Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Alle de werken. Deel 1 (1862)

Informatie terzijde

Titelpagina van Alle de werken. Deel 1
Afbeelding van Alle de werken. Deel 1Toon afbeelding van titelpagina van Alle de werken. Deel 1

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (28.12 MB)

Scans (56.30 MB)

XML (4.35 MB)

tekstbestand






Editeur

J. van Vloten

Illustrator

Johan Wilhelm Kaiser



Genre

poëzie

Subgenre

verzameld werk


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Alle de werken. Deel 1

(1862)–Jacob Cats–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende


illustratie

[pagina 649]
[p. 649]

Een rotten appel in de mande, maeckt oock het gave fruyt te schande.
Pomme pourrie gaste sa compagnie.

 
Het appelwijf spreeckt:
 
Schoon kint, die menighmael hier vlijtigh komt geloopen
 
Om eenigh boom-gewas van my te kunnen koopen,
 
Ick moet nu danckbaer zijn, en brengen aen den dagh
 
Dat u en uws gelijck ten goede dienen magh.
 
Ick ben een oude vrou, en hebbe lange jaren
 
Met fruyten omgegegaen, met fruyten omgevaren;
 
En onder dit beslagh soo heb ick yet gesien,
 
Dat aen de teere jeught ten goeden kan gediên:
 
Daer magh geen rotte peer in onse manden wesen,
 
En wat'er niet en deught, dat dient'er uyt gelesen;
 
Want is'er yet geblutst of andersins besmet,
 
't Is seker, dat het quaet zich veerdigh overset.
 
Is 't niet een seltsaem dingh! veel hondert gave peeren
 
En konnen noyt het rot uyt eenen appel weeren;
 
Maer is'er slechts een vrucht in eenigh deel geschent,
 
Die treckt tot haer bederf al wat'er is ontrent.
 
Een druyf, die vunstigh is, die kan een tros bederven,
 
Een schaep, dat vyerigh is, dat doet een kudde sterven,
 
Een brant-aer in den schoof besmet het gansche zaet;
 
Soo vruchtbaer, weerde maeght, soo vruchtbaer is het quaet!
 
Wel, zijt ghy dan geneyght om niet als goet te leeren,
 
Wilt boos en dertel volck van uw geselschap keeren;
 
Want hoe dat schoon gewas is van een sachter aert,
 
Hoe dat'et lichter smet, en naeuwer dient bewaert.

Guicciardin in sijn boeck, het welck hy sijne uren van vermaeck genoemt heeft, seyt dat'er is een sonderlinge en vaste kunste om yemants innerlicken aert en eygen wesen sekerlick te kennen, en dat (soo hy aldaer verklaert) indien men neerstelijck let met wat geselschap hy veeltijts omme-gaet:

 
Want twee van eenen aert
 
Die zijn terstont gepaert;

als Cicero in den persoon van Cato eertijts seyde, dewijle de nature altijt na haers gelijcke is hellende; en daerom seyt het Spaens spreeck-woort seer wel op dese gelegentheyt:

 
Di me con quien iras,
 
Dizir te he lo que haras.
 
 
 
Seght ons, met wie dat ghy verkeert,
 
Soo heb ick uwen aert geleert.

Quaet geselschap te schouwen is daerom een van de noodigste saken in de opvoedinge der jonckheyt: en hoe schadelick het selve is, kan onder andere daer uyt werden afghenomen, dat David een man na Gods herte, en Salomon de wijste van alle Vorsten, beyde dese materie de eerste plaetse in hare schristen hebben gegeven. David in sijnen eersten Psalm, en Salomon

[pagina 650]
[p. 650]

in 't eerste capittel sijner Spreucken; waer mede de spreeck-woorden van alle natiën over-een komen, als hier na te sien is:

 
Nederl.
 
Handelt ghy 't peck,
 
Ghy krijght een vleck.
 
Een schurst schaep maeckt'er veel.
 
Die by de kreupelen woont, leert hincken.
 
Vuyle gronden bederven de kabels.
 
Die met den goeden omme-gaet,
 
En acht ick noyt mijn leven quaet;
 
En die met quade veel verkeert,
 
En heb ick noyt voor goet ge-eert.
 
Daer men meê verkeert,
 
Wort men meê ge-eert.
 
Frans.
 
Brebis rongneuse
 
Faict l'autre tigneuse.
 
Engels.
 
One rotten sheepe wil marre a whole flocke.
 
Spaens.
 
La mancana podrida
 
Pierde a su compannia.
 
Lat.
 
Unica prava pecus inficit omne pecus.
 
Dum spectant laesos oculi, laeduntur et ipsi. Orid.
 
- Grex totus in agris
 
Unius scabie cadit et porrigine porci:
 
Uvaque conspectâ livorem ducit ab uvâ. Juvenal. Sat. 2.
 
Ital.
 
Chi prattica co'lupo, impara à urlare.
 
Hooghd.
 
Wer unter den Wolffen ist, muss mit ihnen heulen.
 
Ein reudich Schaf macht die gansse Heerde reudich.
 
Griecx.
 
Καϰῖς ὁμιλῶν ϰαὐτὸς ὲϰβήση͵ ϰαϰός
 
Id est: Malos frequentans ipse et evades malus.
 
Spaens.
 
Allegate a los buenos, y seras uno dellos.
 
Frans.
 
Accoste toi de gens de bien, et tu en seras du nombre.
 
Spaens.
 
El herrero y su dinero todo es negro. Id est:
 
Frans.
 
Le forgeron et son denier tout est noir.
 
Spaens.
 
En la casa del alboguero, todos son albogueros. Id est:
 
Frans.
 
A la maison du fluteur, tous sont joueurs de flustes.
 
Ital.
 
Chi dorme co' cani, si lieva con le pusci.
 
Frans.
 
Qui se couche avec des chiens, se leve avec les puces.
 
Ital.
 
Dimmi con chi tu vai,
 
E sapra quel che tu sai.
 
Lat.
 
Malignus comes quamvis candido et simplici rubiginem suam affricat.
 
Qui ambulat in sole coloratur, etsi aliud agat. Senec.
 
Tempora et loca semper aliquid contagii aspergunt. Cic.
 
Ital.
 
Chi va al mulin, s'infarina.
 
Chi ha mal vicin, ha mal matin.
 
Chi tocca la pece, s'imbrutta le mani.
 
La mala compagnia è quella che mena gli huomini alla forca.
 
D. Chrysostomus in hanc sententiam.

Lat. Natura rerum sic est, ut quoties bonus malo conjungitur, non ex bono malus melioretur, sed ex malo bonus contaminetur. Sic unum pomum malum sacilè centum bona corrumpit: at centum bona nunquam unum corruptum efficient bonum.

Siet van dese materie meer, by dese na volgende: Prov. 13. 20. Syrach. 6. 2. Richter. Axiom. Oecon. 168, et seqq.

ovis ovem sequitur.

Dwaelt'er een schaep uyt de baen, hondert sal'er qualick gaen.

 
Waer oyt een schaep springht uyt de bocht,
 
En geeft hem in de ruyme locht,
 
Daer wort'er stracx al meer getelt,
 
Die poogen naer het open velt;
 
Soo dat men haest den ganschen hoop
 
Siet hier en ginder op den loop.
 
Besiet, hoe vruchtbaer is het quaet:
 
Het vint terstont een mede-maet.
 
Wie doet'er oyt een malle greep,
 
Die niet en heeft haer na-gesleep?
 
En waer doch is een grilligh man,
 
Die niet sijn aenhangh maken kan?
 
Wel, kinders, wie ghy wesen meught,
 
Dit raeckt voor al uw swacke jeught.
 
Dus hoet u voor een quaet gespeel;
 
Want eenen dwaes die maeckt'er veel.

Dit spreeck-woort is by D. Drusium (Decur. 3. ad. 3.) uyt het Hebreeusch genomen, en wort gepast op de gene die yet sien doen, en sonder oordeel het selve navolgen: gelijck de schapen (slechte en eenvoudige dieren wesende,) gemeenlijck doen, het welck mede niemant soo seer als de kinderen eygen is: des oock in onse tale diergelijcke spreeck-woorden te vinden zijn, als hier en elders te sien is:

 
Nederl.
 
Alsser een schaep over de post is, soo volgender vele.
 
Alsser een koe biest, etc.
 
Waer een hont aen gepist heeft, daer volght'er meer.
 
Een geck maeckt'er veel.
 
Nederl.
 
Wy leeren geck zijn van malkand'ren,
 
Want eenen sot die maeckt den and'ren.
 
Spaens.
 
Todos somos locos, los unos de los otros id est:
 
Frans.
 
Tous sommes sols les uns des autres.
 
Ital.
 
Un tristo ne fa cento.
 
Hooghd.
 
Ein schalck macht den andern.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken