 op de Bibl. v.d. Mij. der Ned. Lett. te Leiden, HS. 205).

[p. 13]

Hoofdstuk I
Samenhang en bronnen van de twee rederijkersspelen over Piramus en Thisbe

Er zijn in de Nederlandse rederijkersliteratuur twee dramatische bewerkingen van het Ovidiaanse verhaal van Piramus en Thisbe bekend. De ene staat sinds de herdruk van 1573 - de oudst bekende druk is anoniem en zonder jaartal - op naam van Matthijs de Castelein. De andere is door Kalff anoniem aangetroffen in de handschriftencollectie van de Haarlemse kamer ‘Trou moet blijcken’ en door hem met enkele andere spelen uit deze verzameling uitgegeven in 1889¹.

Begrijpelijkerwijze is de vraag gesteld of er tussen deze twee drama's over hetzelfde onderwerp ook enige relatie bestaat: zijn ze van dezelfde auteur, of indien er twee dichters moeten worden aangenomen, is dan de een door het werk van de ander geïnspireerd of beïnvloed? Als antwoord op deze vragen zijn wel verschillende suggesties gedaan, maar niemand heeft de zaak grondig onderzocht. Evenzo staat het met de beantwoor-

1 Het auteurschap van De Castelein is betwijfeld door W. van Eeghem (litt. lijst nr. 10 pag. 441): ‘En is eindelijk (Dr. Fred. Lyna wees me daar op) de Historia van Pyramus en Thisbe wel van Matthijs de Castelein? In elk geval doelt de slotregel (der dry Sanctinnen) op Brugge en na een lichte emendatie in den vierden laatsten regel bekomen we tweemaal het acrostichon (De) Dene’. Sterk zijn deze tegenargumenten niet; vooral de emendatie is een willekeurige ingreep, die op niets steunt. De vermelding van de drie Sanctinnen is opmerkelijk, maar pleit niet beslist tegen De Castelein: misschien heeft hij het stuk inderdaad geschreven voor de Brugse Kamer; misschien zijn de laatste twee regels een toevoeging van een afschrijver die het spel voor de Brugse Kamer overnam. Vgl. verder blz. 67
Als auteur van het Haarlemse spel heeft Van Eeghem Colijn van Rijssele aangewezen (litt. lijst nr. 10). Zijn betoog wordt bestreden door Eug. de Bock (zie litt. lijst nr. 2 pag. 162-64). Vgl. blz. 21 aant. 2 en blz. 34 aant. 1.

[p. 14]

ding van de hiermee samenhangende vraag naar eventuele bronnen: het bleef bij summiere aanwijzingen en hypothesen.

De hierna volgende uiteenzetting probeert de nogal ingewikkelde kwestie nader tot haar oplossing te brengen door een vergelijkende analyse van beide spelen en door confrontatie van de Nederlandse teksten met latijnse en oud- of middelfranse Piramus en Thisbe-literatuur.