Algemeen letterkundig lexicon
(2012-....)–anoniem Algemeen letterkundig lexicon–
Auteursrechtelijk beschermdtranslatioEtym: Lat. translatio = vertaling < trans-ferre = over-brengen. De translatio, het vertalen, wordt in de klassieke retoricahandboeken gezien als leerschool voor de aankomende redenaar of dichter. Door het vertalen van erkende meesterwerken is men gedwongen goed te formuleren en komt men in contact met de ideeënwereld van anderen. In de renaissance worden de klassieken mede vertaald om de nationale taal op te bouwen en te beschaven. Een vrije vertaling, een bewerking van een origineel, leidt tot imitatio, het nabootsen vanuit de eigen situatie, en uiteindelijk tot aemulatio, het trachten te evenaren en zelfs overtreffen van het bewonderde voorbeeld. De genoemde trits activiteiten is in de praktijk meestal niet duidelijk te scheiden; met name translatio en imitatio vloeien in elkaar over. Over het vertalen zegt Vondel: het overzetten uit vermaerde Poeten helpt den aenkomende Poeet, gelijck het kopieeren van kunstige meesterstucken den Schilders leerling. Een bekend voorbeeld van translatio is P.C. Hoofts vertaling van Tacitus' Annales ter voorbereiding van zijn Nederlandsche Historien (1642). Lit: A. Geerebaert, Lijst van de gedrukte Nederlandsche vertalingen der oude Grieksche en Latijnsche schrijvers (1924) • J.D.P. Warners, ‘Translatio - imitatio - aemulatio’ in Nieuwe Taalgids 49 (1956), p. 289-295; 50 (1957), p. 82-88, 193-201 • J. van IJzeren, Lijst van Nederlandse vertalingen van Griekse en Latijnse niet-christelijke dichters en prozaschrijvers (1958; aanvullingen hierop in het tijdschrift Hermeneus vanaf jrg. 30) • Een overzicht van vertalingen van klassieken voor 1600 in het Engels, Frans, Duits, Italiaans en Spaans in R.R. Bolger, The classical heritage and its beneficiaries (1964) • K.M. van Leuven-Zwart, Vertaling en origineel (1984) • P. de Rynck & A. Welkenhuysen, De Oudheid in het Nederlands; repertorium en bibliografische gids voor vertalingen van Griekse en Latijnse auteurs en geschriften (1992; supplement 1997).
|