bathos

Etym: Eng. < Gr. bathos = diep(te).

De term heeft verschillende invullingen. Voor Longinus (3^de eeuw) was bathos synoniem voor het sublieme (sublieme (het -). Pope (1728) daarentegen beschouwde bathos als lachwekkend pathos. Deze betekenis werd dominant. Vandaar: stijlonzuiverheid waarbij een schrijver zich inspant om een diepzinnig, verheven of passioneel effect te verkrijgen, maar door een onvoorziene verschuiving terecht komt in het triviale en belachelijke. Zo is de uitroep ‘Voor Vlaanderen, voor God, en voor onze turnkring!’ bathetisch, als de auteur ervan zich het contrast niet realiseert tussen de bedoelde passionele climax en de resulterende waardeverhouding. Zie ook anticlimax-1.

Lit: G. Ueding (red.), Historisches Wörterbuch der Rhetorik, Bd 1 (1992), kol. 1366-1372 •  S. Crangle & P. Nicholls (red.), On bathos (2010).