Algemeen letterkundig lexicon

correspondentie

Briefwisseling tussen twee of meer personen. Betreft het een briefwisseling tussen fictieve personages en is deze gepubliceerd als verhaal in brieven dan spreekt men van briefroman, briefwisselingsroman, epistolaire roman of roman in brieven.

Een correspondentie van werkelijk bestaande personen kan een bijzonder belangrijke bron zijn voor de biografie van een auteur, de reconstructie van tekstelementen van diens werk of van de bedoelingen van de auteur met zijn werk (auteursintentie). Vergelijk bijv. de uitgave van J.C. Bloems Brieven aan P.N. van Eyck (ed. Dorleijn e.a., 1980). Een briefwisseling die tegelijkertijd een tijdsbeeld geeft van de literaire wereld van 1930-1940 is die tussen E. du Perron en M. ter Braak (ed. Stichting Menno ter Braak, 2011).

In de renaissance was de brief een belangrijke kunstvorm. In Nederland zijn de brieven van P.C. Hooft, in het bijzonder die aan Maria Tesselschade, een specimen van hoogontwikkelde briefkunst (ed. Van Tricht, 3 dln., 1976-1979). Maar ook nu nog wordt de brief als kunstvorm geschreven. In Op weg naar het einde (1963) en Nader tot U (1966) maakte G.K. van het Reve opnieuw gebruik van deze literaire vorm.

Samen met het dagboek, de autobiografie en andere persoonsgebonden geschriften behoort de brief tot het egodocument.

Lit: C. de Munck, De Nederlandse briefstijl. Bibliografie van brievenboeken en andere handleidingen tot het briefschrijven (1974) • W. van den Berg, ‘Epistolariteit als literair procédé’ in Handelingen van het 33^e Nederlands Filologencongres (1975), p. 13-28 • Ch.M.G. Berkvens-Stevelinck, S.A.J. van Faassen & C.A.J. Thomassen, ‘Het nationaal brievenproject’ in Dokumentaal 12 (1983), p. 117-122 • K. Cherewatuk & U. Wiethaus (red.), Dear sister: Medieval women and the epistolary genre (1993) • C. Guillèn, ‘On the edge of literariness: The writing of letters’ in Comparative Literature Studies (1994), p. 1-24 • A.C. Anton, Authentizität als Fiktion: Briefkultur im 18. und 19. Jahrhundert (1995) • W. Ruberg, Conventionele correspondentie. Briefcultuur van de Nederlandse elite, 1770-1850 (2005) • A.F.Th. van der Heijden e.a. (red.), Titaantjes waren we…:  schrijvers schrijven zichzelf (2010).

corrector

corrigenda zie errata